پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,232 |
| تعداد مقالات | 67,791 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,270,394 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,011,138 |
بازشناسی فرم و مضمون موجودات زنده غیر انسانی در کاشی های زرین فام امامزاده علی بن جعفر قم | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 9، دوره 28، شماره 4، دی 1402، صفحه 133-142 اصل مقاله (1.05 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2023.360218.667136 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم رمضانی1؛ امیرحسین صالحی* 2 | ||
| 1کارشناس ارشد پژوهش هنر، گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سمنان، ایران. | ||
| 2استادیار گروه مرمت و احیاء بناهای تاریخی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سمنان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| پژوهش پیش رو با هدف بررسی بازتاب موضوعات اجتماعی در نقوش موجودات زنده در کاشی‌های زرین‌فام در بنای مذهبی و آرامگاهی است. بر این اساس تلاش می شود تا به ماهیت نقش‌مایه‌های موجودات زنده و بکارگیری آن‌ها در بنای آرامگاهی علی‌بن جعفر قم و به موازات آن نقاشی دیواری امام‌زادگان طیب و طاهر پرداخته شود. اصلی‌ترین پرسش‌های مطرح شده بدین قرار است:۱- منبع تصویری موجودات زنده غیر انسانی کاشی های زرین فام بقعه علی‌بن جعفر قم چه بوده است؟ ۲- استفاده از نقشمایه های موجودات زنده در این بنای مذهبی در راستای چه ایده هایی شکل گرفته؟ بررسی ها نشان داد که فرم و موضوع نقشمایه ها با نمونه های تصویر شده در نسخه قرن هفتمی عجایب المخلوقات قزوینی مطابقت دارد. با این هدف که با زبانی ساده به مردم نشان دهد که همه چیز این دنیا جزیی از نمود آفریدگار است که شاید ناشی از همان دیدگاه وحدت وجودی باشد که ابن عربی استاد قزوینی مطرح می کند. این عقاید با سوگیری های فکری بانیان احتمالی بنا یعنی خاندان صفی در قم نیز هم راستا بوده. توجه به نقشمایه های عجایب المخلوقات به استناد نقاشی های دیواری امامزاده طیب و طاهر تا قرن ها بعد ادامه داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کاشی زرین فام؛ بازنمایی موجودات زنده؛ خاندان صفی؛ عجایب المخلوقات؛ قم؛ امامزاده طیب و طاهر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Recognizing the Form and Content of Non-human Figural Representation in the Luster Tiles of Imamzadeh Jafar Qom | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Maryam Ramezani1؛ Amirhossein Salehi2 | ||
| 1Master of Art Research, Department of Art Research, Faculty of Art and Architecture, Semnan University, Semnan, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Restoration and Restoration of Historical Buildings, Faculty of Art and Architecture, Semnan University, Semnan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| This research aims to investigate the reflection of social issues on patterns of living beings designed in religious buildings and tombs. To achieve this goal, the focus will be on the motifs of living beings in the Ali-Ibn-Jafar Shrine, located in Qom in the center of Iran. In addition, we will also study the wall paintings of Imamzade Tayyeb and Tahir Shrine. Although depicting living beings in religious buildings has not been permitted in Shiism, these patterns have been used in Shia Holly places, manifested in Zarinfam tiles (luster tiles). So, the main questions are as follows: (1) What were the primary sources of inspiration for depicting non-human living beings in these religious places? (2) What was the main goal of using such motifs of living beings in these religious buildings? After comparative research on motifs of non-human living beings and illustrated religious books, a significant number of similarities was found. These representations' form and subject matter correspond to cases depicted in the Ajaieb-Al-Makhloughat written by Qazvini in the 7th century (Table 1). From our point of view, such coordination and similarity cannot be accidental. It can explain why different animals, such as a boar, an elephant, a winged fish, and a dragon, are depicted in these religious buildings. The wall paintings of Imamzadeh Tayyeb and Tahir (Table 2) provide further confirmation of the use of the living creatures motifs. These wall paintings, which, unlike the tiles, have no possibility of being moved, are similar to the original and Qajar versions of Ajaieb-Al-Makhluqat. This comparative research brings us to the conclusion that Ajaieb Al-Makhluqat was at the center of attention in the decoration of Shia tombs in Qom for several centuries. After finding such a significant connection, our research focuses on this question: who was Qazvini, the author of this book? Our research has shown that he was a Shia scientist, educated in Fiqh (Islamic jurisprudence), a Sufi, and familiar with philosophy and mysticism. One of his methods of explaining complex scientific and religious matters in an understandable way to the public was using illustrations. In his writings, he points to two main attributes of God's righteousness and being the Creator. Most of his treatises have the color of preaching and guidance. Using the picture of living creatures in paintings of religious places seems to have a similar message. Using this type of expression of ideas could be a suitable and understandable way of showing to ordinary people that everything in this world represents the Creator, God. This view can also be rooted in the theory of the existential unity proposed by Ibn Arabi, who was Qazvini’s mentor. In addition, a few pieces of evidence of the founders of this building, completed in the post-Ilkhani period, show that the Al-Safi family in Qom generally had been affected by Qazvini's ideas. They were lovers of knowledge and Shiism, and familiar with mysticism. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Luster Tiles, Figural Representation, Safi Dynasty, The Marvels of Created Things, Qom | ||
| مراجع | ||
|
اتینگهاوزن، ریچارد (1390). نمایش‌های جانوری و سرگرمی‌های مصور در هنر اسلامی، مترجم صفورا فضل‌اللهی، انتشارات پیام بهارستان، 4 (13)، 303-282.
بلر، شیلا (1394). نخستین کتیبه‌ها در معماری دوران اسلامی ایران‌زمین، مترجم مهدی گلچین عارفی، تهران: انتشارات شرکت چاپ و نشر شادرنگ.
بلخاری قهی، حسن (۱۳۸۸). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران: حوزه هنری سوره مهر.
بهدانی، مجید؛ خزایی، محمد (1399). بررسی نقوش کاشی‌های زرین‌فام با موضوع صورفلکی در امامزاده جعفر دامغان (با تأکید بر نسخه صورالکواکب قرن هفتم هجری)، فصلنامه نگره، 15(56)، 51-39،
doi: 10.22070/negareh.2020.3124
بیک ارباب، محمدتقی (1295). تاریخ دارالایمان قم، به کوشش حسین مدرسی طباطبایی، قم: انتشارات حکمت.
بیگ باباپور، یوسف؛ و غلامیه، مسعود (1390). عجایب‌المخلوقات و غرائبالموجودات، قم: انتشارات مجمع ذخائر اسلامی.
حاتمی، امیرحسین (۱۳۹۸). بررسی انتقادی سنّتِ عجایب‌نگاری در جهان اسلام؛ مطالعه موردی عجایب‌المخلوقات زکریای قزوینی، پژوهشنامه تاریخ اسلام، 9 (34)، 112-89
doi: SID. https://sid.ir/paper/367499/fa.
کرباسی، قباله (1384). دایره‌المعارف تشیع، زیر نظر حاج سید جوادی، احمد صدر، کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، جلد سیزدهم، تهران: انتشارات شهید سعید محبی.
دلال موسوی، محمد و بهرامی خشنودی، مرتضی (1384). حاکمان قم، قم: انتشارات زائر.
دلاوری، دیانا (1395). نگارگری موجودات بحری در عجایب‌المخلوقات زکریاء قزوینی، تهران: انتشارات پویان.
رمضانی، مریم (1400). بررسی بازتاب تفکرات حاکمان پساایلخانی قرن هشتم قم بر تزیینات بناهای آرامگاهی این دوره، پایاننامه کارشناسی ارشد - پژوهش هنر، دانشگاه سمنان.
روح‌فر، زهره (1388). پژوهش در ساخت لعاب زرین‌فام در ایران: با تأکید بر رساله ابوالقاسم عبدالله کاشانی سده‌های 8-7 هجری قمری، رساله دکتری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس (دانشکده ادبیات و علوم انسانی).
سامانیان، صمد و پورافضل، الهام (1395). تحلیل تطبیقی سفالینه‌های مینایی و کاشی‌های زرین‌فام (سده 6 تا 7 هجری) با نگاره‌های نسخه کلیله‌ودمنه 707 ه.ق آل اینجو، فصلنامه نگره، 44: 19-4،
doi: 10.22070/negareh.2017.658.
صالحی، امیرحسین (1393). تجزیه عنصری سکه‌های ایلخانی جهت پی بردن به وضعیت اقتصادی و سیاسی زمان موردمطالعه با روش PIXE ، رساله دکتری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
صدری، مهدی (1367). خاندان ابی طاهر کاشی آفرینندگان محراب‌های زرفام. فصلنامه هنر، 15: 39-28.
طوسی، محمد بن محمود بن احمد (1382). عجایب‌المخلوقات و غرائبالموجودات، تصحیح و مقدمه منوچهر ستوده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ن فیض قمی، عباس (1349). گنجینه آثار قم جلد اول، قم: انتشارات مهر استوار.
فیض قمی، عباس (1350). گنجینه آثار قم جلد دوم، قم: انتشارات مهر استوار.
قزوینی، زکریا ابن محمد ابن محمود (678). عجایب‌المخلوقات و غرائبالموجودات. نسخه مونیخ قوچانی، عبدالله (1371). اشعار فارسی کاشی‌های تخت سلیمان، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
عبدالهی، سحر؛ موسوی حاجی، سید رسول؛ و جودکی عزیزی، اسدالله (1400). مطالعه و معرفی چند نمونه از کاشی‌های زرین‌فام موجود در مجموعه موزه‌ای موسسه‌ی فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، مطالعات باستانشناسی دوران اسلامی، 2 (1)، 30-15.
doi: 10.22080/jiar.2021.3216.
کراچکوفسکی، یولیانوویچ ایگناتی (1379). تاریخ نوشته‌های جغرافیایی در جهان اسلامی، مترجم ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کلبادی نژاد، مریم (1391). بررسی آزمایشگاهی و مطالعه سبکی کاشی‌های زرین‌فام موجود در آستانه حضرت معصومه (س) (حرم و موزه آستانه قم) و آستان حضرت رضا (ع)، پایاننامه دکترای تخصصی، رشته باستانشناسی - دوران اسلامی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
مدرسی طباطبایی، سید حسین (1335). تربت پاکان: آثار و بناهای قدیم محدوده کنونی دارالمؤمنین قم جلد دوم، قم: انتشارات مهر قم. مدرسی طباطبایی، سید حسین (1364). قم نامه: مجموعه مقالات و متون درباره قم، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی (ره). مدرسی طباطبایی، سید حسین (1353). خاندان علی صفی شهریارانی گمنام، قم: انتشارات کتابخانه آستانه مقدسه قم.
مصاحب، غلامحسین (1380). دایره‌المعارف فارسی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی (وابسته به موسسه انتشارات امیرکبیر). موسوی خلخالی، سید نورالدین (1386). ذکر اخبار دارالایمان قم در سیاحت‌نامه‌ها (از مغول تا آخر قاجاریه)، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی (ره).
نزیل سامراء، محمد محسن (مشهور به شیخ آقابزرگ طهرانی) (1343). الذریعه الی تصانیف‌‌الشیعه جلد اول، قم: انتشارات اسماعیلیان. واتسون، آلیور (1390). سفال زرین‌فام ایرانی، ترجمه شکوه ذاکری، تهران: انتشارات سروش.
ویلبر، دونالد ن (1346). معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان، مترجم عبدالله فریاد، تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
Amitai, R. (2004). IL-KHANIDS i. DYNASTIC HISTORY, Encyclopædia Iranica, 12 (6), 645-654. updated version is available online at https://iranicaonline.org/articles/il-khanids-i-dynastic-history (Last Updated: March 27, 2012). Blair, S. (2014). Art as Text: The Luster Mihrab in the Doris Duke Foundation for Islamic Art. Harrassowitz verlag. Wiesbaden, 407-435. Bosworth, C. E., Afshar, I. (1984). ʿAJĀʾEB AL-MAḴLŪQĀT, Encyclopædia Iranica, 1 (7), 696-699. updated version is available online at http://www.iranicaonline.org/articles/ajaeb-al-makluqat Tomoko, M. (2000). Persian Tiles on European Walls: Collecting Ilkhanid Tiles in Nineteenth-Century Europe. Ars Orientalis: 30, 39–54. http://www.jstor.org/stable/4434261 منابع اینترنتی Url 1: https://www.loc.gov/item/2021667228/ Url 2: https://www.cgie.org.ir/fa/article/241935/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF%20%D9%88%20%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%20%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF#c3b24345d-e7cc-4c84-91d5-4c72d9c387c5 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 184 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 68 |
||