![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,699,864 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,933,926 |
مطالعه تطبیقی دو روایت موسیقایی از ابن خردادبه و مسعودی نشانههایی از وجود یک متن پهلوی درباره موسیقی دوره ساسانی | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی | ||
مقاله 6، دوره 29، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 71-81 اصل مقاله (458.73 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfadram.2024.365903.615799 | ||
نویسندگان | ||
مهشید فراهانی1؛ بیژن کرمی میرعزیزی* 2 | ||
1کارشناس ارشد اتنوموزیکولوژی، گروه موسیقی، پردیس بینالمللی فارابی، دانشگاه هنر، کرج، ایران. | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
از میان تمام روایتهای موجود درباره الحان ساسانی دو روایت در رساله اللهو و الملاهی نوشته ابن خردادبه و مروج الذهب و معادن الجوهر نوشته علیبنحسین مسعودی وجود دارد که علاوه بر ذکر نام الحان درباره چیستی آنها نیز گزارش کوتاهی آمده است. بین متن مسعودی و ابن خردادبه همسانی و ناهمسانیهای مهمی وجود دارد. با توجه به رأی پژوهشگرانی که متن مسعودی را رونوشت متن ابن خردادبه میدانند و با در نظر گرفتن همروزگار بودن دو نویسنده وجود این ناهمسانیها پذیرفتنی نیست. مطالعه نسخههای متعدد از متن مسعودی نیز احتمال خطای رونویسان و مصححان را از بین میبرد. چرایی وجود این همسانی و ناهمسانیهای پرسش اصلی این پژوهش است. تجزیه و تحلیل موارد همسان و ناهمسان در این دو روایت با استفاده از روش تحلیل روایتهای تاریخی نشان داد احتمالا نویسندگان روایات خود را از مقابله و مقایسه متن دیگری نقل کردهاند. متن مرجع مشترکی به دو خط پهلوی و عربی در دست نویسندگان بودهاست. شواهد نشان میدهد این دو متن مخدوش و نسخه عربی احتمالا برگردان متن پهلوی و به شیوه نگارشی اوایل اسلام بدون نقطه بودهاست. بر اساس دانستههای پیشین از وجود آئیننامههای ساسانی در موضوعات مختلف میتوان متن پهلوی مرجع نویسندگان را بخشی از یک آئیننامه موسیقی به شمار آورد. | ||
کلیدواژهها | ||
الحان ساسانی؛ ابن خردادبه؛ مسعودی؛ اللهو و الملاهی؛ مروج الذهب و معادن الجوهر | ||
مراجع | ||
ابن خردادبه (1961)، مختار من کتاب اللهو و الملاهی، الأب اغناطیوس عبده خلیفه الیسوعی، بیروت: دارالمشرق.
ابنقتیبه، عبدالله بن مسلم (بی تا)، الشعر و الشعراء، احمد محمد شاکر،جلد 1، قاهره: دارالمعارف.
ابنندیم، محمدبناسحاق (1872)، الفهرست، ترجمه محمدرضا تجدد،( 1381) تهران: اساطیر.
ابیمنظور، محمدبنمکرم (1988)، علی شیری، لسان العرب، جلد 12، بیروت: دار إحیا التراث العربی.
اصفهانی، ابوالفرج (1840)، الاغانی, ترجمه محمد حسین مشایخ فریدنی. (1368) تهران: علمی فرهنگی.
الکندی، یعقوب بن اسحاق بن (1965)، رسالة الکندی فی اللحون والنغم: (ملحق ثانی لکتاب "مؤلفات الکندی الموسیقیة"), یوسف زکریا، بغداد. الإصفهانی، على بن الحسین أبوالفرج (1994), الاغانی, دار إحیاء بیروت: التراث العربی.
المسعودی الشافعی، ابی الحسن علی بن الحسین بی علی (1346ه.ق)، مروج الذهب و معادنالجوهر فی التاریخ، عبدالرحمن محمد بمیدان، قاهره: البهیة المصریة ادارة الملتزم. بیانی، خانبابا (1346)، «موسیقی یکی از مظاهر تمدن درخشان ایران در زمان ساسانیان»، نشریه بررسی های تاریخی، 7، 161-187.
تفضلی، احمد (1383)، آئین نامه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، https://cgie.org.ir/fa/article/258815/آیین-نامه .
جاحظ، عمرو بن بحر (2002)، المحاسن والاضداد، علی بوملحم، بیروت: دار و مکتبه الهلال. دامغانی، محمود مهدوی (1353)، «ابوالحسین علی بن حسین مسعودی و برخی از آثار او»، مطالعات اسلامی، 12، 96-117.
دهخدا, علی اکبر (1377)، محمد معین، لغتنامه دهخدا، جلد 12، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رجب اف، عسگر علی (1970)، باربد و زمان او، ترجمه احمد صدری( 1400)، تهران: آرون.
فارمر، هنری جرج (1928)، تاریخ موسیقی خاور زمین ایران بزرگ و سرزمینهای مجاور به همراه دو گفتار درباره خنیاگری موسیقی ایران، ترجمه بهزاد باشی( 1395)، تهران: معین.
کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ (1963)، تاریخ الأدب الجغرافی العربی، قاهره: لجنة التألیف و الترجمة و النشر.
محمدی ملایری، محمد (1396)، فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عرب، تهران؛ توس.
مسعودی, علی بن حسین (1390), التنبیه و الاشراف, ابوالقاسم پاینده, تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مسعودی, علی بن حسین (1382). مروج الذهب و معادن الجوهر، ابوالقاسم پاینده، تهران؛ انتشارات علمی فرهنگی.
ملاح, حسینعلی (1341), «رسالهای از ابنخردادبه در زمینه موسیقی ساسانی», مجله موسیقی,3,9. شماره صص؟؟؟
منوچهری دامغانی، اَبوالنَّجم احمَد بن قوص بن احمد (1394), دیوان منوچهری، به تصییح محمد دبیرسیاقی, تهران: زوار.
میثمی, حسین (1401)، «راههای خسروانی و آئین نوروز», مطالعات تاریخ فرهنگی, 13, 88-123.
10.29252/chs.13.52.4 DOI: George Farmer, Henry (1926), »The Old Persian Musical Modes«, Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 93-95. Meynard, de Barbier (1861-1877), »Les Prairies d’or (Murug al-dahab wa-ma’adin al-gawhar)«, trad. Et revue par charles pellat, Paris, Societe asiatique, 1962-1997, vol 5. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 296 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 331 |