سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,572
تعداد مقالات71,003
تعداد مشاهده مقاله125,492,893
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,753,301
ویسی, هادی. (1403). تأثیر سیاست‌های رشد بر تنش آبی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. , 56(4), 83-102. doi: 10.22059/jhgr.2024.360636.1008607
هادی ویسی. "تأثیر سیاست‌های رشد بر تنش آبی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران". , 56, 4, 1403, 83-102. doi: 10.22059/jhgr.2024.360636.1008607
ویسی, هادی. (1403). 'تأثیر سیاست‌های رشد بر تنش آبی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران', , 56(4), pp. 83-102. doi: 10.22059/jhgr.2024.360636.1008607
ویسی, هادی. تأثیر سیاست‌های رشد بر تنش آبی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. , 1403; 56(4): 83-102. doi: 10.22059/jhgr.2024.360636.1008607

تأثیر سیاست‌های رشد بر تنش آبی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 56، شماره 4، دی 1403، صفحه 83-102    اصل مقاله (1.61 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2024.360636.1008607
نویسنده
هادی ویسی*
گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
آب مایه حیات است و یکی از ملزومات اصلی توسعه و تمدن، دسترسی به منابع آب پایدار است. اگرچه ایران دارای میراث و سرمایه اجتماعی مهم نظام قنات و حکمرانی بهینه آب بر اساس سازگاری با طبیعت خشک و نیمه‌خشک بوده، اما در دهه‌های اخیر به دلیل افزایش فزاینده تقاضا و مصرف آب در پی رشد جمعیت و اعمال سیاست‌های رشد و توسعه با محوریت کشاورزی و شهرگرایی و برخی صنایع، دچار عدم تعادل اکولوژیک و تنش آبی شده است. این پژوهش به روش توصیفی و روش تحلیل محتوایی انجام‌شده است. پرسش پژوهش این است که چگونه سیاست‌های رشد و توسعه کمی‌گرا بر امنیت آبی و امنیت ملی ایران تأثیر گذاشته است. صورت‌بندی فرضیه پژوهش بیان می‌دارد که سیاست‌های رشد و توسعه کمی‌گرا موجب تهدید امنیت آبی و امنیت ملی ایران شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که برنامه‌های عمرانی و توسعه بر اساس سیاست رشد کمی‌گرایی بوده و تصمیم سازان و سیاست‌گذاران بدون ملاحظات محیط‌زیستی و به‌ویژه عدم رعایت حقابه‌های محیط‌زیست و پایداری منابع آب، برنامه‌های توسعه را اجرا کرده‌اند که خطرات جبران‌ناپذیری بر بنیادهای زیستی و منابع آب داشته است. این روند در کنار تغییرات آب‌وهوایی، و سیاست‌های خودکفایی و خوداتکایی ایران و سیاست‌های تحریمی ایالات‌متحده امریکا باعث تشدید تنش آبی و در نتیجه نارضایتی عمومی و ناآرامی‌های اجتماعی شده و رقابت بر سر منابع آب را افزایش داده است. این مسئله به‌صورت مستقیم بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تأثیر گذاشته است. درصورتی‌که این روند ادامه یابد، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بیش از گذشته تهدید خواهد شد.
 
کلیدواژه‌ها
امنیت آبی؛ امنیت ملی؛ تنش آبی؛ حکمرانی آب؛ سیاست‌های رشد
مراجع
  1. اباذری، یوسف و ذاکری، آرمان. (1400). سه دهه هم‌نشینی دین و نئولیبرالیسم در ایران، نقد اقتصاد سیاسی. تهران: نشر الفبا.
  2. احمدیان، مجید؛ عبدلی، قهرمان؛ جبل عاملی، فرخنده؛ شعبان خواه، محمود و خراسانی، سید عادل. (1396)، اثر تخریب محیط‌زیست بر رشد اقتصادی (شواهدی از 32 کشور در حال توسعه). پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 7 (27)، 17-28.
  3. اطلس گیتاشناسی. (1396). تهران: انتشارات گیتاشناسی.
  4. امیری، آرش؛ مدیر شانه چی، محسن و گلشنی، علیرضا. (1399)، تأثیر فرآیند سیاست‌گذاری عمومی بر بحران آب در جمهوری اسلامی ایران. پژوهشنامه علوم سیاسی، 15(4)، 45-72. doi: 10.22034/ipsa.2020.417
  5. بنی حبیب، محمدابراهیم و غفوری خرانق، سامانه. (1398). ارزیابی ویژگی‌های حکمرانی سنتی آبخوان با استفاده از اصول حکمرانی مؤثر آب زیرزمینی. دانش‌های بومی ایران، 6(12)، 331-307. doi:10.22054/qjik.2017.15160.1037
  6. پاپلی یزدی، محمدحسین. (1379). نقش قنات در شکل‌گیری تمدن‌ها، پایداری فرهنگ و تمدن کاریزی. جلد دوم، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی قنات، تهران.
  7. پالوج، مجتبی. (1393). چند گفتار پیرامون بحران مدیریت در آب. تهران: وزارت جهاد کشاورزی.
  8. تودارو، مایکل. (1368). توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی. جلد اول، چاپ چهارم، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه.
  9. جلالی، محمد؛ افشاری، مریم و مزینانیان، زینب (1399)، تأثیر ابعاد محیط‌زیستی تغییرات اقلیمی بر امنیت ملی. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 22(9)، 179-190. doi:10.22034/jest.2021.31956.4005
  10. جمعه پور، محمود. (1385). کاریز دستاورد دانش و فرهنگ بومی زیستگاه‌های کرانه‌های کویر و نظام‌های وابسته به آن در ایران و بهره‌برداری پایدار از آن (نمونه قنات‌های کاشان).  فصلنامه علوم اجتماعی، 33، 27-64.
  11. رحمانیان، داریوش و میرزایی، مهدی. (1391). زوال تمدن کاریزی ایران به روایت سفرنامه‌های بیگانه روزگار قاجار. تحقیقات تاریخ اجتماعی، 2(2)، 55-75.
  12. سازمان هواشناسی کشور. (1398). سالنامه هواشناسی.
  13. طالبی صومعه‌سرایی، مهشید؛ زارعیان، محمدجواد؛ فرخ نیا، اشکان و روزبهانی، رضا. (1400). سیر تحولات برنامه‌ریز و سیاست‌گذاری آب در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 14(1)، 178-151. doi:10.22035/isih.2022.4556.4516
  14. قانون برنامه پنج‌ساله دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. (1373). مجلس شورای اسلامی، موجود در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/92488
  15. قانون برنامه پنج‌ساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. (1383). مجلس شورای اسلامی، موجود در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94202
  16. قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران. (1389). موجود در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196
  17. قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. (1396). موجود در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014547
  18. کاویانی راد، مراد. (1390). امنیت محیط‌زیستی از منظر ژئوپلیتیک. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(23)، 85-106.
  19. مرکز آمار ایران. (1398 تا 1335). سالنامه‌های آماری کشور.
  20. میرجعفری، حسین؛ اللهیاری، فریدون؛ بهنیا، عبدالکریم و چراغی، زهره. (1388). بررسی نظریه خاستگاه قنات در ایران، تاریخ اسلام و ایران، 19(2)، 79-102.
  21. وزارت نیرو. (1398). گزارش عملکرد 25 ساله آب: سیمای امور آب.
  22. وزارت نیرو. (1397)، سالنامه آماری آب کشور. معاونت آب و آبفا.
  23. ویسی، هادی. (1395). بررسی تأثیر عوامل جغرافیایی بر امنیت اجتماعی (مطالعه موردی: استان کرمان). تحقیقات جغرافیایی، 31(1)، 170-186.
  24. ویسی، هادی. (1395). نیاز آبی و پیامدهای بحران آب در استان کرمان. جغرافیا، 14(50)، 283-307.
  25. ویسی، هادی. (1399). بحران آب در فلات مرکزی و ضرورت توجه به دانش بومی مطالعه موردی: قنات گوهرریز جوپار. جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، 18(67)، 104-116.
  26. هاروی، دیوید. (1386). تاریخ مختصر نئولیبرالیسم، ترجمه محمود عبدالله زاده، تهران: نشر اختران.
  27. هزارجریبی، جعفر و صفری شالی، رضا. (1394). کاربست نظریه بنیانی در شناخت دانش بومی. دانش‌های بومی ایران، 2(3)، 70-43. doi: 10.22054/qjik.2015.5306
  28. Abazari, Y. & Zakari, A. (2021). three decades of coexistence of religion and neoliberalism in Iran, criticism of political economy. Tehran: Al-Faba Publishing. [In Persian].
  29. Ahmadian, M.; Abdoli, K., Jabal Ameli, F., Shabankhah, M. & Khorasani, S. (2017). Effect of environmental degradation on economic growth (evidence from 32 developing countries). Economic Growth and Development Research, 7 (27), 17-28. [In Persian].
  30. Amiri, A., Modir Shane Chi, M., & Golshani, A. (2020). The impact of the public policy process on the water crisis in the Islamic Republic of Iran. Journal of Political Science, 15(4), 45-72. doi: 10.22034/ipsa.2020.417. [In Persian].
  31. Ardakanian, R. (2004). Long-term Development Strategies for Iran’s Water Resources. Public Relations and International Affairs Bureau of Iran Water Resources Management Company Publications, Tehran.
  32. Ashraf, S., Nazemi, A., & AghaKouchak, A. (2021), Anthropogenic drought dominates groundwater depletion in Iran. Scientific Report 11, 9135 (2021). doi:10.1038/s41598-021-88522-y.
  33. Atlas of Gitasansi. (2016). Tehran: Gitasansi Publications. [In Persian].
  34. Bani Habib, M. & Ghafouri Kharanagh, S. (2018). Evaluation of the features of traditional watershed governance using effective groundwater governance principles. Iran's indigenous knowledge, 6(12), 307-331. doi:10.22054/qjik.2017.15160.1037. [In Persian].
  35. Brzoska, M., & Fröhlich, C. (2015). Climate change, migration and violent conflict: vulnerabilities, pathways and adaptation strategies. Migration and Development, doi:10.1080/21632324.2015.1022973.
  36. Burke, M.B., Miguel, E., Satyanath, S. (2009). Warming increases the risk of Civil War in Africa. PNAS, 106(49), 20670–20674. doi: 10.1073/pnas.0907998106.
  37. Butzer, K. (2009). Archaeology as Human Ecology: Method and Theory for a Contextual Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
  38. Climate Change Knowledge Portal (CCKP) (2023), in: https://climateknowledgeportal.worldbank.org/country/iran-islamic-rep/climate-data-historical.
  39. Du Plessis, A. (2019). Current and Future Water Scarcity and Stress. In: Water as an Inescapable Risk. Springer Water. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-03186-2_2.
  40. Esmaili, M. & Hashemi, H. (2023). The impact of climate, environmental and weather changes on national security: a case study of the Islamic Republic of Iran. International Relations Research, 13(1), 239-311. [In Persian].
  41. Foltz, R.C. (2002). Iran’s Water Crisis: Cultural, Political, and Ethical Dimensions. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 15(4), 357-380. doi:10.1023/A:1021268621490.
  42. Grey, D. & Sadoff, C.W. (2007) Sink or Swim? Water Security for Growth and Development. Water Policy, 9(6), 545-571. doi:10.2166/wp.2007.021.
  43. Harvey, D. (2008). A Brief History of Neoliberalism. translated by Mahmoud Abdullahzadeh, Tehran: Akhtaran Publishing House. [In Persian].
  44. Hezar Jaribi, J. & Safari Shali, R. (2015). Application of grounded theory in recognition of indigenous knowledge. Iran's indigenous knowledge, 2(3), 43-70. doi:10.22054/qjik.2015.5306. [In Persian].
  45. Hsiang, S. M., Burke, M., & Michael, E. (2013). Quantifying the influence of climate on human conflict. Science, 341, 6151. doi:10.1126/science.1235367.
  46. Iran Statistics Center. (1398-1335). statistical yearbooks of the country. [In Persian].
  47. Jalali, M., Afshari, M., & Mezinanian, Z. (2020), Environmental impact of climate change on national security. Environmental Science and Technology, 22(9), 179-190. doi:10.22034/jest.2021.31956.4005. [In Persian].
  48. Jumapour, M. (2016). Indigenous Knowledge of Qanat syatem and sustainable development in Iran (the example of Kashan Qanat). Social Science Quarterly, 33, 27-64. [In Persian].
  49. Kaviani Rad, M. (2012). Environmental security from a geopolitical perspective. Applied Research of Geographical Sciences, 20(23), 85-106. [In Persian].
  50. Law of the 6th five-year economic, social and cultural development program of the Islamic Republic of Iran. (2016). available at https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014547. [In Persian].
  51. Law of the fourth five-year economic, social and cultural development program of the Islamic Republic of Iran. (2005). Islamic Council, available at https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94202. [In Persian].
  52. Law of the second five-year economic, social and cultural development plan of the Islamic Republic of Iran. (1995). Islamic Council, available at https://rc.majlis.ir/fa/law/show/92488. [In Persian].
  53. Lu, S; Bao, H. & Pan, H. (2016), Urban water security evaluation based on similarity measure model of Vague sets. International Journal of hydrogen energy, 30, 1 -7. doi:10.1016/j.ijhydene.2016.05.007.
  54. Madani, K. (2014). Water management in Iran: What is causing the looming crisis?, Journal of Environmental Studies and Sciences, 4(4), 315-328.
  55. Madani, K., AghaKouchak, A., & Mirchi, A. (2016). Iran’s Socioeconomic Drought: Challenges of a Water-Bankrupt Nation. Iranian Studies, 49(6), 997-1016. doi:10.1080/00210862.2016.1259286.
  56. McDonald, M. (2021), Ecological Security: Climate Change and the Construction of Security. Cambridge University Press.
  57. Ministry of Energy. (2017). Statistical yearbook of the country's water. Deputy Minister of Water and Water Resources. [In Persian].
  58. Ministry of Energy. (2018). 25-year water performance report: Water affairs. [In Persian].
  59. Mirjafari, H; Allahyari, F; Bahnia, A.K. & Cheraghi, Z. (2009), a Survy on the Theory of Origin Origen in Iran. history of Islam and Iran,, 19(2), 79-102. [In Persian].
  60. Moshir Panah, M. (2020), Variability and change in the hydroclimate and water resources of Iran over a recent 30-year period. Scientific Reports, 10(1), 7450. doi:10.1038/s41598-020-64089-y.
  61. Narain, V. (2016), Peri-urbanization, Land Use Change and Water security: A New Trigger for Water Conflicts?. Society & Management Review, 5(1), 5–7. doi:10.1177/2277975215617267.
  62. National Meteorological Organization. (2018). Meteorological Yearbook. [In Persian].
  63. Paloj, M. (2013). A Few Speeches About Water Management Crisis. Tehran: Ministry of Agricultural Jahad. [In Persian].
  64. Papli Yazdi, M. (2001). The role of aqueduct in the formation of civilizations, sustainability of Karizi culture and civilization. second volume, Proceedings of the International Conference of Aqueducts, Tehran. [In Persian].
  65. Pradeep K.N. (2017) Water crisis in Africa: myth or reality?. International Journal of Water Resources Development, 33(2), 326-339, doi:10.1080/07900627.2016.1188266.
  66. Rahmanian, D. & Mirzaei, M. (2012). The Decline of the Karizi Civilization of Iran According to the Travelogues of Foreigners of the Qajar Era. Social History Research, 2(2), 55-75. [In Persian].
  67. Redclift, M. & Springett, D. (2015). International Handbook of Sustainable Development. London: Routledge.
  68. Renaud, R. & Wirkus, L. (2012), Water, Climate Change and Human Security: Conflict and Migration, In: The Global Water Crisis:Addressing an Urgent Security Issue. Edited by Harriet Bigas, Hamilton, Canada: UNU-INWEH.
  69. Schäfer, P. J.  (2012). Human and Water Security in Israel and Jordan. Springer Science & Business Media.
  70. Schlosser, C.A., Strzepek, K., Xiang, G., & Fant, Ch. (2014). The future of global water stress: An integrated assessment. Earth’s Future, 2(8), 341-361. doi:10.1002/2014EF000238.
  71. Selby, J. (2005). The Geopolitics of Water in the Middle East: fantasies and realities. Third World Quarterly, 26(2), 329-349. doi:10.1080/0143659042000339146.
  72. Sisto, N.p., Ramirez, A.I., Aguila-Barajas, I., & Magana-Rueda, V. (2016), Climate threats, water supply vulnerability and the risk of a water crisis in the Monterrey Metropolitan Area (Northeastern Mexico). Physics and Chemistry of the Earth, 91, 2-9. doi:10.1016/j.pce.2016.08.015.
  73. Sneddon,C. (2020). Environmental Studies and Human Geography, in International Encyclopedia of Human Geography (Second Edition). Editor: Audrey Kobayashi, Elsevier,Pp 253-258.
  74. Talebi Soumesarai, M., Zareian, M., Farrokhnia, A., & Rozbahani, R. (2021), the evolution of water planning and policy in the era before and after the Islamic Revolution of Iran. Interdisciplinary Studies in Human Sciences, 14(1), 151-178. doi:10.22035/isih.2022.4556.4516. [In Persian].
  75. The Law of the Fifth Five-Year Development Plan of the Islamic Republic of Iran (2009), available at https://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196. [In Persian].
  76. Todaro, M. (1990). Economic Development in the Third World. translated by Gholam Ali Farjadi, Vol. 1, 4th edition, Tehran: Program and Budget Organization. [In Persian].
  77. Veicy, H. (2016), A Study of effect of geographical factors on social security (case study: Kerman province). Geographical Research, 31(1), 170-186. [In Persian].
  78. Veicy, H. (2016). Water demands and the consequences of water crisis in province of Kerman. Geography, 14(50), 283-307. [In Persian].
  79. Veicy, H. (2021). The water crisis in the Central Plateau of Iran and the necessity of pay attention to the Indigenous knowledge of Qanat in Iran: case study: Joupar’s GuharRiz Qanat. Geography, 18(67), 104-116. [In Persian].
  80. Warziniack, T. (2013). The Effects of Water Scarcity and Natural Resources on Refugee Migration. Society & Natural Resources, 26(9), 1037-1049, doi:10.1080/08941920.2013.779339.
  81. Wulff, H.E. (1968), The Qanats of Iran, Scientific American. April 1968, Pp. 94-105.
  82. Xu, G., Xu, X., Tang, W. & Liu, W. (2016), Fighting against water crisis in China—A glimpse of water regime shift at county level. Environmental Science & Policy, 61, 33–41. doi:10.1016/j.envsci.2016.03.021.
  83. Yazdandoost, F. (2016), Dams, Drought and Water Shortage in Today’s Iran. Iranian Studies, 49(6), 1017–1028. doi:10.1080/00210862.2016.1241626.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 370
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 357





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب