پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,098,339 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,011 |
راه ارتباطی شاپورخواست به نهاوند در دوران اسلامی بر اساس شواهد باستان‌شناسی و منابع مکتوب | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 56، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 7-35 اصل مقاله (1.64 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2023.361102.654422 | ||
| نویسندگان | ||
| یونس یوسف وند* 1؛ شهرام رهنما حسنوند2؛ مهرداد امیری3 | ||
| 1گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران | ||
| 2گروه معارف و فلسفه اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران | ||
| 3گروه معارف و فلسفۀ اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران | ||
| چکیده | ||
| موقعیت ویژه استان لرستان در غرب ایران و نقش آن در پیوند دادن جنوب ایران به غرب، شمال‌غرب و مرکز ایران در ادوار مختلف، سبب عبور راه‌های ارتباطی مهم و پرترددی از آن شده است. یکی از راه‌هایی که در دوران اسلامی از لرستان عبور می‌کرد، راه ارتباطی شاپورخواست به نهاوند و همدان است. این راه ارتباطی، تاکنون به‌خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است و از مسیرهای عبور آن، شمار و کیفیت آثار و شواهد باستان‌شناسی مسیر آن اطلاعات دقیقی در دست نیست. این کمبود، ضرورت انجام پژوهشی مستقل را به‌منظور شناسایی و معرفی شواهد باستان‌شناسی این مسیر ارتباطی فراهم کرده است. پژوهش حاضر با طرح دو پرسش به بررسی این محور ارتباطی پرداخته است: 1- چه شواهد باستان‌شناسی از راه ارتباطی شاپورخواست به نهاوند در دوران اسلامی باقی مانده است؟ 2- روند تکوین این راه در دوران اسلامی چگونه بوده است و چه جابه‌جایی‌هایی در این دوران در مسیر آن رخ داده است؟ رویکرد پژوهش، تاریخی است و یافته‌ها با استفاده از بازدیدهای میدانی و مطالعات کتابخانه‌ای به‌دست آمده است. در بررسی مسیر این راه، مجموعه‌ای از آثار معماری شامل قلعه، پل، کاروانسرا، محوطه‌های استقراری و کتیبه شناسایی شد که با توجه به‌الگوی پراکنش این آثار، مسیرهای عبور راه قابل شناسایی است. شواهد نشان داده که این راه از یک الگوی تاریخی پیروی کرده و بر یک مسیر باستانی منطبق است که تغییرات و جابه‌جایی‌های آن در دوران اسلامی جزئی بوده و منازل و ایستگاه‌های آن با کمترین تغییری تا دوران معاصر استفاده می‌شده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوران اسلامی؛ راه‌های ارتباطی؛ شواهد باستان‌شناسی؛ لرستان | ||
| مراجع | ||
|
ابنحوقل، ابوالقاسم محمدبن حوقل (1345). صوره‌الارض. ترجمه جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
استارک، فریا (1346). سفرنامه الموت لرستان و ایلام. ترجمۀ علی محمد ساکی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
اسلامی‌نسب، مهتاب و مهجور فیروز (1394). جغرافیایی تاریخی شهر شاپورخواست از قرن 3 تا 8 هجری. مجله مطالعات ایرانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 13 (26)، پاییز و زمستان 1393، 119-142.
اسلامی‌نسب، مهتاب؛ افخمی، بهروز؛ شهبازی شیران، حبیب و رضا رضالو، (1397). مکان‌یابی شهرباستان شاپورخواست بر اساس شواهد باستان‌شناختی و منابع مکتوب تاریخی. پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 8 (18)، پاییز 1397، 103-122.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم (1373). مسالک و الممالک. ترجمه محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، به‌کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات ادبی و تاریخی.
الرودراوری، ابوالشجاع (1343). ذیل کتاب تجارب الامم. تصحیح ه.ف آمد روز بمطعه بشرکه التمدن الصناعیه بصرالمحیمیه.
ایزد پناه، حمید (1350). آثار باستانی و تاریخی لرستان. ج 1و2. چاپ دوم. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ایزدپناه، حمید (1376). تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
پرویز، احمد (1380). پل و تحول آن در قلمرو ابوالنجم بدر بن حسنویه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی سوسن بیانی. گروه باستان‌شناسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران.
حدود العالم من المشرق الی المغرب (1340). به‌کوشش منوچهر ستوده. تهران: دانشگاه تهران.
حمزه اصفهانی، حمزه‌ابن الحسن (1367). تاریخ پیامبران و شاهان(تاریخ سنی الملوک الارض الانبیاء). ترجمه جعفرشعار. تهران: امیرکبیر.
داوودی، داوود (1385). بررسی، شناسایی و مستند سازی آثار باستانی شهرستان الشتر (دهستانهای فیروزآباد، یوسفوند و قلعه مظفری). آرشیو ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان(منتشر نشده).
داوودی، داوود (1386). بررسی، شناسایی و مستند سازی آثار باستانی شهرستان الشتر (دهستان دوآب). آرشیو ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان (منتشر نشده).
داوودی، داوود (1389). گزارش بررسی شهرستان الشتر. مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی (منتشر نشده).
داوودی، داوود (1391). پرونده ثبتی کاروانسرای مله گچکه. مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی (منتشر نشده).
راولینسون، سر هنری کرزیک (1362)، سفرنامه راولینسون (گذر از زهاب به خوزستان). ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند. تهران: مؤسسه انتشارات آگاه.
راوندی، سلیمان (1364). راحه‌الصدور. تصحیح محمد اقبال. تهران: امیر کبیر.
رهنما حسنوند شهرام؛ امیری، مهرداد و سبزی، موسی (1402). مطالعه زمینه‌ای شکل‌گیری بنیان‌های جغرافیای تاریخی شهرستان الشتر با استناد به منابع تاریخی و داده‌های باستان شناسی. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، 3(2)، تابستان 1401، 121-139.
ساکی، علی‌محمد (1343). جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان. خرم‌آباد: کتاب‌فروشی محمدی.
ستوده، منوچهر (1344). دو کتیبۀ کوفی از بدر بن حسنویه، مجلۀ یغما، 5 (18)، 248-250.
سجادی، علی (1377). گزارش بررسی و شناسایی شهرستان الشتر77-1376. آرشیو ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان (منتشر نشده).
صفایی، امین (1391). گزارش مستندنگاری پل‌های تاریخی استان لرستان. مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان.
ثواقب، جهانبخش و حیدری، مهدی (1395). بررسی جاده باستانی نهاوند- شاپورخواست در قرون اولیه اسلامی (مبتنی بر پل کاکارضا الشتر و منابع تاریخ نگاری). مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی گردشگری، جغرافیا و باستان شناسی. 1-20.
مقدسی، أبوعبدالله محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
ملازاده، کاظم و محمدی مریم (1379). بناهای عام‌المنفعه. تهران: انتشارات حوزه هنری پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
مینورسکی، ولادیمیر (1362). رساله لرستان و لرها در دو سفرنامه در باره لرستان. ترجمه سکندر امان‌الهی بهاروند و لیلی بختیار. چاپ اول. تهران: انتشارات بابک.
والی‌زاده معجزی، محمدرضا (1380). تاریخ لرستان روزگار قاجار. به‌کوشش محمد و حسین والی‌زاده معجزی. تهران: انتشارات حروفیه.
Herzfeld, E. (1929-1930). Bericht uber archaologische Beobachtungen im sudlichen Kurdistan und in Luristan. AMI, vol 1. PP. 65-75.
Kleiss, Wolfram. (1977). Alte in wege in west –Iran. AMI, (10). PP.46-145.
Kleiss, Wolfram. (1975). Vorislamische Ruinen im mordlichen Zagros. AMI (8). PP.138-139.
Rawlinson, Major. (1839). Note on a March from Zohab, at the foot of Zagros, along the Mountains to Khuzistan (Susiana), and from thence through the province of Luristan to Kirmanshah, in the year 1836, Journal of the Royal Geographical Society of London, vol.9, PP. 26-116.
Stein, Sir Aurel, K.C.I.L. (194o). Old Routes of western Iran. New York. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 145 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 256 |
||