پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,508,840 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,772,167 |
بررسی تطبیقی آرای حسن حنفی و رضا داوری اردکانی در باب انحطاط و عقب‌ماندگی جوامع اسلامی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 4، دی 1402، صفحه 49-62 اصل مقاله (967.15 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.361049.1625 | ||
| نویسنده | ||
| علی قنبری برزیان* | ||
| استادیار گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی از دغدغه‌های بنیادین همۀ متفکران مسلمان از جمله حنفی و داوری اردکانی است و هرکدام برای چرایی و تبیین آن دلایل و عوامل متعددی را گوشزد کرده‌اند. ولی مهم‌تر از راه‌حل و چه باید کرد، درک موضوع و واقعیت جهان اسلام و پرسش درست اهمیت دارد. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. داده‌ها و اطلاعات لازم از کتاب‌ها و مقالات و سایر منابع مکتوب، تألیفات حنفی و داوری اردکانی، و پژوهش‌هایی که شارحان و محققان در تبیین و تحلیل اندیشۀ داوری اردکانی و حنفی نگارش کرده‌اند، جمع‌آوری شد. در آثار داوری و حنفی، بر ضرورت شناخت غرب و کامل و دقیق مدرنیته و فرهنگ آن تأکید شده است. آنان بخش مهمی از مشکلات جوامع اسلامی را ناشی از طرح نادرست و تقلید بی‌شناخت از مبانی فرهنگی فلسفی مدرنیتۀ غربی می‌دانند. از دیدگاه آن‌ها، این تقلید سبب شد در لحظاتی از تاریخ معاصر، حوزۀ اندیشه‌ورزی فلسفی و سیاسی در جهان اسلام، سخنگو و شعبه‌ای از فلسفه و مدرنیتۀ غربی شود. داوری و حنفی در تحلیل انحطاط از نظریۀ ترکیبی استفاده کردند و متغیرهای متعددی را دخیل دانستند، اما در نگاه هردو متفکر، عوامل درون‌ساختاری و گسست معرفتی-فلسفی در انحطاط و فرسودگی تمدن اسلامی نقش بیشتری دارند. از دید حنفی، علاوه بر استعمار و سکولاریسم درک‌نشدۀ غربی، گسست معرفتی-فلسفی، جزم‌اندیشی و خودحق‌پنداری، تقدم علوم نقلی بر علوم عقلی، حاکمیت نگرش اشراقی، ناسیونالیسم و نبود رویکرد عقلانی به قرآن، مهم‌ترین عوامل انحطاط و عقب‌ماندگی هستند. حنفی طرح تراث را راهکار می‌داند و داوری اردکانی از نبود سیاست توسعه و فلسفۀ نقاد و شکاف نظری و عملی دانش، به‌عنوان موانع توسعه‌یافتگی یاد می‌کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انحطاط؛ توسعه؛ حسن حنفی؛ داوری اردکانی؛ عقب‌ماندگی | ||
| مراجع | ||
|
آقاجانی، نصرالله (1392). اسلام و تجدد در مصر با رویکرد انتقادی به اندیشۀ حسن حنفی. قم: بوستان کتاب.
آقاجانی، نصرالله (۱۳۸۹). میراث اسلامی در چنگال عصریت: نقد رویکرد حسن حنفی در بازسازی میراث اسلامی. مجلۀ معرفت کلامی، ۱(۳)، ۶۳-۹۰.
آقاجانی، نصرالله (۱۳۸۸). غرب‌شناسی وارونه؛ نقدی بر غرب‌شناسی حسن حنفی. معرفت فرهنگی-اجتماعی، ۱، ۸۹-۱۲۲.
آقاجانی، نصرالله (۱۳۸۸). نقد و بررسی رویکرد تاریخی و تمدنی حسن حنفی به اسلام و میراث اسلامی. مجلۀ تاریخ اسلام، ۴۰، ۱۰۵-۱۳۸.
امام‌جمعه‌زاده، جواد و روحانی، حسین (۱۳۹۰). واکاوی مبانی فلسفی غرب در هندسۀ معرفتی رضا داوری اردکانی. فصلنامۀ متافیزیک، ۳(۹۵)، ۹-۱۰۸.
بصیری بسیج، عباس (۱۳۹۵). بررسی اجمالی اندیشه و دیدگاه‌های حسن حنفی. پژوهش در تاریخ، ۱۹، ۱۲-۳۰.
سلطانی، مهدی (۱۳۹۴). روش‌شناسی نظام فکری حسن حنفی. مجلۀ اندیشۀ معاصر مسلمین، ۱(۲)، ۸۷-۱۰۲.
شاکری، سید رضا (۱۳۸۴). اندیشۀ سیاسی رضا داوری اردکانی. پژوهش سیاست نظری، ۱(۱)، ۱-۱۰.
شریعتمداری، حمیدرضا (۱۳۸۲). سکولاریسم در جهان عرب. جلد ۱. قم: مطالعات و تحقیقات ادیان.
شیرودی، مرتضی (۱۳۸۷). مفهوم انحطاط در اندیشه سیاسی اسلام و ایران، انسان‌پژوهی دینی، (۱۶): 49-19.
روشن، امیر و آذرکمند، فرزاد (۱۳۹۵). مقایسۀ آرای حسن حنفی و محمد آرکون دربارۀ علل انحطاط مسلمانان و راه رهایی از آن. نشریۀ حکمت و فلسفه، ۴۰، ۶۲-۸۳.
ظریفیان، غلامرضا و مختاری، محمدحسین (1399). بررسی و نقد پروژۀ بازسازی میراث حسن حنفی. پژوهش‌های تاریخی، ۴۶، ۱۲۱-۱۴۰.
وصفی محمدرضا (۱۳۸۷). نومعتزلیان. تهران: نگاه معاصر.
شایگان، داریوش (۱۳۸۶). آسیا در برابر غرب. تهران: امیرکبیر.
ثواقب، جهانبخش (۱۴۰۱). نظریه‌های انحطاط تمدن اسلامی. مجلۀ جامعه‌شناسی تاریخی، ۱۴(۱)، ۱۸۹-۲۳۵.
گلی، جواد و یوسفیان، حسن (۱۳۸۹). جریان‌شناسی نومعتزله. معرفت کلامی، 1(9)، 113-142.
ظریفیان، غلامرضا و تقوی سنگدهی، سیده لیلا (1389). بررسی تطبیقی آرای سید جمال‌الدین اسدآبادی و حسن حنفی دربارۀ غرب. مجلۀ جستارهای تاریخی، 1، 57-72.
مهدی‌نژاد، سید رضا (1399). بررسی و نقد مبانی فکری حسن حنفی در نوسازی علوم اسلامی. پژوهشنامۀ علوم انسانی اسلامی، ۱۳، ۲۹-۴۶.
علمداری، کاظم (۱۳۸۰). چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت. تهران: توسعه.
علیخانی، علی‌اکبر (۱۳۹۰). اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان. جلد ۱۷. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
مهدی، نصیری (۱۳۹۹). مروری بر مفهوم‌شناسی و شاخص‌های توسعه. حکمت و فلسفه، ۴(۷)، ۵-۲۸.
مرشدی‌زاده، علی (۱۳۸۵). حسن حنفی: زندگی، آثار و دیدگاه‌ها. مجلۀ رهیافت‌های انقلاب اسلامی، 2، ۵۱-۵۸.
داوری اردکانی، سید رضا (1393). هایدگر و گشایش راه تفکر آینده. تهران: نقش‌جهان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 320 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 213 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب