پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,235 |
| تعداد مقالات | 67,806 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,281,153 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,022,773 |
روابط کنسولگری روس و انگلیس در سیستان در اواخر دوره قاجار | ||
| پژوهش‌های علوم تاریخی | ||
| مقاله 3، دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 35، آذر 1402، صفحه 51-76 اصل مقاله (1.15 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2023.358792.473634 | ||
| نویسندگان | ||
| عبداله صفرزایی* 1؛ ناهید براهوئی2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ، دانشگاه ولایت، ایرانشهر، ایران. | ||
| 2دانش‌آموخته مقطع دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در رقابتهای روس و انگلیس در ایران به‌منظور توسعه متصرفات و انعقاد قراردادهای امتیازآور از ابتدای دوره قاجار در قرن نوزدهم آغاز و به‌تدریج شدت یافت. یکی از عواملی که به‌شدت گرفتن رقابتهای روس و انگلیس در ایران دامن می‌زد، مسئله هندوستان بود. انگلیس برای محافظت از هند و روس‌ها برای مزاحمت انگلیسی‌ها در هند سیاست‌های متعددی در بخش‌هایی از ایران اعمال می‌کردند. مسئله هندوستان و برخی عوامل منطقه‌ای و بین‌المللی دیگر باعث شده بود رقابتهای روس و انگلیس در واپسین سالهای قرن نوزده و سالهای آغازین قرن بیستم بیشتر در مناطق شرقی ایران به‌خصوص سیستان متمرکز شود. رقابتهای این دو کشور اروپایی در شرق ایران به حدی اوج گرفته بود که آنها برای نیل به اهدافشان اقدام به تأسیس کنسولگری در سیستان نمودند. این دو قدرت بزرگ استعماری، با تأسیس کنسولگری در سیستان از یک‌سو درصدد آگاهی از نقشههای رقیب و از سوی دیگر به دنبال پیشبرد اهداف و منافع خویش بودند. چگونگی رویارویی کنسولگری‌های روس و انگلیس در سیستان در کنار مواضع دولت مرکزی ایران و حاکمان محلی منطقه و واکنش‌های مردمی، موجب مناسبات پیچیده‌ای میان این دو کنسولگری در سیستان گردید. از این رو، این سؤال مطرح است که روابط و مناسبات کنسولگری روس و انگلیس در سیستان چگونه بود؟ مفروض این نوشتار آن است که مناسبات کنسولگری روس و انگلیس در سیستان بیشتر رقابتی و تقابلی بود. البته در خصوص مسائل فرهنگی و در شرایط اضطرار در مسائل سیاسی با یکدیگر تعاملاتی داشتند. این نوشته به روش تاریخی با شیوه توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسناد انجام گرفته است | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرن بیستم؛ روس؛ انگلیس؛ سیستان؛ کنسولگری؛ روابط | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Russian and British Consular Relations in Sistan at the End of the Qajar Period | ||
| نویسندگان [English] | ||
| abdolah safarzaie1؛ Nahid Barahui2 | ||
| 1Assistant Professor of History Department, Velayat of University, Iranshahr, Iran | ||
| 2Ph.D. Graduated in Iranian History, Islamic course, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The competition between Russia and England in Iran for the purpose of developing possessions and concluding concession contracts started from the beginning of the Qajar period in the 19th century and gradually intensified. One of the factors that intensified the rivalry between Russia and England in Iran was the issue of India. British to protect India and Russians to disturb the British in India were applying many policies in parts of Iran. The issue of India and some other factors caused the rivalry between Russia and England in the last years of the 19th century and the beginning of the 20th century to be more concentrated in the eastern regions of Iran, especially Sistan. The competition of these two European countries in the east of Iran had reached such a height that they established a consulate in Sistan to achieve their goals. By establishing a consulate in Sistan, these two great colonial powers, on the one hand, wanted to know about the plans of the rivals and on the other hand, sought to advance their goals and interests. The confrontation between the Russian and British consulates in Sistan along with the positions of the central government of Iran and the local rulers of the region caused complex relations between these two consulates in Sistan. The most important issue of the present article is what was the relationship between the Russian and British consulates in Sistan? The assumption of this article is that the relations between the Russian and British consulates in Sistan were more competitive and confrontational. Of course, they interacted with each other regarding cultural issues and political issues in emergency situations. This writing has been done in a historical method with a descriptive-analytical method using library sources and documents | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Twentieth Century, Russia, Britain, Sistan, Consulate, Relations | ||
| مراجع | ||
|
آبادیان، حسین (1390). «بریتانیا و مسئله ایران در اواخر قرن نوزدهم»، پژوهش‌های علوم تاریخی. دورۀ 3 شمارۀ 2، 48- 17.
احمدی، حسن (1378). سفر با سفرنامه‌ها: جغرافیای تاریخی سیستان. چاپ اول، تهران: ناشر مؤلف.
اسمیت، اوئن (1378). ایران شرقی. سفر با سفرنامه‌ها: جغرافیای تاریخی سیستان، ترجمه و تدوین حسن احمدی، تهران: ناشر مؤلف، 239- 130.
باقری، عباسعلی (1385). فرهنگ عمومی سیستان در آیینه نگاه. زابل: بی‌نا.
پیری، محمد (1389). تاریخ سیستان در عصر قاجار. مشهد: سنبله.
ترنزیو، پیو کارلو (1363). رقابتهای روس و انگلیس در ایران و افغانستان. ترجمۀ عباس آذرین، تهران: علمی و فرهنگی.
تیت، جورج پیتر (1378). سرحدات بلوچستان. سفر با سفرنامه‌ها: جغرافیای تاریخی سیستان، ترجمه و تدوین حسن احمدی، تهران: ناشر مؤلف، صص876- 732.
چاری، ناصر (1390). مقدمه‌ای بر جغرافیای تاریخی شهر زابل. تهران: تسنیم دانش.
ریاضی هروی، محمدیوسف (1372). عین الوقایع. به اهتمام محمد آصف فکرت، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
رئیس طوسی، رضا (1385). سرزمین سوخته دیپلماسی بریتانیا در سیستان. تهران: گام نو.
رئیس طوسی، رضا (1376). «استراتژی سرزمین‌های سوخته 2؛ سیستان در احتضار»، تاریخ معاصر ایران، س 1، ش 4، 68- 19.
رئیس طوسی، رضا (1377). «استراتژی سرزمین‌های سوخته 4؛ نقش حشمت الملک در گسترش نفوذ انگلیس در سیستان»، تاریخ معاصر ایران، س 2، ش 6، 100- 55.
سایکس، سرپرسی (1336). سفرنامه سرپرسی سایکس. ترجمۀ حسین سعادت نوری، تهران: ابن‌سینا.
سپاهی، عبدالودود (1385). بلوچستان در عصر قاجار. قم: گلستان معرفت.
سیاسر، قاسم و محمدتقی رخشانی (1389). تاریخچه آموزش‌وپرورش سیستان و بلوچستان. زاهدان: تفتان.
شاهدی، مظفر (1381). تاریخ بانک استقراضی روس در ایران، نگاهی گذرا به روند همکاری‌های بانکی ایران و روس، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
شمیم، علی‌اصغر (1374)، ایران در دوره سلطنت قاجار. چاپ دهم، تهران: انتشارات مدبر.
فریه، جی. پی (1378). سفر با کاروان و سرگردانی در ایران، افغانستان، ترکستان و بلوچستان. سفر با سفرنامه‌ها: جغرافیای تاریخی سیستان، ترجمه و تدوین حسن احمدی. تهران: ناشر مؤلف، 128- 64.
کاظم‌زاده، فیروز (1371). روس و انگلیس در ایران (1914-1864): پژوهشی درباره امپریالیسم. ترجمۀ منوچهر امیری، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
کانلی، ادوارد (1378). سفرنامه کانلی. سفر با سفرنامه‌ها: جغرافیای تاریخی سیستان، ترجمه و تدوین حسن احمدی. تهران: ناشر مؤلف، 61- 32.
کتاب آبی: گزارشهای محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران (1363). به کوشش احمد بشیری، تهران: نشر نو.
کتاب نارنجی: گزارشهای سیاسی وزارت امور خارجه روسیه تزاری درباره انقلاب مشروطه ایران (1367). به کوشش احمد بشیری، ترجمه حسین قاسمیان، تهران: نشر نور.
کرزن، جورج ناتانیل (1387). ایران و قضیه ایران. جلد 1، چاپ ششم، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی.
گریوز، رز، (1380). «موقعیت سیستان در خط‌مشی بریتانیا». ترجمۀ معصومه ارباب، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 5 و 6 زمستان 1379 و بهار 1380، 67- 39.
گزارشهای محرمانهی کنسول انگلیس در سیستان و قاینات (1395). ترجمۀ محمود رفیعی، تهران: هیرمند.
گزارشهای محرمانهی کنسول انگلیس در سیستان و قاینات (1397). ترجمۀ محمود رفیعی، تهران: هیرمند.
لیتن، ویلهلم (1367). ایران از نفوذ مسالمت‌آمیز تا تحت‌الحمایگی. ترجمۀ مریم میراحمدی، تهران: انتشارات معین.
لندور، هنری ساوج (1378). در سرزمین‌های محسود. سفر با سفرنامه‌ها: جغرافیای تاریخی سیستان، ترجمه و تدوین حسن احمدی، تهران: ناشر مؤلف، 729- 582.
مجتهدزاده، پیروز (1386). بازیگران کوچک در بازی بزرگ. ترجمۀ عباس احمدی، تهران: معین.
محبوب فریمانی، الهه (1382). اسناد حضور دولت‌های بیگانه در شرق ایران. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز آستان قدس رضوی.
محمود، محمود (1341). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس. جلد 7، تهران: شرکت نسبی حاج محمدحسین اقبال و شرکا
مروین، ل. انتر (1369). روابط بازرگانی ایران و روس (1914-1828). ترجمۀ احمد توکلی. تهران: مجموعه انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات محمود افشار یزدی.
ناظم، حسین (1380). روس و انگلیس در ایران (1914-1900). ترجمۀ فرامرز محمدپور، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
نیکتین، موسیوب (2536)، خاطرات و سفرنامه. ترجمۀ علی‌محمد فره‌وشی، با مقدمه ملک‌الشعرای بهار و بهرام فره‌وشی، تهران: انتشارات کانون معرفت.
هدین، سون (1381). کویرهای ایران. ترجمۀ پرویز رجبی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1381). تاریخ روابط خارجی ایران از ابتدای صفویه تا پایان جنگ جهانی دوم. تهران: امیرکبیر.
الف- اسناد اداره کل اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه
1317 ق، ک 28، پ 9- 37.
1317 ق، ک 28، پ 9- 35.
1318 ق، ک 24، پ 4- 4.
1322 ق، ک 1، پ 13- 90.
1323 ق، ک 26، پ 6- 22.
1323 ق، ک 26، پ 6- 1/ 22.
1325 ق، ک 2، پ 8- 242.
1325 ق، ک 2، پ 8- 39.
1325 ق، ک 2، پ 8- 144.
1326 ق، ک 30، پ 47- 1.
1327 ق، ک 9، پ 1- 21.
ب- اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
1328 ق، میکروفیلم شماره 346/ 9.
1335 ق، میکروفیلم شماره 99/ 39.
1328 ق، میکروفیلم شماره 152/ 55.
ج- مرکز اسناد آستان قدس رضوی، سند شماره 2650.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سند شماره 2576.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سند شماره 70425.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سند شماره 70426.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سند شماره 70437.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سند شماره 70597.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سند شماره 73446.
Abadian, Hossein (2011). "Britain and the case of Iran in the late 19th century", researches of historical sciences. Volume 3, Number 2, 17- 48. [In Persian]. Ahmadi, Hassan (1999). Traveling with travelogues: historical geography of Sistan. First edition, Tehran: Author publisher. [In Persian]. Bagheri, Abbas Ali (2006). The general culture of Sistan in the mirror. Zabel: No publisher. [In Persian]. Blue Book: Secret Reports of the British Foreign Ministry on Iran's Constitutional Revolution (1984). By Ahmad Bashiri, Tehran: Nashr now. [In Persian]. Chari, Nasser (2011). An introduction to the historical geography of Zabul city. Tehran: Tasnim Danesh. [In Persian]. Confidential reports of the British consul in Sistan and Qainat (2015). Translated by Mahmoud Rafiei, Tehran: Hirmand. [In Persian]. Confidential reports of the British consul in Sistan and Qainat (2017). Translated by Mahmoud Rafiei, Tehran: Hirmand. [In Persian]. Connelly, Edward (1999). Connelly's travelogue. Traveling with travelogues: historical geography of Sistan, translated and edited by Hassan Ahmadi. Tehran: Author Publisher, 32-61. [In Persian]. Curzon, George Nathaniel (2008). Iran and the issue of Iran. Volume 1, 6th edition, translated by Gholam Ali Vahid Mazandarani, Tehran: Elmi v farhanghi. [In Persian]. Freyeh, J.P. (1999). Traveling with a caravan and wandering in Iran, Afghanistan, Turkestan and Baluchistan. Traveling with travelogues: historical geography of Sistan, translated and edited by Hassan Ahmadi. Tehran: Author Publisher, 64-128. [In Persian]. Graves, Rose, (2001). "The position of Sistan in British policy". Translated by Masoumeh Arbab, Foreign Relations Quarterly, No. 5 and 6, winter 1379 and spring 1380, 39-67. [In Persian]. Hedin, Son (2002). The deserts of Iran. Translated by Parviz Rajabi, Tehran: Anjoman asar v mafakher farhanghi. [In Persian]. Hoshang Mahdavi, Abdolreza (2002). The history of Iran's foreign relations from the beginning of the Safavid era to the end of World War II. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]. Kazemzadeh, firuz (1963), “russia and britain in persia”. 1864 – 1914. New haven: Yale university pres. Kazemzadeh, Firoz (1992). Russian and English in Iran (1864-1914): A thesis about imperialism. Translated by Manouchehr Amiri, Tehran: Islamic Revolution Education Publications. [In Persian]. Landor, Henry Savage (1999). In the lands of Mehsud. Traveling with travelogues: the historical geography of Sistan, translated and edited by Hassan Ahmadi, Tehran: Author Publisher, 582-72. [In Persian]. Litten, Wilhelm (1988). Iran from peaceful influence to protection. Translated by Maryam Mirahmadi, Tehran: Moin Publications. [In Persian]. Mahboob Freemani, Elaheh (2003). Documents of the presence of foreign governments in the east of Iran. Mashhad: Organization of Libraries, Museums and Astan Quds Razavi Center. [In Persian]. Mahmoud, Mahmoud (1962). The history of political relations between Iran and England. Volume 7, Tehran: Nesbi Company of Haj Mohammad Hossein Iqbal and Shoraka. [In Persian]. Marvin, L. Enter (1990). Trade relations between Iran and Russia (1828- 1914). Translated by Ahmad Tawakoli. Tehran: Mahmoud Afshar Yazdi's collection of literary and historical publications. [In Persian] . Mcmahon, henry (1906), “receat survey and exploration in sistan”. Journal of royal geographical sosiety. No. 3, September, volxxv111. Mojtahedzadeh, Pirouz (2007). Small actors in a big game. Translated by Abbas Ahmadi, Tehran: Moin. [In Persian]. Nazim, Hossein (2001). Russians and British in Iran (1900-1914). Translated by Faramarz Mohammadpour, Tehran: Center for Documents of the Islamic Revolution. [In Persian]. Niktin, Musyoub (1978), memoirs and travelogues. Translated by Ali Mohammad Farah Vashi, with an introduction by Malek Al-Shaarai Bahar and Bahram Farah Vashi, Tehran: Kanoon Marafet. [In Persian]. Orange Book: Political reports of the Ministry of Foreign Affairs of Tsarist Russia about the Iranian Constitutional Revolution (1988). By Ahmad Bashiri, translated by Hossein Ghasemian, Tehran: Nashr Noor. [In Persian]. Piri, Mohammad (2010). The history of Sistan in the Qajar era. Mashhad: Sonboleh. [In Persian]. Raees Tusi, Reza (2006). The burnt land of British diplomacy in Sistan. Tehran: Gham now. [In Persian]. Raees Tusi, Reza (1997). "Scorched Lands Strategy 2; Sistan in mourning", Contemporary History of Iran, Vol.1, Number 4, 19-68. [In Persian]. Raees Tusi, Reza (1998). "Scorched Lands Strategy 4; the role of Heshmat- ul-Mulk in expanding British influence in Sistan", Contemporary History of Iran, Vol. 2, No. 6, 55-100. [In Persian]. Reyazi Heravi, Mohammad Yusuf (1993). Ein al vaghaye, to editing Mohammad Asif Fikrat, Tehran: Islamic Revolution Education Publications. [In Persian]. Sepahi, Abdul Wadud (2006). Balochistan in the Qajar era. Qom: Golestan Marafet. [In Persian]. Shahidi, Muzaffar (2002). The history of the Russian Borrowing Bank in Iran, a brief look at the process of banking cooperation between Iran and Russia, Tehran: Printing and Publishing Center of the Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]. Shamim, Ali Asghar (1995), Iran during the Qajar dynasty. 10th edition, Tehran: Modbar Publications. [In Persian]. Siasar, Qasim and Mohammad Taghi Rakhshani (2010). History of education in Sistan and Baluchistan. Zahedan: Taftan. [In Persian] Smith, Owen (1999). Eastern Iran. Traveling with travelogues: the historical geography of Sistan, translated and edited by Hassan Ahmadi, Tehran: Author Publisher, 130-239. [In Persian]. Sykes, Sarpersi (1957). Sykes' travelogue. Translated by Hossein Saadat Nouri, Tehran: Ibn Sina. [In Persian]. Tate, George Peter (1999). Borders of Baluchistan. Traveling with travelogues: historical geography of Sistan, translated and edited by Hassan Ahmadi, Tehran: Author Publishers, 732-876. [In Persian]. Terenzio, Pio Carlo (1984). Russian and English competitions in Iran and Afghanistan. Translated by Abbas Azarin, Tehran: Elmi v farhanghi. [In Persian]. A- Documents of the General Directorate of Documents and History of Diplomacy of the Ministry of Foreign Affairs. 1898, k 28, p 9- 37. [In Persian]. 1898, k 28, p 9- 35. [In Persian]. 1899, k 24, p 4- 4. [In Persian]. 1903, k 1, p 13- 90. [In Persian]. 1904, k 26, p 6- 22. [In Persian]. 1904, k 26, p 6- 22/1. [In Persian]. 1906, k 2, p 8- 242. [In Persian]. 1906, k 2, p 8- 39. [In Persian]. 1906, k 2, p 8- 144. [In Persian]. 1907, k 30, p 1- 47. [In Persian]. 1908, k 19, p 1- 21. [In Persian]. B- Documents of the Organization of Records and the National Library of Iran 1909, microfilm No. 9/346. [In Persian]. 1916, microfilm No. 39/99. [In Persian]. 1909, microfilm No. 55/152. C- Astan Quds Razavi Document Center Document No. 2650. [In Persian]. Document No. 2576. [In Persian]. Document No. 70425. [In Persian]. Document No. 70426. [In Persian]. Document No. 70437. [In Persian]. Document No. 70597. [In Persian]. Document No. 73446. [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 106 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 110 |
||