پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,572 |
| تعداد مقالات | 71,005 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,494,256 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,755,023 |
آسیبشناسی دینی ایران عصر صفوی از منظر محقق سبزواری در روضةالانوار عباسی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 7، دوره 13، شماره 2، شهریور 1402، صفحه 97-116 اصل مقاله (354.79 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2022.345028.1129 | ||
| نویسندگان | ||
| یحیی بوذری نژاد1؛ محمدحسین جمال زاده* 2؛ سعید آریان پور3 | ||
| 1دانشیار گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 3دانش آموخته کارشناسی ارشد دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از افرادی که در دوران سلطنت صفویه درحالی‌‌که بالاترین منصب مذهبی را در حکومت داشت، به آسیبشناسی دینی صفویه دست یازید، ملا محمدباقر سبزواری مشهور به محقق سبزواری است. او در کتاب روضةالانوار عباسی که به درخواست شاه عباس دوم نوشت، تلاش کرد علاوه بر ذکر رهنمودهایی برای ادارۀ حکومت و اصولی برای مملکتداری، آسیبهایی را که صفویه بدان دچار بود، بیان کند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که از منظر محقق سبزواری در کتاب روضةالانوار عباسی، صفویه دچار چه آسیبهایی بوده‌است؟ ازاین‌رو با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری کتابخانه‌‌ای داده‌‌ها، به یافته‌‌های زیر رسیده‌ایم: آسیبشناسی دینی سبزواری از صفویه، در پنج زمینۀ آسیبشناسی دین، معرفت دینی، جامعۀ دینی، دین‌داری، نهادهای دینی دسته‌بندی می‌شود. اندیشۀ اصلاحی در روضةالانوار عباسی او مبتنی بر حکمت عملی اسلام است و رویکرد عدالت‌محورانه و مهرورزانه در قبال عامۀ مردم در آن مشهود است. همچنین باید موضوع کتاب روضةالانوار عباسی را تدوین و تحقق الگوی سیاست‌‌ورزی مؤمنانه دانست که مبتنی بر اعتقادات و احکام و اخلاق اسلامی، شیوه‌‌ای از امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر اجتماعی را به دست می‌دهد. سبزواری در بسیاری موارد با بیانی کنایی، منظور خود را گفته و در برخی موارد هم به تصریح مستقیم آسیب‌‌ها پرداخته‌است. سبزواری برای رفع آسیب‌های مذکور و حفظ و بقای حکومت، سه عامل را دخیل می‌داند که برخاسته از مبانی خاص اندیشۀ سیاسی اوست: 1. عامل باطنی: اصلاح رابطۀ باطنی (معنوی) حاکم با خداوند؛ 2. عامل ظاهری: اصلاح رابطۀ حاکم با مردم و دولت‌مردان در رعایت اصول مملکتداری؛ 3. عامل ظاهری و باطنی: عدالت‌ورزی و مهروزی با مردم و مبارزه با ظلم و ظالم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| محقق سبزواری؛ صفویه؛ ایران؛ شاه عباس دوم؛ روضةالانوار عباسی؛ حکمت عملی؛ آسیب شناسی دینی | ||
| مراجع | ||
|
منابع
آشتیانی، سید جلال‌الدین (1378)، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، جلد 2، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.
بوذری‌نژاد، یحیی (1400)، روش‌شناسی دانش اجتماعی مسلمین؛ رویکردهای فقهی، تهران، دانشگاه تهران.
جزایری، سید نعمت‌الله (1429)، الانوار النعمانیه فی بیان معرفة النشأة الانسانیه، الجلد الثالث، بیروت، دارالقارئ.
حسینی خاتون‌آبادی، سیدعبدالحسین (1352). وقایع السنین و الاعوام، تهران، اسلامیه.
دانشگاه کمبریج (1387)، تاریخ ایران، جلد 6، ترجمۀ یعقوب آژند، چاپ 3، تهران، جامی.
دژاکام، علی (1384)، تفکر فلسفی غرب از منظر استاد مرتضی مطهری، تهران، معارف.
سبزواری، محمدباقر (1381). روضةالانوار عباسی، به کوشش نجف لک‌زایی، قم، بوستان کتاب.
شاردن، ژان (1345)، سیاحت‌نامۀ شاردن، ترجمۀ محمد عباسی، جلد 8، تهران، امیرکبیر.
شیخاوندی، داوود (1386)، جامعه‌شناسی انحرافات و مسائل جامعتی ایران، چاپ 2، تهران، قطره.
صدیق روستایی، رحمت‌اله (1387)، آسیبشناسی اجتماعی، چاپ 2، تهران، سمت.
صفت‌گل، منصور (1388)، فراز و فرود صفویان، تهران، کانون اندیشۀ جوان.
طاهری، ابوالقاسم (1384). تاریخ سیاسی ـ اجتماعی ایران؛ از مرگ تیمور تا مرگ شاه عباس، چاپ 5، تهران، علمی و فرهنگی.
طباطبائی، سید محمدحسین (1348)، روابط اجتماعی در اسلام، ترجمۀ محمدجواد حجتی کرمانی، تهران، بعثت.
عبداللهی، محمد (1383)، مقالات اولین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی و روند تحول آن در ایران (خرداد 1381)، تهران، آگاه.
فدایی مهربانی، مهدی (1395)، حکمت، معرفت و سیاست در ایران: اندیشۀ سیاسی عرفانی در ایران، از مکتب اصفهان تا حکمای الهی معاصر، تهران، نی.
فرجاد، محمدحسین (1378)، آسیبشناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی انحرافات، تهران، بدر.
فولادی، محمد (1384)، «علل و عوامل پیدایش آسیب‌های اجتماعی و راه‌های پیشگیری از آن»، معرفت، شمارۀ 91، صفحات 35ـ46.
فیضی سخا، مهدی (1398)، «محقق سبزواری و رویکرد مرآتی و سلوکی وی در روضةالانوار عباسی»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، شمارۀ 41، صفحات 117ـ138.
کاظمی راشد، منیره (1395)، «آسیبشناسی انحطاط صفویه: فروپاشی از درون»، پژوهش‌نامۀ تاریخ، شمارۀ 44، صفحات 115ـ126.
کافی، مجید (1398)، جامعه‌شناسی تاریخی؛ مبانی، مفاهیم و نظریه‌ها، چاپ 3، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کرکی، علی بن الحسین و دیگران (1370)، الخراجیات، قم، جامعۀ مدرسین.
کشاورز، زهراسادات؛ چلونگر، محمدعلی؛ منتظرالقائم، اصغر (1396)، «تبیین و تحلیل نقش طبقات اجتماعی در فرایند تمدنی دولت صفویه»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، شمارۀ 34، صفحات 139ـ165.
لک‌زایی، نجف (1380). اندیشۀ سیاسی محقق سبزواری، قم، بوستان کتاب.
لک‌زایی، نجف؛ باقریان، زهره (1388)، «نگرش تاریخی محقق سبزواری در کتاب روضةالانوار عباسی»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، شمارۀ 37، صفحات 7ـ36.
مدرسی تبریزی، محمدعلی (1369)، ریحانة الادب، جلد 5، چاپ 3، تهران، کتاب‌فروشی خیام.
مطهری، مرتضی (1374)، مجموعۀ آثار، جلد 13، چاپ 2، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــــــــــ (1375). فلسفۀ تاریخ، جلد 1، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــــــــــ (1376)، آسیبشناسی دینی از منظر استاد شهید مطهری، به اهتمام سید مهدی جهرمی و محمد باقری، تهران، هماهنگ.
ـــــــــــــــــــــــ (1380)، احیای تفکر اسلامی، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــــــــــ (1388)، ده گفتار، چاپ 28، تهران، صدرا.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1379)، مجمع الفائدة والبرهان فی شرح ارشاد الاذهان، الجلد الثامن، قم: جامعۀ مدرسین.
موسوی خوانساری، محمدباقر (1390 ق)، روضات الجنات فی احوال العلماء والسادات، الجلد الرابع، تحقیق اسدالله اسماعیلیان، قم، دهاقانی.
مهدوی، سید مصلح‌الدین (۱۳۷۱)، خاندان شیخ‌الاسلام اصفهان، اصفهان، گل‌بهار.
نجفی، موسی (1398)، بصیرت تاریخی؛ اصول شناخت تاریخ تحولات معاصر ایران، اصفهان، آرما.
نوایی، عبدالحسین؛ غفاری‌فرد، عباس‌قلی (1390)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دورۀ صفویه، تهران، سمت.
نیک‌زاد، علی‌اکبر؛ رفیعی، امیرتیمور (1394)، «مشروعیت نظم سلطانی در نگرش سیاست‌نامه‌نویسان شیعی عصر صفوی»، شیعه‌پژوهی، دورۀ 1، شمارۀ 4، صفحات 105ـ124.
هولت، پی.ام؛ لمبتون، ان.ک.س؛ لوئیس، برنارد (1387)، تاریخ اسلام کمبریج، جلد 1، تهران، مهتاب. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 306 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 209 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب