پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,236 |
| تعداد مقالات | 67,810 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,288,278 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,030,830 |
تحلیل عدالت فضایی کاربری‌های خدماتی در مناطق شهری با تکنیک ORESTE (مورد مطالعه: مناطق هشت‌گانه شهر قم) | ||
| مجله علمی " آمایش سرزمین " | ||
| دوره 15، شماره 2، مهر 1402، صفحه 261-274 اصل مقاله (1.31 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jtcp.2023.363500.670401 | ||
| نویسندگان | ||
| فرزانه ساسان پور* 1؛ محمد مهدی عباسی2 | ||
| 1گروه جغرافیا، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
| 2گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| عدالت فضایی کاربریها یا به عبارتی دیگر توزیع عادلانه و عاقلانه و متوازن کاربری‌های شهری یکی از مسائل مهم برنامه‌ریزی شهری است. مطالعة حاضر از نظر هدف پژوهشی و از نظر ماهیت تحلیلی است. اطلاعات کتابخانهای این پژوهش از کتب و مقالات گردآوری شده است. برای تحلیل از شاخص سرانة کاربری‌های خدماتی بهره گرفته شده که این سرانهها در نرم‌افزار GIS محاسبه شده است. جامعة آماری پژوهش نیز مناطق هشتگانة شهر قم‌اند. این پژوهش تلاش کرده عدالت فضایی کاربری‌های خدماتی مناطق هشتگانة شهر قم را با تکنیک ORESTE، بر اساس شاخصها، که سرانة کاربری‌های خدماتی هستند، تحلیل کند. برای این منظور ابتدا با روش آنتروپیشانون به شاخصها وزن داده شد که بیشترین وزن به کاربری جهانگردی و کمترین وزن به پارک اختصاص یافت. پس از وزن‌دهی، تکنیک ORESTE انجام شد که منطقة 7 بیشترین و منطقة 6 کمترین میزان سرانه را کسب کردند. سپس با ضریب پراکندگی، به صورت دوبهدو، پراکندگی سرانة کاربری‌های خدماتی مناطق محاسبه شد که نتایج نشان داد منطقة 2 و 8 از بیشترین و منطقة 5 و 7 از کمترین پراکنش فضایی کاربری‌های خدماتی برخوردارند. همچنین با ضریب همبستگی اسپیرمن رابطة همبستگی بین جمعیت هر منطقه با سرانة کاربری‌های خدماتی محاسبه شد که نتیجه رابطة همبستگی منفی را نشان داد؛ بدین معنی که هر چه جمعیت افزایش پیدا کند میزان سرانة کاربری‌های خدماتی کاهش پیدا میکند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سرانه؛ عدالت فضایی؛ قم؛ کاربری های خدماتی؛ ORESTE | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Spatial Justice Analysis of Service Uses in Urban Areas with the ORESTE Technique (Case of Study: the Eight Districts of Qom City) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Farzaneh Sasanpour1؛ Mohammad Mahdi Abbasi2 | ||
| 1Department,of Geography,and Urban planning , Faculty of Geography, University of, Tehran, Tehran,Iran | ||
| 2Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University, of Tehran,Tehran,Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Spatial justice of uses, or in other words, fair, wise, and balanced distribution of urban uses is one of the most important issues of urban planning. The present study is research in terms of purpose and analytical in nature. The library information of this research is collected from books and articles. For the analysis, the per capita index of service users was used, which was calculated and obtained in the GIS software. The statistical population of the research is the eight districts of Qom City. This research has tried to analyze the Spatial justice of service uses in the eight districts of Qom City with the ORESTE technique, based on indicators that are service uses per capita. For this purpose, the indicators were first weighted using Shannon's entropy method, the highest weight was assigned to tourism, and the lowest weight was assigned to the park. After weighing, the ORESTE technique was performed, and Region 7 had the highest and Region 6 had the lowest amount per capita. Then, with the dispersion coefficient, the two-by-two distribution per capita of the service uses of the regions was calculated, and the results showed that regions 2 and 8 have the highest and regions 5 and 7 have the lowest spatial distribution of service uses. Also, with the Spearman correlation coefficient, the correlation between the population of each region and the per capita service users was calculated, which showed a negative correlation, which means that as the population increases, the service users per capita decreases. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| ORESTE, Per capita, Qom, Spatial justice, Service uses | ||
| مراجع | ||
|
احمدپور، احمد؛ حاتمی‌نژاد، حسین؛ زیاری، کرامت‌الله؛ فرجی سبک‌بار، حسن‌علی و وفایی، ابوذر (1393). بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهری از منظر عدالت اجتماعی (مورد مطالعه: کاشان). آمایش سرزمین، 6(2)، 179 ـ 208.
اسمعیل‌پور، نجما و شکیبامنش، مهدی (1398). تحلیل نابرابری‌های فضایی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری (نمونة موردی: شهر یزد). برنامه‌ریزی فضایی، 9(3)، 71 ـ 88.
امان‌پور، سعید؛ حسینی شه‌پریان، نبی‌الله و ملکی، سعید (1395). تحلیل فضایی سطوح برخورداری مناطق کلان‌شهر اهواز از خدمات شهری با تأکید بر عدالت اجتماعی. پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 4(3)، 495 ـ 517.
توکلی‌نیا، جمیله؛ کانونی، رضا؛ خاوریان گرمسیر، امیررضا و پاسبان عیسی‌لو، وحید (1394). تحلیل نابرابری‌های توسعة منطقه‌ای در بخش بهداشت و درمان استان اردبیل. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 5(18)، 1 ـ 14.
جرفی، محمدامین؛ مدیری، مهدی و مهدوی حاجیلونی، مسعود (1397). برنامه‌ریزی راهبردی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی (مطالعة موردی: کلان‌شهر اهواز). آمایش محیط، 50، 151 ـ 170.
رجبی، مرضیه و خستو، مریم (1398). تحقق حکمروایی خوب شهری با تأکید بر مفهوم عدالت فضایی و اجتماعی (نمونة موردی: شهر رشت). مدیریت شهری، 54(18)، 197 ـ 214.
روستایی، شهریور؛ حکیمی، هادی و علی‌زاده، شیوا (1399). سنجش عدالت فضایی شاخص‌های کمّی و کیفی مسکن در حوزه‌های شهری (مطالعة موردی: شهر ارومیه). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 52(3)، 1009 ـ 1029.
زیاری، کرامت‌الله (1389). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری. چ 2. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ساسان‌پور، فرزانه؛ مصطفوی صاحب، سوران و احمدی، مظهر (1394). تحلیل نابرابری فضایی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری (مطالعة موردی: نواحی بیست‌ودوگانة شهر سنندج). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 6(23)، 95 ـ 114.
سامانة نقشة نمای قم، https://map.qom.ir (تاریخ مراجعه 12/04/1402).
سایت مرکز آمار ایران، https://www.amar.org.ir/ (تاریخ مراجعه 12/04/1402).
سلیمانی، محمد؛ کمان‌رودی، موسی؛ احمدی، مظهر؛ زنگانه، احمد و ابیا، حمید (1398). تحلیل ساختار فضایی کلان‌شهر قم با تأکید بر شکل‌گیری هسته‌های فرعی. شهر ایرانی‌ـ اسلامی، 9(36)، 5 ـ 86.
شریف‌زادگان، محمدحسین (1385). راهبردهای توسعة اقتصادی و عدالت اجتماعی. رفاه اجتماعی، 6(24)، 9 ـ 29.
شریفی، عبدالنبی (1385). عدالت اجتماعی و شهر: تحلیلی بر نابرابری‌های منطقه‌ای در شهر اهواز. پایان‌نامة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. استاد راهنما: حسین حاتمی‌نژاد. دانشگاه تهران.
طهماسبی‌زاده، فرشاد و خادم‌الحسینی، احمد (1397). تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در مناطق شهری (مطالعة موردی: مناطق شهر اصفهان). جغرافیا و مطالعات محیطی، 7(26)، 17 ـ 28.
کرکه‌آبادی، زینب؛ تدینی، معصومه و الماسی، حسین (1393). بررسی و ارزیابی نحوة توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی (نمونة موردی: شهر بومهن). مدیریت شهری، 13(36) (پیاپی)، 247 ـ 268.
کنعان‌پور، عبدالله؛ معصومی، محمدتقی و نظم‌فر، حسین (1400). واکاوی عدالت فضایی در تخصیص کاربری‌های اراضی شهری (مطالعة موردی: مناطق پنج‌گانة شهر اردبیل). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(3)، 637 ـ 662.
کوشانه، روشن؛ عزت‌پناه، بختیار و موسوی، میرنجف (1398). تحلیل پراکنش فضایی کاربری‌های خدمات عمومی شهری با استفاده از روش شاخص ویلیامسون (مطالعة موردی: کلان‌شهر تبریز). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 11(4)، 205 ـ 221.
موسوی، میرنجف (1391). شکل پایدار شهر و عدالت اجتماعی (مطالعة مورد: شهر میاندوآب). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 44(80)، 177 ـ 192.
مهندسین مشاور امکو ایران (1386). ضوابط و مقررات طرح جامع شهر قم (با رویکرد ساختاری‌‌ـ راهبردی). ویراست سوم. سازمان مسکن و شهرسازی استان قم.
نصیری هنده‌خاله، اسماعیل (1395). تحلیل نابرابری‌های فضایی توزیع خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی با استفاده از مدل ویکور (مطالعة موردی: شهر قزوین). آمایش جغرافیایی فضا (فصلنامة علمی‌ـ پژوهشی دانشگاه گلستان)، 8(28)، 133 ـ 153.
وارثی، حمیدرضا؛ قائد رحمتی، صفر و باستانی‌فر، ایمان (1386). بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت (مطالعة موردی: مناطق شهر اصفهان). جغرافیا و توسعه، 5(9)، 91 ـ 106.
هاروی، دیوید (1382). عدالت اجتماعی و شهر. مترجم: محمدرضا حائری، بهروز منادی‌زاده، فرخ حسامیان. تهران: شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
همتی، شهاب‌الدین؛ ذبیحی، حسین و کاملی، محسن (1392). تحلیلی بر نقش حیاط مساجد در شهرهای اسلامی به عنوان فضای شهری (مطالعة موردی: صحن انقلاب اسلامی، حرم حضرت معصومه(س) قم). مطالعات شهر ایرانی‌ـ اسلامی، 14، 43 ـ 50.
Ahmadpour, A., Hataminejad, H., Ziari, K. A., Faraji S., H. A., & Wafai, A. (2013). Investigation and evaluation of urban land use from the perspective of social justice (case study: Kashan). Scientific Journal of Land Studies, 6(2), 179-208. (in Persian)
Amanpour, S., Hosseini Shah-Paryan, N. A., & Maleki, S. (2015). Spatial analysis of the levels of access to urban services in Ahvaz metropolis with an emphasis on social justice. Journal of Geographical Researches of Urban Planning, 4(3), 495-517. (in Persian)
Apostolache, M. A. (2014). Regional Development in Romania-From Regulations to Practice. Procedia Economics and Finance, 8, 35-41.
Consulting Engineers of Emco Iran (2006). Rules and Regulations of Qom City Comprehensive Plan (with a structural-strategic approach). third edition. Qom Province Housing and Urban Development Organization. (in Persian)
Denis, A. (2012). Measuring the satisfaction aft citizens for the services given by the municipality: the case of kirsehir municipality. Precede Social and Behavioral Sciences, 62(24).
Harvey, D. (2003). Social justice and the city. translated by Mohammad Reza Haeri, Behrouz Manadizadeh, Farrokh Hasamian. Tehran: Urban Planning and Processing Company Publications. (in Persian)
Hemti, S., Zabihi, H., & Kameli, M. (2012). An analysis of the role of mosque courtyards in Islamic cities as an urban space (Case study: Islamic Revolution Hall, Masoumeh Shrine, Qom). Iranian Islamic City Studies Journal, 14, 43-50. (in Persian)
Iran Statistics Center website, https://www.amar.org.ir, (reference date 2023/07/03). (in Persian)
Ismailpour, N. & Shakibamanesh, M. (2018). Analysis of spatial inequalities in the use of urban services (Case example: Yazd city). Journal of spatial Planning, 9(3), 71-88. (in Persian)
Jao, J. B., Zhou Chun, S., Wang, Y. M., & Jiang, H. Y. (2011). Spatial analysis on urban public service facilities of Guangzhou City during the economy system transformation. Geographical Research, 30(3), China, 424-436.
Jarfi, M. A., Moderi, M., & Mahdavi Hajiloni, M. (2017). Strategic planning of urban service distribution from the perspective of Spatial justice (case study: Ahvaz metropolis). Quarterly Journal of Environmental Studies, 50, 151-170. (in Persian)
Johansen, P. H., Fisker, J. K., & Thuesen, A. A. (2021). We live in nature all the time: Spatial justice. outdoor recreation and the refrains of rural rhythm, Geofoum, Vol. 120, 132-141.
Kananpour, A., Masoumi, M. T., & Nazmfar, H. (2006). Analysis of spatial justice in the allocation of urban land uses (case study: five areas of Ardabil city). Urban Planning Geography Research Quarterly, 9(3), 637-662. (in Persian)
Karke-Abadi, Z., Tadini, M., & Almasi, H. (2014). Investigating and evaluating the distribution of urban services from the perspective of spatial justice (case example: Bomehan city). Urban Management Quarterly, 13(36) (serial), 247-268. (in Persian)
Kushane, R., Ezzat Panah, B., & Mousavi, M. (2018). Analysis of spatial distribution of urban public service uses using the Williamson index method (case study: Tabriz metropolis). Scientific and Research Quarterly of New Approaches in Human Geography, 11(4), 205-221. (in Persian)
Mousavi, M. (2012). The sustainable form of the city and social justice (case study: Miandoab city). Human Geography Research Journal, 44(80), 177-192. (in Persian)
Nasiri Hinde-Khale, I. (2015). Analysis of spatial inequalities in the distribution of urban services with the approach of spatial justice using the Vicor model (case study: Qazvin city). Journal of Space Geographical Survey (scientific-research quarterly of Golestan University), 8(28), 133-153. (in Persian)
Qom view map system, https://map.qom.ir, (reference date 2023/07/03). (in Persian)
Rajabi, M. & Khastu, M. (2018). Realization of good urban governance with emphasis on the concept of spatial and social justice (case example: Rasht city). Urban Management Quarterly, 54(18), 197-214. (in Persian)
Raushivar, S., Hakimi, H., & Alizadeh, S. (2019). Measuring the spatial justice of quantitative and qualitative indicators of housing in urban areas (case study: Urmia city). Human Geography Research Quarterly, 52(3), 1009-1029. (in Persian)
Retiu, D. (2013). Creative cities and sustainable cities. discourse, city and culture. Vol. 4.
Sasanpour, F., Mostafavi Sahib, S., & Ahmadi, M. (2015). Analysis of spatial inequality in the use of urban services (case study: 22 districts of Sanandaj city). Journal of Urban Planning and Research, 6(23), 95-114. (in Persian)
Sharif-Zadegan, M. H. (2015). Economic development strategies and social justice. Social welfare scientific-research quarterly, 6(24), 9-29. (in Persian)
Sharifi, A. N. (2015). Social justice and the city: an analysis of regional inequalities in the city of Ahvaz. doctoral thesis in geography and urban planning. Supervisor: Hossein Hataminejad. University of Tehran. (in Persian)
Soleimani, M., Kamanroudi, M., Ahmadi, M., Zanganeh, A., & Abia, H. (2018). Analysis of the spatial structure of Qom metropolis with emphasis on the formation of sub-cores. Iranian-Islamic City Scientific-Research Quarterly, 9(36), 5-86. (in Persian)
Tahmasibizadeh, F. & Khadim al-Hosseini, A. (2017). Spatial analysis of social justice in urban areas (case study: areas of Isfahan city). Quarterly Journal of Geography and Environmental Studies, 7(26), 17-28. (in Persian)
Tavaklinia, J., Kanoni, R., Khavarian Garmsir, A. R., & Constable Isa Lo, V. (2014). Analysis of regional development inequalities in the health sector of Ardabil province. Regional Planning Quarterly, 5(18), 1-14. (in Persian)
Warsi, H. R., Quaid Rahmati, S., & Bastanifar, I. (2016). Investigating the effects of urban service distribution on the spatial imbalance of the population, a case study: Isfahan city areas. Journal of Geography and Development, 5(9), 91-106. (in Persian)
Ziari, K. A. (2010). Urban land use planning. second edition Tehran: Tehran University Press. (in Persian) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 358 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 168 |
||