تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,822 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,395 |
بررسی دفاعیات کیفری ممکن در پروندههای همسرکشی توسط زنان بزهدیده خشونت خانگی (مطالعة موردی استان فارس) | ||
مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی | ||
مقاله 4، دوره 52، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 250-223 اصل مقاله (425.97 K) | ||
نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqclcs.2023.356869.1830 | ||
نویسندگان | ||
محبوبه امینی* 1؛ منصوره قنبریان بانویی2 | ||
1گروه حقوق کیفری و جرمشناسی، دانشکدة حقوق، علوم سیاسی و تاریخ، دانشگاه یزد، یزد، ایران. | ||
2گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
شوهرکشی ِمسبوق به خشونت خانگی معمولاً در چارچوب یک رابطه زناشویی نسبتاً طولانی رخ داده و بیانگر مسائلی از قبیل تأثیر خشونت مکرر بر جسم و روان زن و عدم امکان قطع رابطه خشونتبار به دلیل موانع اجتماعی و قانونی یا گاهی مسائل پیچیده روانی است که توسط سندرم زن کتکخورده تبیین شده است. این امر باعث طرح پرسشی در خصوص امکان استناد مرتکبان به دفاعیات کیفری رایج مانند دفاع مشروع و دفاع ناشی از تحریک شدگی است که با بررسی نظریهها، تجربیات سایر کشورها و ظرفیت حقوقی و قانونی ایران به آن پاسخ داده شده است. در راستای توجه دقیق به واقعیت مسئله در ایران، محتویات برخی از پروندههای مربوط (شش مورد) و آرای آنها که طی دهه نود خورشیدی از دادگاههای کیفری یک استان فارس صادر و توسط دیوان عالی تأیید شده به تناسب ظرفیت مقاله و به روش توصیفی-تحلیلی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. مطابق یافتههای پژوهش، در وهله اول، مفهوم سنتی دفاع مشروع باید مطابق با ذات و ماهیت رفتار دفاعی این زنان برای حفظ حیات خود و فرزند منعطف گردد زیرا تنوع و استمرار خشونت به گونه ای است که زن هر لحظه وقوع آن را مسلم میداند. بنابراین تفسیر عنصر فوری بودن تهاجم مطابق با ذات مستمر این نوع خشونت ها متفاوت است. حتی در برخی کشورها در پرتو نظریه سندروم زن کتک خورده نیز این تفسیر را مطابق ترس زن کتک خورده از وقوع خشونت در هر لحظه شکل داده اند؛ چنانکه اعتقاد وی به تهدید جانی یا آسیب شدید دیگر مهم است که همین ممکن است باعث استفاده از زور و نیرویی بیش از حد لازم برای دفع مهاجم شود. از سوی دیگر ضروری بودن اقدام کشنده مرتکب نیز در این پرونده ها با توجه به دشوار و گاهی غیرممکن بودن طلاق در حقوق ایران و حتی عدم توانایی زن به خروج از رابطه خشونتبار به دلیل ناتوانی آموخته شده بنابر سندروم زن کتک خورده ، به عنوان آخرین راه حل است.در این راستا تبصره 2 ماده 156 باید مورد توجه قضات قرار گیرد. هر چند که نمی توان منکر لزوم اصلاح قانون شد. از سوی دیگر مواردی وجود دارد که مشمول دفاع مشروع نمی شود اما آن چنان زن را از لحاظ عاطفی تحت تاثیر قرار داده که او پیرو سلسله آزارهای شوهر تحت موج شدید عواطف قرار میگیرد لیکن بنابر ماهیت واکنش زنان، این هیجانها به مرور و با تأخیر باعث ارتکاب جنایت میگردد. بر همین اساس، دفاع سنتی تحریک با وجود عنصر فوری بودن زوال خودکنترلی ِ منجر به ارتکاب جنایت، در برخی کشورها مانند انگلستان و ولز و استرالیا دچار اصلاحاتی برای در بر گرفتن چنین قتلهایی شد. اگرچه جلوه هایی از این دفاع مانند ماده 630 ق.م.ا در حقوق ایران وجود دارد، اصل دفاع پیش بینی نشده است. رویه قضایی نیز تا حدی تاثیر هیجان را براغتشاش احساسات و تغییر وصف عمدی به شبه عمدی مطابق تبصره ماده 302 پذیرفته لیکن در مورد پرونده های مورد مطالعه مصداق نداشته است؛ در اینجا نیز هم رویه قضایی نیازمند انعطاف و هم قانون نیازمند بازنگری جهت در برگرفتن اشکال نوین تحریکشدگی است. در نهایت یافتههای این پژوهش رویکردی ترکیبی متشکل از دفاعیات فوق را با توجه به واقعیت مجزای هر پرونده و ظرفیت قانونی و رویهای در حقوق ایران پیشنهاد میدهد. به این شکل که هم اصلاحات قانونی و هم رویهای در خصوص این دو نوع دفاع ظرفیتی برای توجه به موارد گوناگون قتل پیرو خشونت خانگی را در برداشته باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
همسرکشی؛ خشونت خانگی؛ زنان بزهدیده؛ دفاع مشروع؛ تحریکشدگی. | ||
مراجع | ||
الف) فارسی
ب) انگلیسی
18.Clough, A. (2016). Battered women: Loss of control and lost opportunities. Journal of International and Comparative Law, 3 (2), 279-316. 19.Chalmers, J., & Fiona Leverick, F. (2008). Labelling in Criminal Law. Modern Law Review, 71, 217-246. 20.Crofts, T., & Loughnan, A. (2011). Provocation: The Good, the Bad and the Ugly. Criminal Law Journal,.1(37), 1-19. 21.Dressler, J. (1988). Provocation: Partial Justification or Partial Excuse?. Modern Law Review, 51(4), 467-480. 22.Edwards, S. (2010). Anger and Fear as Justifiable Preludes for Loss of Self-Control. Journal of Criminal Law, 223-241. 21.Enander, V. (2010). A fool to keep staying: battered women labelling themselves stupid as an expression of gendered shame. Violence Against Women, 16(1), 5–31. 23.Ewing, C.P. Psychological self-defense (1990). Law Hum Behav 14, 579–594 24.Fitz - Gibbon, K.(2014). The plight of the provoked Batterd Woman. in: Homicide Law Reform, Gender and provocation Deffence, First Edition, London: Palgrave Macmillan London. 25.Fitz-Gibon, K. (2013). Replacing Provocation in England and Wales: Examining the Partial Defence of Loss of Control.J of law & Society, 2)40(,280-305 26.Flynn, Madeleine, Ulbrick, Asher & Tyson, D. (2016). The Abolition of defensive homicide: A step towards populist punitivism at the expense of mentally impaired offenders. Melbourne University Law Review, 40)1(, 324-370. 26.Hart, H L A, (2008). Chaniging Coceptions of Resposibility, punishment and responsibility. in: essays in the philosophy of law, (2nd edn), 186-209. 27.Holliday, et al, (2022). “The Use of Battered Woman Syndrome in U.S. Criminal Courts. The Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law, 3(50), PP 1-8. 28.Holton, R., & Shute, S. (2007). Self-Control in the Modern Provocation Defence. Oxford Journal of Legal Studies, 27(1), 49–73. 29.Hopkins, A., & Easteal, P. (2010). Walking in Her Shoes: Battered Women Who Kill in Victoria, Western Australia and Queensland. Alternative Law Journal 35(3), 132–137. 30.Horder, J. (2005). Reshaping the Subjective Element in the Provocation Defence. Oxford Journal of Legal Studies, 25(1), 123–40. 32.Legislative Council Select Committee on the partial defence of provocation Inquiry into the partial defence of provocation, Defences and Partial Defences to Homicide, July 2012: https://www.parliament.nsw.gov.au/lcdocs/, Last seen: March, 2023. 31.O'Donovan, Katherine (1991). Defences for Battered Women Who Kill. Journal of Law and Society, 2(18), 219-240.
33.Motz, A. (2008). The Psychology of Female Violence, Crimes Against the Body, Second edition, London And New York: Routledge. 34.Mousourakis, G. (2009). Culpable Homicide and the Provocation Defence in English Law: An Historical and Contemporary Analysis. Journal of law and politics, 63-78. 35.Quick, oliver. L, & Cleia, K. (2006). Getting Tough with Defences. Criminal Law Review, 514 -525.
37.Samuels, Anthony, O` Driscoll, Collman and Allnutt, Stephen (2007). When killing isn’t murder: psychiatric and psychological defences to murder when the insanity defence is not applicable. Australasian Psychiatry, 6(15), 1-6. 38.Sangero, B. (2006). The Rationale of Private defence. Self-Defence in Criminal Law. London: Hart Publishing, 11–106. 39.Tolmie, J. (2005). Is the Partial Defence an Endangered Defence? Recent Proposals to Abolish Provocation. New Zealand Law Review, 25-52. 40.Wilson, W. (2007). What’s wrong with murder?. Criminal Law and Philosophy 1 (2), 157-177. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,014 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 343 |