سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,694
تعداد مقالات72,283
تعداد مشاهده مقاله129,327,311
تعداد دریافت فایل اصل مقاله102,187,922
مریدی, محمدرضا, شاهواروقی فراهانی, مجتبی. (1402). جاهل‌های سینما: کارکرد سیاسی و اجتماعی سینمای کلاه‌مخملی در پهلوی دوم. , 28(2), 39-49. doi: 10.22059/jfadram.2023.338900.615646
محمدرضا مریدی; مجتبی شاهواروقی فراهانی. "جاهل‌های سینما: کارکرد سیاسی و اجتماعی سینمای کلاه‌مخملی در پهلوی دوم". , 28, 2, 1402, 39-49. doi: 10.22059/jfadram.2023.338900.615646
مریدی, محمدرضا, شاهواروقی فراهانی, مجتبی. (1402). 'جاهل‌های سینما: کارکرد سیاسی و اجتماعی سینمای کلاه‌مخملی در پهلوی دوم', , 28(2), pp. 39-49. doi: 10.22059/jfadram.2023.338900.615646
مریدی, محمدرضا, شاهواروقی فراهانی, مجتبی. جاهل‌های سینما: کارکرد سیاسی و اجتماعی سینمای کلاه‌مخملی در پهلوی دوم. , 1402; 28(2): 39-49. doi: 10.22059/jfadram.2023.338900.615646

جاهل‌های سینما: کارکرد سیاسی و اجتماعی سینمای کلاه‌مخملی در پهلوی دوم

نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی
مقاله 4، دوره 28، شماره 2، تیر 1402، صفحه 39-49    اصل مقاله (434.21 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfadram.2023.338900.615646
نویسندگان
محمدرضا مریدی* 1؛ مجتبی شاهواروقی فراهانی2
1دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
2کارشناس ارشد پژوهش هنر، گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنر، دانشگاه سوره، تهران، ایران.
چکیده
سینما همواره در پیوند با سیاست بوده است. نظام‌های سیاسی همواره در پی کنترل و به خدمت گرفتن سینما بوده‌اند و از فیلم-هایی حمایت و استقبال می‌کنند که از نظر سیاسی مقبول، از نظر فرهنگی مشروع و از نظر مردم محبوب باشد. آنچه سینمای «فیلمفارسی» خوانده می‌شود، اگرچه توسط برخی منتقدان با بی‌اعتنایی و کم اهمیتی توصیف می‌شود، اما چه در سال‌های پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب این گونه از سینما تولید شده و با وجود استقبال همیشگی، کارکردهای سیاسی داشته است.

در مقاله حاضر به کلاه‌مخملی‌ها، جاهل‌ها و لوطی‌ها در سینمای عامه‌پسند می‌پردازیم تا نشان دهیم ظهور این شخصیت‌ها در سینمای عامه‌پسند چگونه بود؟ کارکرد آنها برای نظام سیاست چه بود؟ با روش‌شناسی تحلیل گفتمانی به سه سطح توصیفی، کردار گفتمانی و کارکرد اجتماعی متن آثار سینمایی پرداخته شد تا ساختار روایی، نظام دستوری و تصویری فیلم‌ها مطالعه گردد. نتایج نشان داد که کلاه‌مخملی‌ها در سینمای عامه‌پسند چگونه قادر بودند با ساده‌سازی پدیده‌هایی چون گسست اجتماعی (سنت و مدرن)، فاصلۀ فرهنگی (خواص و عوام)، شکاف طبقاتی (بالا و پایین)، تعارض منافع (سیاست اقلیت و موقعیت اکثریت)، دنیایی سهل، ممکن، فانتستیک بسازند و رؤیاهای مردم را تحقق‌پذیر کنند؛ آنها با ساخت واقعیت‌های جعل شده به خدمت نظام سیاسی مسلط و تثبیت نظم اجتماعی در می‌آمدند.
کلیدواژه‌ها
تحلیل گفتمان انتقادی؛ فرهنگ عامه؛ پهلوی دوم؛ فیلمفارسی؛ سینمای کلاه مخملی
مراجع
  • اباذری، یوسف؛ پاپلی یزدی، علی (1392) بررسی تقابل سنت و مدرنیته در فیلم های جاهلی با تأکید بر الگوهای لات و لوطی در دو فیلم لات جوانمرد و قیصر، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 32، صفحه 11 تا 36.
  • - اجلالی، پرویز (1395) «دگرگونی اجتماعی و فیلم‌های سینمایی در ایران: جامعه‌شناسی فیلم‌های عامه‌پسند (1309-1357)» تهران: نشرآگه
  • - افشاری، مهران (1384) «آئین جوانمردی، مرام و سلوک طبقۀ عامۀ ایران» تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی
  • - افشاری، مهران (1395) «قلندرنامه‌ای به‌نام آداب‌الطریق» تهران: نشر چشمه
  • - اکبری، علی‌اکبر (1352) «لمپنیسم» تهران: مرکز نشر سپهر - امید، جمال (1374) «تاریخ سینمای ایران (1297ـ1357)» تهران: انتشارات روزنه
  • - امینی، احمد (1372) «صد فیلم تاریخ سینمای ایران» تهران: مؤسسه فرهنگی هنری شیدا
  • - بشیریه، حسین (1383) «عقل در سیاست؛ سی و پنج گفتار در فلسفه، جامعه‌شناسی و توسعه سیاسی» تهران: مؤسسه نگاه‌معاصر
  • - پاپلی یزدی، علی (1397) اخراجی‌ها: نقش «لات» در ساخت «مرد ایدئال» گفتمان جمهوری اسلامی، مجله ایران‌نامه، سال ۳، شماره ۱، صفحه 33 تا 60.
  • - توکلی‌طرقی، محمد (1397) «تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ» تهران: پردیس دانش
  • - تهامی‌نژاد، محمد (1365) «سینمای رؤیاپرداز ایران: حلقه‌ای در زنجیرۀ خیال‌بندان» تهران: عکس معاصر
  • - حسینی، حسن (1399) «راهنمای فیلم سینمای ایران» تهران: روزنه‌کار
  • - حصوری، علی (1398) «جوانمردان در تاریخ» تهران: پردیس دانش
  • - حیدری، غلام (1370) «تراژدی سینمای کمدی ایران» تهران: فیلم‌خانۀ ملی ایران و دفتر پژوهش‌های فرهنگی
  • - دریفوس،هیوبرت و رابینو،پل «میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک» ترجمه: حسین بشیریه، تهران: نشرنی
  • - روحانی، علی و پویان غفاری (1396) فرهنگ عامه و تاثیر آن بر گونه فیلم کلاه مخملی در سینمای ایران، فصلنامه فرهنگ ارتباطات، دوره 18، شمراه 38، صفحه 155 تا 176.
  • - زاده محمدی، مجتبی (1398) «لومپن‌ها در سیاست عصر پهلوی» تهران: نشر مرکز
  • - شریف، محمدرضا (1381) «انقلاب آرام؛ درآمدی بر تحول فرهنگ سیاسی در ایران معاصر» تهران: معاصر
  • - صدر، حمید‌رضا (1381) «درآمدی بر تاریخ سیاسی سینمای ایران (1280-1380)» تهران: نشر نی
  • - فاضلی، نعمت الله (1385) خلقیات ایرانیان، برگرفته از پایگاه اینترنتی مولف: فرهنگ‌شناسی: یادداشت‌های یک مردم-نگار، منتشر شده در 9 دی 1385.
  • - فرکلاف، نورمن (1398) «تحلیل گفتمان انتقادی» ترجمه: روح‌الله قاسمی، تهران: اندیشه احسان
  • - فوکو، میشل (1380) «نظم گفتار» ترجمه: باقر پرهام، تهران: نشر آگاه
  • - قلی‌پور، علی ( 1397) «پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی: تربیت زیبایی‌شناختی ملت در سیاست‌گذاری فرهنگی دولت» تهران: چاپ و نشر نظر
  • - گازرانی، ساقی (1399) «کوش پیل‌دندان: خلق یک ضدقهرمان» ترجمه: سیما سلطانی، تهران: نشرمرکز
  • - محمدی، رحیم (1398) «گفتمان‌های جامعه ایرانی؛ تجدید ساختارهای آگاهی و نظم معنایی در تاریخ معاصر» تهران: نقدفرهنگ - میلز، سارا (1396) «گفتمان» ترجمه: فتاح محمدی، زنجان: نشر هزاره‌ی سوم
  • - نفیسی، حمید (1374) گونه «فیلم جاهلی» در سینمای ایران: بررسی ساختاری فیلم دانش آکل، مجله گفتگو، شماره ، صفحه 135 تا 150.
  • - نفیسی، حمید (1394) «تاریخ اجتماعی سینمای ایران (جلد اول)» ترجمه: محمد شهبا، تهران: انتشارات مینوی خرد
  • - نقابی، محسن و علی شیخ مهدی (1398) واکاوی عوامل پیدایش شخصیت جاهل کلاه مخملی در سینمای عامه پسند ایران، فصلنامه جامعه شناسی هنر و ادبیات، دوره اول، شماره اول، صفحه 72 تا 92.
  • - یارشاطر، احسان (1394) «تاریخ ادبیات فارسی؛ جلد18 ادبیات شفاهی زبان‌های ایرانی» تهران: نشر سخن
  • - Margarete C. Bateson (1977). Safa-yi Batin: A study of the Interrelations of a Set of Iranian Ideal Character Types; in: Psychological Dimensions of Near Eastern Studies, ed. L. C. Brown and J. Itskowitz, Princeton, NJ: Darwin Press.
  • - Naficy, Hamid (2011), A Social History of Iranian Cinema, Volume 2: The Industrializing Years, 1941-1978. Durham & London: Duke University Press.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 649
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 274





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب