پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,520,869 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,780,427 |
پژواک فرهنگ در کلام هستی: خوانش صدرایی تحولات فرهنگ در سایۀ ترابط جهان طبیعت و جهان اجتماعی | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 13، شماره 2، تیر 1402، صفحه 1-22 اصل مقاله (518.72 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2023.362653.1633 | ||
| نویسنده | ||
| محسن لبخندق* | ||
| استادیار گروه فرهنگ و هنر دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ذیل حکمت متعالیه و با تکیه بر «نظریۀ فرهنگی صدرایی» می‌توان به روش قیاسی-برهانی، چگونگی ترابط فرهنگ و جهان طبیعت را تحت ربوبیت الهی تبیین کرد و الگویی برای تبیین تحولات فرهنگی از این مسیر ارائه داد. براساس «نظریۀ فرهنگی صدرایی»، فرهنگ یک جوهر معنایی است؛ بنابراین در تبیین ابعاد ترابط فرهنگ و طبیعت، این پرسش مطرح می‌شود که ترابط انسان، جامعه و طبیعت، چه نقشی در انسداد یا انفتاح معنایی جوامع و شکل‌گیری فرهنگ‌های مختلف دارد و این تحولات معنایی چه بازتابی در جهان طبیعت می‌یابد. این مسیر نظری روشن خواهد کرد که تأثیرپذیری فرهنگ از جهان طبیعت به دو سنخ «تکوینی و غیرارادی» و «آگاهانه و همراه با قصد و ارادۀ انسان‌ها» قابل‌تقسیم و ذیل عنوان «سایۀ جهان طبیعت بر فرهنگ» قابل‌بررسی است. «بازتاب تکوینی و غیرارادی جهان طبیعت در فرهنگ‌ها» در سه سرفصل «بذل و کتمان معنا از سوی جهان طبیعت در ترابط با فرهنگ»، «قهر و مهر عملی جهان طبیعت در ترابط با فرهنگ» و «امتداد اقلیم در فرهنگ» قابل‌تبیین است و بازتولید آگاهانۀ جهان طبیعت در متن فرهنگ، ذیل دو سرفصل «تفسیر و نمادسازی (معنابخشی ملهم از جهان طبیعت)» و «بازآفرینی فرهنگی صور محسوس مقتبس از جهان طبیعت (صورتگری به معانی)» تبیین می‌شود. تغییراتی نیز که از مسیر فرهنگ در جهان طبیعت ایجاد می‌شود، ذیل عنوان «سایۀ فرهنگ بر جهان طبیعت» قابل‌بررسی و ذیل دو عنوان «انعکاس فرهنگ در باطن طبیعت» و «انعکاس فرهنگ در کالبد طبیعت» قابل‌واکاوی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تحول فرهنگ؛ جهان اجتماعی؛ طبیعت؛ فرهنگ؛ معنا؛ نظام معنایی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
ابن‌بابویه، محمد بن علی (۱۳۸۵). علل الشرایع. جلد 1. قم: کتاب‌فروشی داوری.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1387). قانون در طب. جلد ۱. تهران: سروش.
امان‌اللهی بهاروند، سکندر (۱۳۹۳). تأثیر فرهنگ بر انسان و طبیعت: شیوۀ زیست انسانی و پیامدهای آن. تهران: نشر آفرند.
پارسانیا، حمید (۱۳۹۵). جهان‌های اجتماعی. قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (۱۴۰۰). فناوری در آیندۀ انقلاب اسلامی ایران. کیهان فرهنگی، 420، 30-37.
جعفری، محمدتقی (۱۳۸۶). شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی. تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸). قرآن در قرآن. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹). تفسیر انسان به انسان. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۰). اسلام و محیط‌زیست. قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (۱۳۷۹). قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند. تهران: مؤسسۀ مطالعاتی و تحقیقات فرهنگی.
حسن‌زاده آملی، حسن (۱۳۸۶). دروس شرح اشارات و تنبیهات ابن‌سینا، نمط سوم (النفس). قم: آیت اشراق.
حیدری، کورش و رضازاده، محمدکاظم (۱۳۹۷). شعور همگانی در حکمت متعالیه و نقش آن در تعامل با محیط‌زیست. معرفت فلسفی، 62، ۳۹-۵۱.
خمینی، روح‌الله (۱۴۱۰ ق). تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس. قم: پاسدار اسلام.
خورشیدی، سعید (۱۳۹۰). صورت‌بندی نظریۀ فرهنگ صدرایی (با الهام از دیدگاه‌های استاد حجت‌الاسلام پارسانیا). معرفت فرهنگی-اجتماعی، 1، ۱۲۹-۱۵۲.
صدرالدین‌شیرازی، محمد (۱۳۶۰). اسرار الآیات. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ اسلامی.
صدرالدین‌شیرازی، محمد (۱۳۶۳). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسۀ مطالعاتی و تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین‌شیرازی، محمد (۱۳۶۶). تفسیر القرآن الکریم. هفت جلد. قم: بیدار.
صدرالدین‌شیرازی، محمد (۱۹۸۱ م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. نه جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۸۷). ترجمۀ تفسیر المیزان. ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی. بیست جلد. قم: دفتر انتش‍ارات اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۸۹). اصول فلسفه و روش رئالیسم. جلد 2. تهران: صدرا.
عامری، ابوالحسن (۱۳۷۵). رسائل ابوالحسن عامری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
عبادی، احمد و امدادی ماسوله، محمد (۱۳۹۹)، بوم‌شناسی ژرف‌نگر: جنبشی علیه دوگانۀ انسان/طبیعت و نقد آن (روی‌آوردی الهیاتی). فلسفۀ دین، ۵۳، ۱۳۱-۱۵۴.
عبودیت، عبدالرسول (۱۳۸۸). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. جلد ۱. قم: مؤسسۀ امام خمینی (ره).
فارابی، ابونصرمحمد (۱۳۷۵). موسیقی کبیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فارابی، محمد بن محمد (۱۹۹۵ م). آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
لاتور، برونو (۱۳۹۹). رویارویی با گایا. تهران: علم.
لبخندق، محسن (۱۳۹۴). تبیین فرایند تکون و تحول فرهنگ با تأکید بر حکمت صدرایی. رسالۀ دکتری. دانشگاه باقرالعلوم (ع).
لبخندق، محسن (۱۳۹۵). واکاوی عوامل مانایی و میرایی فرهنگ‌ها در آیینۀ حکمت متعالیه. دین و ارتباطات، 50، ۱۱۹-۱۴۶.
لبخندق، محسن (۱۳۹۷). حدوث جسمانی جوامع و بقاء فرهنگی آن‌ها. قبسات، 87، ۲۴۳-۲۷۲.
لبخندق، محسن (۱۴۰۱). از حکمت مدنی تا حکمت تمدنی: چشم‌اندازی به فلسفۀ دین برمبنای وجود ترابطی انسان. مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، 10، 286-255.
محقق داماد، سید مصطفی (۱۳۹۳). الهیات محیط‌زیست. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
مسروری، علی، نجف‌زاده، علیرضا و آزاد، علیرضا (۱۳۹۷). تفکر سیستمی حکمت متعالیه در شناخت محیط‌زیست، مطالعۀ موردی: زمین. پژوهش‌های عقلی نوین، 5، 53-31.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۷). شرح منظومه در جلد 5 مجموعه آثار. قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۸). فلسفۀ تاریخ در جلد 15 مجموعه آثار. قم: صدرا.
نصر، سید حسین (۱۳۸۶). دین و نظم طبیعت. تهران: نشرنی.
نصر، سید حسین (۱۳۹۲). انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
هایدگر، مارتین (۱۳۷۵). پرسشی در باب فناوری. تهران: مؤسسۀ فرهنگی اندیشه.
هایدگر، مارتین (۱۳۸۴). پایان فلسفه و وظیفۀ تفکر. تهران: اندیشۀ امروز.
Jordan-Bychkov, T. G. (1986). Lester Rowntree, The Human Mosaic: A Thematic Introduction to Cultural Geography. New York: Harper & Row. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 382 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 208 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب