تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,517 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,132,558 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,238,436 |
فرهنگ چوگانبازان؛ واکاوی بازی چوگان در میان مردم ایران | ||
پژوهش های ایران شناسی | ||
دوره 14، شماره 2، شهریور 1403، صفحه 117-138 اصل مقاله (907.44 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2023.355152.1187 | ||
نویسندگان | ||
عباسعلی رضائی نیا* 1؛ سید مهدی موسوی نیا2 | ||
1استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران | ||
2دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
چوگان در فرهنگ ایرانی جایگاه بلندی دارد و از یک بازی صرف، فراتر رفته و با نظام ارزشی و فکری جامعه ایرانی پیوند خوردهاست. مطالعه و شناخت از بازی چوگان بیشتر متکی بر متون تاریخی، ادبی و آثار هنری است. اما خلائی که در این زمینه دیده میشود، بررسی آثار و شواهد بازی چوگان از منظر میراث فرهنگی ناملموس است. از این رو هدف مقاله حاضر، شناخت جایگاه، اهمیت و تبیین بازی چوگان به عنوان یکی از مولفههای هویت بخش در فرهنگ مردم ایران با روش توصیفی _ تحلیلی است. برای رسیدن به این منظور، بازی چوگان در زمینههای گوناگون سنتهای شفاهی، رسوم اجتماعی، هنرهای نمایشی مورد توجه قرار گرفتهاست. نخست جای نامهایی که با چوگان پیوند خورده، جستجو شدهاست. سپس به شواهد بازی چوگان در میان بازیهای بومی و محلی پرداخته شدهاست و در ادامه ضمن شناسایی نشانههای بازی چوگان، شباهتها و تفاوتهای آن در بین مناطق مختلف بیان گردید. نتیجه پژوهش نشان میدهد بازی چوگان نه تنها در بین اشراف و بزرگان، محبوب بوده بلکه در میان مردم عادی ایران نیز رواج داشتهاست. چنانکه یازده جاینام مرتبط با چوگان و نیز برگزاری آن در مناطق مختلف ایران به دو شیوه سواره و پیاده، نشانهای از پیوند عمیق مردم با این بازی است. بازی چوگان نه تنها به عنوان یک بازی ملی بلکه به عنوان یک عنصر کارآمد فرهنگی در حیات فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی نقش موثری داشتهاست.جلوههای گوناگون این بازی در زندگی مردم، بازتاب نگرشهای ایرانیان و به قوام و تداوم سنتهای فرهنگی آنها کمک کردهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
ایران؛ میراث فرهنگی ناملموس؛ بازی بومی؛ چوگان؛ جاینام شناسی | ||
مراجع | ||
آذرنوش، آذرتاش (1375). چوگان به سبک ایرانی، نامه فرهنگستان، شماره.2: 29-24.
آذرنوش، آذرتاش (1392). تاریخ چوگان در ایران و سرزمین های عربی، تهران، ماهی.
آذرنوش، آذرتاش (1394). چوگان، در دانشنامه فرهنگ مردم ایران، زیر نظر محمد کاظم موسوی بجنوردی، جلد سوم، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی: 439-426.
آشوری، داریوش (1381). سنت و پیشرفت، در سنت و فرهنگ (مجوعه مقالات)، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: 28-16.
ابراهیمپور، محمدتقی (1353). چوگان، تهران، چاپخانه بانک ملی ایران.
ابراهیمی نژاد، رضا (1395). گوی و چوگان در گستره تاریخ، فرهنگ و هنر ایران، تهران، کتابسرا.
ابراهیمی کوهبنانی، مرجان و ابراهیمی کوهبنانی، عبدالحسین (1394). برسی تحلیلی چوگان در اشعار فارسی با تکیه بر هنر نمودن سیاوش پیش افراسیاب در شاهنامه، فصلنامه پژوهش های ادبی و بلاغی، شماره 13: 127-113.
اولد، سیلویا (1388). شخصیتهایی خارج از متن: تاس موزه ویکتوریا و آلبرت، در زبان تصویری شاهنامه، به کوشش رابرت هیلن براند ترجمه سید داود طبایی، تهران، متن. 216-179.
باستانی راد، حسن و مردوخی، دلآرا (1392). گونهشناسی جاینامها در جغرافیای تاریخی ایران، پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، شماره 12: 50-21.
بلوکباشی، علی (1386). بازیهای کهن در ایران، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.
بهروز، ذبیح (1346). گوی و چوگان در ایران، بررسیهای تاریخی، شماره 3 و 4: 91-65.
چلبی، اولیا (1364). کرد در تاریخ همسایگان، ترجمه فاروق کیخسروی، ارومیه، صلاح الدین ایوبی.
خسروی، مولود (1399)، چوگان و نقش جهان؛ واکاوی دوباره فرهنگ و هویت معماری ایرانی – اسلامی، معماری و شهرسازی ایران، ش2: 253-57 .
خلیقی، محمود (1381). فرهنگ عامه، خصوصیات، کنش و نقش آن، در سنت و فرهنگ (مجوعه مقالات)، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: 144-138.
دبیرسیاقی، محمد (1375). چوگان، نامه فرهنگستان، ش7: 127-126.
دریایی، تورج، رضاخانی، خداداد (1397). از جیحون تا فرات، ترجمه مریم بیجوند، تهران، مروارید.
دلاواله، پیترو (1370). سفرنامه پیترو دلاواله، ترجمه شعاع الدین شفا، تهران، علمی و فرهنگی.
رابینو، یاسنت لویى (1374). ولایات دارالمرز ایران: گیلان، ترجمه جعفر خمامیزاده، رشت، طاعتی.
راوندی، مرتضی (1369). تاریخ اجتماعی ایران، جلد 7، تهران، نگاه.
رزاقی، محمدابراهیم، مهراب، قاسم و طهموزث نورایی (1394). بازنمایی گوی و چوگان در ادبیات شعرا (فردوسی، حافظ، نظامی و جامی)، مدیریت ارتباطات در رسانههای ورزشی، سال سوم، شماره 9: 58-52.
رکنالدین، عبدالرضا، پورطاهری، مهدی و مهدی درخشان (1399). تحلیلی بر توزیع فضایی بازیهای بومی و محلی در نواحی روستایی مطاله موردی: روستاهای بخش خورش رستم شهرستان خلخال، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال نهم، شماره اول: 251-235.
رضایى، جمال (1381). بیرجندنامه، بیرجند در آغاز سده چهاردهم خورشیدى، تهران، هیرمند.
رضایی، رضا، (1387). آیین زیست در ایران باستان، تهران، توس.
ستوده، منوچهر (1385). نامنامه ایلات و عشایر و طوایف (ایران تاریخى و فرهنگى)، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
سردار اسعد، علیقلی خان (1396). تاریخ بختیاری، تهران،اساطیر.
شاپور شهبازی، علیرضا (1376)، اسب و سوارکاری در ایران باستان، باستان شناسی و تاریخ، سال یازدهم، شماره اول و دوم: 42-27.
ضیاءالدینی دشتخاکی، مهدیه و تاج الدینی، سکینه (1398). مطالعه تطبیقی دیوارنگارههای (شکار، بزم و چوگان) در کاروانسرای گنجعلیخان کرمان و خانه پیرنیا نائین، مطالعه تطبیقی هنر، سال نهم، شماره 18: 18-1.
علیزادهخیاط، ناصر و مهدی رمضانی (1395). مضمونآفرینی و نمادپردازی از گوی و چوگان در متون منظوم عرفانی، مطالعات زبانی – بلاغی، سال هفتم، شماره 13: 158-139.
غفوری، فرزاد، اسمعیلی، محسن و پوریا سهرابی (1398). مطالعه تطبیقی همبستگی و قرابت ورزشهای سنتی و بازیهای بومی، محلی ایران و چند کشور منتخب جهان، پژوهشهای کاربردی در مدیریت ورزشی، سال هشتم، شماره 3: 88-81.
غلامی هوجقان، فاطمه، سید احمدی زاویه، سید سعید و آذرنوش، آذرتاش (1395). مطالعه تغییرات چوب چوگان با استناد بر نگاره ها و نسخ خطی دوران سلجوقی و صفوی، مطالعات راهبری ورزش و جوانان، شماره 34: 29-1.
قاسمیان، فرحناز، غفوری، فرزاد، هنری، حبیب و محمدسعید ذکایی (1398). بررسی نقش فرهنگ قومی در توسعه ورزش همگانی، دوفصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه، سال سوم، شماره 6: 157-135.
قزلایاغ، ثریا (1379). راهنمای بازیهای ایران، تهران، دفتر پژوهش های فرهنگی.
قمی، حسنبن محمد (1389). تاریخ قم، به کوشش محمدرضا انصاری، قم، مرکز قمشناسی.
کاشف، میرمحمد (1378). پژوهشی پیرامون بازیهای بومی و محلی آذربایجان غربی، حرکت، سال اول، شماره 2: 66-53.
کرمیچمه، یوسف (1393). بازشناسی چوگان؛ بازی بومی ایران، فصلنامه فرهنگ مردم ایران، ش.36: ص 67-57.
میرزا ابراهیم (1355). سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان، به تصحیح مسعود گلزاری، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
منجم یزدی، ملا جلال الدین محمد، (1366). تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال، به کوشش سیف الله وحیدنیا، تهران، وحید.
نجفی، مهنام و رضا شکوری، (1399). فهم میدان بر مبنای اطوار معنایی آن، صفه، شماره 90: 125-113.
نراقی، حسن، (1348). آثار تاریخی شهرستانهای کاشان و نطنز، تهران، انجمن آثار ملی.
نصری اشرفی، جهانگیر، الوندی، فرشاد، شیرزادیآهودشتی، عباس، بزرگنیا، فرشید، سهرابی، امیر، نوروزی، نشمینه، شهدادی، احمد، وکیلیان، احمد، بزرگنیا، پیمان و شریفی، احمد (1392) وازیگاه، فرهنگ آئین، بازی، نمایش و سرگرمیهای مردم ایران، جلد دوم، تهران، نشر آرون.
نقوی، محمدرضا، مریدالسادات، پگاه، فتاحی، احداله، و عبادیان، مهشاد. (1392). ارزیابی جایگاه بازیهای بومی و محلی در توسعه مناطق روستایی (نمونه موردی دهستان میانکاله شهرستان بهشهر). برنامهریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، 17(4)، 111-128.
نقیب سردشت، بهزاد (1385). سازشناسی موسیقی کردی، تهران، توکلی.
نورایی، الیاس و غفاری، ابوذر (1392). بازتاب تاریخیـهنری بازی چوگان در شعر فارسی، فصلنامه علمی تخصصی دری، ش.7: 7-9.
ورفی نژاد، سیامک (1394). بازیهای محلی کرمانشاه، فصلنامه رشد آموزش تربیت بدنی، ش.54: 37.
هاشمی نژاد، قاسم (1385). کارنامه اردشیر بابکان از متن پهلوی، تهران، نشر مرکز.
Chehabi, H. E., & Guttmann, A. (2002). From Iran to all of Asia: the origin and diffusion of polo. The International Journal of the History of Sport, 19(2-3), 384-400.
Kim, T. S. (2019). Polo: A Cultural Code for Understanding the Silk Road. Acta Via Serica, 4(1), 125-146. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 812 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 139 |