سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,240
تعداد مقالات67,871
تعداد مشاهده مقاله115,461,740
تعداد دریافت فایل اصل مقاله90,231,163
حاجیان فروشانی, زهره. (1401). بررسی خلاء ماده 819 قانون مدنی درخصوص تصرف مشتری در مال متعلق حق شفعه. , 55(2), 288-265. doi: 10.22059/jjfil.2023.344894.669386
زهره حاجیان فروشانی. "بررسی خلاء ماده 819 قانون مدنی درخصوص تصرف مشتری در مال متعلق حق شفعه". , 55, 2, 1401, 288-265. doi: 10.22059/jjfil.2023.344894.669386
حاجیان فروشانی, زهره. (1401). 'بررسی خلاء ماده 819 قانون مدنی درخصوص تصرف مشتری در مال متعلق حق شفعه', , 55(2), pp. 288-265. doi: 10.22059/jjfil.2023.344894.669386
حاجیان فروشانی, زهره. بررسی خلاء ماده 819 قانون مدنی درخصوص تصرف مشتری در مال متعلق حق شفعه. , 1401; 55(2): 288-265. doi: 10.22059/jjfil.2023.344894.669386

بررسی خلاء ماده 819 قانون مدنی درخصوص تصرف مشتری در مال متعلق حق شفعه

فقه و مبانی حقوق اسلامی
دوره 55، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 288-265    اصل مقاله (272.93 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2023.344894.669386
نویسنده
زهره حاجیان فروشانی*
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
در صورت اعمال حق شفعه، منافع متصل به شفیع و منافع منفصل به مشتری تعلق می­گیرد. اما درصورتی­که مشتری با صرف هزینه و بدون تعدی ارزش افزوده­ای در ملک متعلق حق شفعه ایجاد نموده، مثل این‌که درختی در زمین کاشته یا ساختمانی احداث کرده باشد، مسئله مشکل می­شود. زیرا از طرفی مشتری در زمان مالکیت خود در ملک تصرف کرده و از طرف دیگر شفیع حق دارد ملک را بدون این تصرفات اخذ کند. ماده819 ق.م راه حل را در دادن حق به مشتری در برداشتن درخت و ساختمان بیان نموده است. بدیهی است که برداشتن ساختمان مستلزم تخریب بوده و درخت هم در غالب موارد قابل جابه­ جایی نیست. لذا برداشتن این تصرفات به معنای نابودی آنها و سبب ورود خسارت زیادی به مشتری می­شود. اما قانونگذار درباره این مسئله ساکت است. فقیهان امامیه کوشیده­اند مسئله را با استناد به اموری مانند اقتضای مالکیت متزلزل، قاعده لاضرر، قاعده احترام مال مسلمان، قاعده سلطنت و... حل کنند. اختلاف نظر فراوان میان فقها و وجود اشکال و خلاء قانونی در این مورد ضرورت پژوهش در این زمینه را روشن می­سازد. در این نوشتار ضمن بیان و نقد نظرات موجود در این زمینه، این نتیجه حاصل شده که اگر تصرفات مشتری با رعایت تمام الزامات قانونی صورت گرفته، حق شفعه ساقط می­شود. اما اگر تصرف مشتری مورد حمایت قانون نباشد حق شفعه ثابت است و شفیع می­تواند با اخذ به شفعه، تصرفات مشتری را زائل کند بدون این‌که مسئولیتی در برابر نقصان یا فقدان قیمت آن داشته باشد.
کلیدواژه‌ها
تصرف در متعلق شفعه؛ شفعه؛ حق قلع؛ حق إبقا
عنوان مقاله [English]
Study of the Void of Article 819 of the Civil Code Regarding the Customer’s Possession of Property Belonging to the Pre-Emption Right
نویسندگان [English]
zohre hajian forushani
Assistant professor, Department of Jurisprudence and Foundation of Islamic Law, Faculty of Theology & Islamic Studies, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran. 53/5000 آیا منظور شما این است: رئیس دانشکده
چکیده [English]
In case of exercising the pre-emption right, the connected interests are awarded to the exerciser of pre-emption right and the separable benefits to the customer. However, the issue becomes difficult if the customer has created an added value in the property owned by pre-emption right by spending money and without trespassing, such as planting a tree on the land or constructing a building, because, on the one hand, the customer has taken possession of the property during his ownership, and on the other hand, the exerciser of pre-emption right is eligible to take the property without these possessions. Article 819 of the Islamic Civil Code states the solution in giving the customer the right to remove trees and buildings. It is obvious that removing the building requires destruction and the tree cannot be moved in most cases. Therefore, removing these possessions means destroying them and causing a lot of damage to the customer. But the legislator is silent on this issue. Imamiyah jurists have tried to solve the problem by referring to issues such as the necessity of unstable ownership, the rule of prohibition of detriment, the rule of respect for Muslim property, the rule of sovereignty, etc. The many differences of opinion among jurists and the existence of legal gaps in this case clarifies the necessity of research in this field. In this paper, while expressing and criticizing the existing opinions in this field, it is concluded that if the customer’s possessions are carried out in compliance with all legal requirements, the pre-emption right is forfeited. However, if the customer possession is not protected by the law, the pre-emption right is fixed, and the exerciser of pre-emption right can forfeit the customer possession without being responsible for its loss of value.
 
کلیدواژه‌ها [English]
pre-emption, possession of pre-emption property, right of uprooting, right of retention
مراجع
 

  1. قرآن کریم.
  2. ابن ادریس، محمد بن منصور،السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1410ق.
  3. ابن جنید، محمد بن احمد، مجموعة فتاوی ابن جنید، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1416ق.
  4. ابن زهره، حمزة بن علی،غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1417ق.
  5. اراکی، محمد علی، الخیارات، قم، مؤسسه در راه حق،1414ق.
  6. اصفهانی، محمد حسین کمپانی،حاشیة کتاب المکاسب ، قم، أنوار الهدی،1418ق.
  7. امام‌خمینی، سیدروح الله، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، 1421ق.
  8. ایروانی، علی بن عبدالحسین، حاشیة المکاسب، تهران، وزارت فرهنگ و أرشاد اسلامی، 1406ق.
  9. بهجت، محمد تقی، جامع المسائل، قم، دفتر معظم‌له،1426ق.
  10. تبریزی، جواد بن علی، أرشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان،1416ق.
  11. ترحینی عاملی، سید محمد حسین،الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، قم، دار الفقه للطباعة و النشر،1427ق
  12. حسینی عاملی، سیدجوادبن‌محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
  13. خویی، سید ابو القاسم، مصباح الفقاهة، بی­جا، بی­نا، بی­تا.
  14. رشتی، میرزاحبیب‌الله، فقه الإمامیة، قسم الخیارات، قم، کتابفروشی داوری، 1407ق.
  15. روحانی قمّی، سید صادق حسینی، منهاج الفقاهة، قم، انوار الهدی، 1429ق.
  16. ---------- ، المرتقی إلی الفقه الأرقی، تهران، مؤسسة الجلیل للتحقیقات الثقافیة (دار الجلی)، 1420ق.
  17. شهید اول، محمد بن مکی،غایة المراد فی شرح نکت الأرشاد، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،1414ق.
  18. ---------- ، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
  19. شهیدثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
  20. ----------، حاشیة الأرشاد، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،1414ق.
  21. شهیدی تبریزی، میرزا فتاح، هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، تبریز، چاپخانه اطلاعات، 1375ق.
  22. شیخ انصاری، مرتضی،صیغ العقود و الإیقاعات، قم، مجمع اندیشه اسلامی، 1421ق.
  23. شیخ طوسی، محمدبن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
  24. ---------- ، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407ق.
  25. صاحب الجواهر، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، لبنان، دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
  26. صیمری، مفلح بن حسن، تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1408ق.
  27. طباطبایی قمّی، سید تقی، عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب، قم، کتابفروشی محلاتی، 1413ق.
  28. طبرسی، فضل بن حسن، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، 1410ق.
  29. عراقی، آقا ضیاء الدین، علی کزازی، حاشیة المکاسب (للنجم آبادی)، قم، انتشارات غفور،1421ق.
  30. علامه حلّی، حسن بن یوسف، أرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1410ق.
  31. ---------، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، مشهد، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، بی­تا.
  32. ---------، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413 ق.
  33. ----------، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام،1414ق.
  34. فخر المحققین، محمد بن، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق.
  35. فقعانی، علی بن علی بن محمد بن طی، مسائل ابن طی - المسائل الفقهیة، بی­تا، بی­نا،بی­تا.
  36. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، نشر میزان، 1389.
  37. کاشف الغطاء، علی بن جعفر بن خضر، شرح خیارات اللمعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1422ق.
  38. کیدری، محمد بن حسین، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، 1416ق.
  39. گلپایگانی، سید محمد رضا، هدایة العباد، قم، دار القرآن الکریم، 1413ق.
  40. محقق اردبیلی، احمد بن محمد،مجمع الفائدة و البرهان فی شرح أرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق.
  41. محقق حلّی، نجم‌الدین، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
  42. موسوی‌خمینی، سیدمصطفی، مستند تحریرالوسیلة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، بی­تا.
  43. محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، 1414ق.
  44. مدنی کاشانی، حاج آقارضا، تعلیقة شریفة علی بحث الخیارات و الشروط، قم، مکتبة آیة‌الله المدنی الکاشانی، 1409ق.
  45. مغنیه، محمد جواد، فقه الإمام الصادق علیه السلام، قم، مؤسسه انصاریان، 1421ق.
  46. موسوی بجنوردی، سیدحسن، القواعد الفقهیة، قم، نشر الهادی،1419ق.
  47. نائینی، محمد حسین، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تهران، المکتبة المحمدیة، 1373ق.
  48. ---------- ، فوائد الاُصول، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه،1376.
  49. یحیی بن سعید حلی، الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سید الشهداء العلمیة، 1405ق.
  50. یزدی، سیدمحمدکاظم، حاشیة المکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1421ق.
  51. القانون المدنی العراقی رقم40 لسنة 1951.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 345
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 188


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب