پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,867 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,403,559 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,172,851 |
واکاوی امکانات بالقوّه و بالفعلِ هم‌آمیزی مُدال برای گسترش کارگان موسیقی کلاسیک ایرانی (مطالعهٔ موردی «داد و بیداد» و دستگاه شور به همراه متعلّقات آن از روایت عبدالله دوامی) | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی | ||
| مقاله 6، دوره 28، شماره 1، فروردین 1402، صفحه 69-77 اصل مقاله (1.04 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfadram.2023.350768.615703 | ||
| نویسنده | ||
| سینا صنایعی* | ||
| کارشناس ارشد موسیقی شناسی، گروه موسیقی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از امکانات بالقوّهٔ موجود در کارگان، هم‌آمیزی دو موجودیّت مُدال و حصول یک موجودیّت مُدال مستقل از آن‌ها است. یکی از نمونه‌های شاخص این امکان، «مقام داد و بیداد»، ابداع حسین علیزاده است. این مورد که در ادبیات موسیقی‌شناسی از نمونه‌های شاخص خلّاقیت در موسیقی کلاسیک ایران محسوب می‌شود، با استفاده از هم‌آمیزی امکانات مُدال دو موجودیّت مُدال «داد» از دستگاه ماهور و «بیداد» از دستگاه همایون پدید آمده است. بررسی لایه‌های زیرین و نهان ردیف نشان می‌دهد که امکان مذکور به‌صورت کاملاً سنّتی در بطن ردیف نیز به کار رفته است. مقالهٔ حاضر با استفاده از روش‌های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی در راستای تلاش برای گسترش کارگان، با مطالعهٔ دو گروه نمونهٔ مطالعاتی امکان و چگونگی حصول موجودیّت‌های مُدال جدیدی را از طریق هم‌آمیزی‌های مُدال، استخراج و معرّفی کرده است. اطّلاعات لازم از طریق بررسی آثار صوتی و مکتوب، مطالعات کتابخانه‌ای و همچنین تجربیات عملی نگارنده گردآوری شده‌اند. این پژوهش نشان می‌دهد هم‌آمیزی فضا‌های مُدال فرایندی متمایز از «مُدگردی» یا «مرکّب‌نوازی/خوانی» در موسیقی کلاسیک ایرانی است. در چنین فرایندی موجودیّت‌های مُدال فرضی «الف» و «ب»، فضایی را به وجود می‌آورند که بسته به توانایی و ذوق خالق آن، از لحاظ موسیقایی معادل «اب»، «با» یا حتّی عنوان مستقل «ج» خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| موسیقی دستگاهی؛ ردیف دستگاهی؛ داد و بیداد؛ زیرکش سلمک؛ هم‌آمیزی مُدال؛ موسیقی کلاسیک ایرانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analyzing the Potential and Actual Feasibility of Modal Fusion in the Development of the Repertoire of Iranian Classical Music: (Case study: “Dād-o Bidād” and Dastgāh-e Shūr with Its Related Modes in Radif of Abdullāh Davāmi) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sina Sanayei | ||
| Master of Ethnomusicology, Department of Music, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Through a combination of descriptive, analytical, and comparative methods, the present article explores and demonstrates the feasibility and method of obtaining new modal entities through modal fusions by studying two sample groups, including "Dād-o Bidād" and Dastgāh-e Shūr with its related modes in Radif of Abdullāh Davāmi. The information for this paper has been gathered through the analysis of audio and written materials as well as the author's own practical experiences. This research shows that the fusion of modal spaces based on the initiative and knowledge of the performer is a distinct process from "modulation" in Iranian classical music. In "Modgardi" (modulation) or what is known as "Morakkab Navāzi/Khāni," the border between the modal entity of "A" and "B" is wholly defined according to the modal behavior they express (for example). But in the process of "modal fusion,” the same entities "A" and "B" create a space that, depending on the narrator's ability, will be musically equivalent to "AB,” "BA," or even "C.” One of the potential feasibilities in the repertoire is combining two modal entities and obtaining one modal entity from them. One of the prominent examples of this feasibility is "Dād-o Bidād,” invented and created by Hossein Alizādeh. This case, which is considered one of the notable examples of creativity in Iranian classical music in the musicology literature, was created by combining the modal characteristics of two entities, "Dād" from Dastgāh-e Māhūr and "Bidād" from Dastgāh-e Homāyūn. The bottom layers of the Radif reveal that the mentioned feasibility has been used and introduced in a completely traditional manner inside the Radif. "Zirkesh-e Salmak," as a turning point in the construction of the Dastgāh-e Shūr, acts as a bridge between two general sections, "Shūr" and "Salmak" or "Shahnāz.” In this modal entity, the modal behavior of "Shūr" and "Salmak" are combined, like "Dād-o Bidād.” Therefore, the “Zirkesh-e Salmak” is considered as an initial space for the occurrence of “Salmak” at macro-level of the Dastgāh-e Shūr. Apart from "Zirkesh-e Salmak,” this potential modal feasibility has been expanded and actualized in "Afshāri" and "Dashti.” In these two Āvāz, by using the exchange of Ajnās (s. Jens) and pointing to the spaces before and after the "Salmak,” a modal behavior emerges, in which the fifth degree higher than the "Shūr" is known as a "Moteghayyer". Based on the analysis of the present article, it is evident that "Moteghayyer" is one of the main tools in the process of modal fusion. As a result of such processes, the Ajns that have the most overlap with the entities that are used in the modal fusion process are those that have the closest relation to each other. The concept of modal fusion lies in the definition of the concept of Mode, and it has always been an integral part of Iranian classical music, and the examples examined are only examples of this phenomenon. An additional example that can be studied separately is the poem Darmad-e Rahst Panjgah, which exhibits a compound behavior combining the traits of Māhūr and Dād. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Dād-o Bidād, Dastgāh, Radif, Iranian Classical Music, Dastgāh-e Shūr, Modal Fusion | ||
| مراجع | ||
|
اسعدی، هومان (138۰)، نگاهی اجمالی به سیر تحول مفهوم “لحن” در موسیقی جهان اسلام، فصلنامۀ موسیقی ماهور، ۱۳، ۵۷-۶۸. اسعدی، هومان (1382)، بنیادهای نظری موسیقی کلاسیک ایران: دستگاه به‌عنوان مجموعه‌ای چند مُدی، فصلنامۀ موسیقی ماهور، 22، 43-56.
پاورز، هارولد (1382)، مُد به‌عنوان مفهوم موسیقی شناختی، ترجمۀ علی پاپلی یزدی، فصلنامۀ موسیقی ماهور، 22، ۱۲۱-۱۴۴.
پورتراب، مصطفی کمال (۱۳۹۳)، نگاهی نو به تئوری موسیقی ایرانی کلنل علی‌نقی وزیری، نای و نی، تهران.
تهماسبی، ارشد (۱۳۹۷)، کتاب گوشه: فرهنگ نواهای ایران، ماهور، تهران.
چالش، مریم، و اسعدی، هومان (۱۳۹۶)، مفهوم «سیر نغمگی» در موسیقی دستگاهی ایران (مطالعۀ موردی: درآمد آواز بیات اصفهان)، نشریه هنرهای زیبا – هنرهای نمایشی و موسیقی، ۲۲، ۲، ۸۱-۹۱.
حجاریان، محسن (1385)، زمینه‌های تکامل صورت بندی موسیقی دستگاهی ایران، گاهنامۀ فرهنگ‌شناسی موسیقی ایران، 2 ، 2-27. دوامی، عبدالله (۱۳۷۵)، ردیف آوازی و تصنیف‌های قدیمی، گردآورنده: فرامرز پایور، ماهور، تهران.
سیگنل، کارل (۱۳۸۳)، روش اجرای مکام ترکی معاصر، ترجمهٔ ناتالی چوبینه، فصلنامهٔ موسیقی ماهور، ۲۵، ۹۱-۱۱۰.
شیلوآح، امنون (۱۳۹۲)، مفهوم عربی مُد، ترجمهٔ ناتالی چوبینه، فصلنامهٔ موسیقی ماهور، ۶۲، ۲۷-۴۹.
صفوت، داریوش، و کارن، نلی (۱۳۸۸)، موسیقی ملی ایران، مترجم: سوسن سلیم‌زاده. کتابسرای نیک، تهران.
صفی‌الدین ارموی (۱۳۸۵)، کتاب الادوار فی الموسیقی، به اهتمام آریو رستمی، میراث مکتوب، تهران.
صنایعی، سینا، و اسعدی، هومان (۱۴۰۰)، تحلیلِ تطبیقیِ ساختار و جایگاهِ آوازِ بیاتِ کُرد در ردیف‌های موسیقیِ کلاسیکِ ایرانی، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد موسیقی‌شناسی، دانشگاه تهران – پردیس‌هنرهای زیبا – دانشکدهٔ هنرهای نمایشی و موسیقی. صنایعی، سینا (۱۴۰۱)، انتظامِ مُدالِ دستگاه و تأثیر آن بر نمودِ موجودیّت‌های مُدال و امکان گسترش کارگان (مطالعهٔ موردی بیاتِ اصفهانِ قدیم – مخالفِ سه‌گاه و نیشابورکِ ماهور)، نشریه هنرهای زیبا – هنرهای نمایشی و موسیقی، ۲۷، ۳، ۵-۱۶.
عبدالقادر مراغی (۱۳۴۴)، مقاصد‌الالحان، به اهتمام تقی بینش، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
عبدالقادر مراغی (۱۳۶۶)، جامع‌الالحان، به اهتمام تقی بینش، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
علیزاده، حسین و گروه هم‌آوایان (۱۳۸۶)، راز نو، دفترچهٔ همراه اثر. ماهور، تهران.
هاشمی، نسترن سادات (۱۳۹۲)، تجزیه تحلیل آلبوم موسیقی "راز نو"اثر استاد حسین علیزاده، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، اساتید راهنما: حسین علیزاده و حسین میثمی، دانشکده موسیقی، دانشگاه هنر. فارابی (۱۳۹۳)، الموسیقی الکبیر، سروش، تهران.
فرصت‌الدوله شیرازی (1375)، بحورالالحان، فروغی، تهران.
قطب‌الدین شیرازی (۱۳۸۷)، درهٔ التاج لغرهٔ الدبّاج، تصحیح نصرالله ناصح‌پور، فرهنگستان هنر، تهران.
کردمافی، سعید (۱۳۸۸)، بررسی پاره‌ای از امکانات بالقوه‌ی مدال در موسیقی دستگاهی ایران، فصلنامهٔ موسیقی ماهور، ۴۶، ۱۹-۷۲. مبارک شاه بخاری (۱۳۹۲)، ترجمه شرح مبارک‌شاه بخاری بر ادوار ارموی در علم موسیقی، ترجمه و تصحیح سید عبدالله انوار، فرهنگستان هنر، تهران.
مهرانی، حسین (1397)، ردیف میرزا عبدالله؛ نت‌نگاری و تجزیه‌وتحلیل، تهران: ماهور.
هدایت، مهدی‌قلی (1317)، مجمع‌الادوار، نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس سنا.
Marcus, S. (1989), Arab Music Theory in the Modern Period, UMI Dissertation Information Service, Los Angeles. Shiloah, Amnon (1981), The Arabic Concept of Mode, Journal of the American Musicological Society, 34, 1: 19–42. Aydimir, Murat (2010), Turkish Music Makam Guide, Pan Yayincilik, Istanbul. Farhat, Hormoz (1990), The Dastgah Concept in Persian Music Cambridge, New York. مراجع صوتی: علیزاده، حسین و گروه هم‌آوایان (۱۳۸۶)، راز نو، M.CD 38. ماهور، تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 373 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 217 |
||