سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,573
تعداد مقالات71,037
تعداد مشاهده مقاله125,522,604
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,782,270
مسعودنیا, حسین, شفیعی ینگابادی, نیلوفر. (1401). واکاوی چرخش‌های سیاسی سه نگرش سیاسی از اسلام در قبال تحولات خاورمیانه، از تقابل تا همکاری. , 52(4), 974-949. doi: 10.22059/jpq.2023.308484.1007646
حسین مسعودنیا; نیلوفر شفیعی ینگابادی. "واکاوی چرخش‌های سیاسی سه نگرش سیاسی از اسلام در قبال تحولات خاورمیانه، از تقابل تا همکاری". , 52, 4, 1401, 974-949. doi: 10.22059/jpq.2023.308484.1007646
مسعودنیا, حسین, شفیعی ینگابادی, نیلوفر. (1401). 'واکاوی چرخش‌های سیاسی سه نگرش سیاسی از اسلام در قبال تحولات خاورمیانه، از تقابل تا همکاری', , 52(4), pp. 974-949. doi: 10.22059/jpq.2023.308484.1007646
مسعودنیا, حسین, شفیعی ینگابادی, نیلوفر. واکاوی چرخش‌های سیاسی سه نگرش سیاسی از اسلام در قبال تحولات خاورمیانه، از تقابل تا همکاری. , 1401; 52(4): 974-949. doi: 10.22059/jpq.2023.308484.1007646

واکاوی چرخش‌های سیاسی سه نگرش سیاسی از اسلام در قبال تحولات خاورمیانه، از تقابل تا همکاری

فصلنامه سیاست
دوره 52، شماره 4، اسفند 1401، صفحه 974-949    اصل مقاله (342.17 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpq.2023.308484.1007646
نویسندگان
حسین مسعودنیا* 1؛ نیلوفر شفیعی ینگابادی2
1دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
منطقه غرب آسیا و خاورمیانه در دهه دوم هزاره سوم شاهد وقوع تحولاتی بوده است که یکی از مهم‌ترین آنها وقوع جنبش‌های موسوم به بهار عربی یا بیداری اسلامی است. عامل اصلی پیچیده‌تر شدن این تحولات تلاش سه کشور ایران، عربستان و ترکیه به ترتیب با سه نگرش از اسلام یعنی شیعی، سلفی- تکفیری و اخوانی برای رهبری این جنبش‌ها بوده است. هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین چگونگی تکوین سه نگرش از اسلام، تحلیل چرایی رقابت میان آنها و تشریح پیامدهای آن است. ازاین‌رو، دو پرسش پژوهشی عبارت‌اند از: 1. چه عواملی موجب چرخش سیاسی حامیان نگرش‌های سیاسی از اسلام در قبال تحولات خاورمیانه شده است؟ 2. تا چه اندازه تکوین، رشد و رقابت این سه برداشت از اسلام به بروز درگیری‌ها در خاورمیانه منجر شده است؟ در فرضیه پژوهشی بیان می‌شود که رقابت میان حامیان سه نگرش متفاوت از اسلام سیاسی یعنی اسلام شیعی، سلفی- تکفیری و اخوانی به افزایش ناآرامی و خشونت در خاورمیانه منجر شده است. پاسخ به پرسش‌های پژوهش با استفاده از روش تحلیل داده‌های کیفی گردآوری‌شده مربوط به جنبش‌های بهار عربی و یا مواضع رسمی رهبران سه کشور در قبال این جنبش‌ها و بحران‌هایی مانند سوریه و قطر بوده است. یافته‌های پژوهش بیانگر چرخش در سه نگرش از همکاری تا تقابل و تأثیر آن بر تشدید ناآرامی‌هاست.
کلیدواژه‌ها
اسلام سیاسی اخوانی؛ اسلام سیاسی شیعی؛ اسلام سیاسی سلفی- تکفیری؛ بهار عربی؛ خاورمیانه
مراجع
الف) فارسی

  1. آرمند، حسین. (1396) «تنش میان عربستان و قطر؛ پایان رؤیای وحدت کشورهای عربی،» مستقل. در: https://www.mostaghelnewspaper.ir/paper/post/3360. (10 دی 1398).
  2. آقایی، سید داوود؛ الهام رسولی. (1388) «سازه‌انگاری و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال اسرائیل،» فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 39، 1: 16-1. در: https://jpq.ut.ac.ir/article_20142_9c7882c0bdbea09f829b500c440b266d.pdf (10 دی 1398).
  3. ابراهیمی، نبی‌الله. (1390) «اخوانی‌گرایی و سیاست خارجی قطردر قبال انقلاب‌های عربی 2011،» فصلنامه مطالعات راهبردی، 15، 1: 148-127. در: http://ensani.ir/file/download/article/20130318133408-9802-15.pdf  (28 دی 1398).
  4. ابوالفتحی، محمد؛ و دیگران. (1397) «مطالعه تطبیقی سیاست خارجی عربستان سعودی و قطر در قبال بحران سوریه؛ 2017-2011،» فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 6، 24: 330-303. در:  http://ensani.ir/file/download/article/1551614363-10027-24-11.pdf (25 دی 1398).
  5. احمدی، حمید. (1390) سیر تحول جنبش‌های اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  6. اخوان کاظمی، بهرام؛ الله‌کرم مشتاقی. (1391) «بیداری اسلامی و علل آن با تأکید بر نظرات مقام معظم‌رهبری،» فصلنامه مطالعات جهان اسلام، 1، 10: 60-31. در: http://iws.shahed.ac.ir/article_15_343c865863effd4396a663aaabbc74a9.pdf (28 دی 1398).
  7. اخوان کاظمی، مسعود؛ و دیگران. (1395) «تحلیلی بر روابط راهبردی عربستان و اسرائیل،» فصلنامه مطالعات انقلاب‌اسلامی، 13، 47: 146-125. در: http://ensani.ir/file/download/article/1560073822-9668-47-7.pdf (25 دی 1398).
  8. حقیقت، صادق. (1389) مبانی اندیشه سیاسی در اسلام. تهران: سمت.
  9. درج، حمید؛ رضا التیامی‌نیا. (1397) «تحلیل دیپلماسی قطر در قبال بحران سوریه با تأکید بر روابط سیاسی قطر و عربستان سعودی،» مطالعات سیاسی جهان اسلام، 7، 3: 54-23. در: https://psiw.journals.ikiu.ac.ir/article_1550_de99c0723a4eeeea8c477ecf7dc4dbfd.p df (25 دی 1398).
  10. رستمی، فرزاد؛ علیرضا تارا. (1397) «تحلیل روابط عربستان سعودی و اسرائیل در سایه توافق هسته‌ای ایران،» فصلنامه سیاست جهانی، 7، 2: 142-115. در: https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_3089_1dec377ea360795061cadf508883a978.pdf (26 دی 1398).
  11. زارعی، محمدرضا. (1397) تجزیه ‌و تحلیل چالش‌ها و فرصت‌های دو الگوی فکری اسلام شیعی و سلفی_تکفیری در منطقه (مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
  12. ستوده، علی‌اصغر؛ جعفر خزایی. (1393) «آسیب‌شناسی رشد جریان‌های تکفیری در خاورمیانه،» فصلنامه حبل‌المتین، 3، 9: 24-5. در: https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=299302   (26 دی 1398).
  13. سیفی، عبدالحمید؛ ناصر پورحسن. (1393) «عربستان و رویارویی هژمونیک به بیداری اسلامی در حوزه خلیج‌فارس (مورد: بحرین)،» فصلنامه حوزه علمیه، 5، 4: 156-133.در: http://ensani.ir/file/download/article/20160220155008-9545-69.pdf (25 دی 1398).
  14. عالیشاهی، عبدالحسین؛ و دیگران. (1396) «بررسی روابط سیاسی قطر و عربستان سعودی؛ از تبیین همگرایی تا گسست سیاسی (از بیداری اسلامی تا بحران قطع روابط سیاسی در ژوئن 2017)،» فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7، 24: 72-50. در: http://sspp.iranjournals.ir/article_28601_c3df0892d5641d2b8c59c3bdfbe9c911.pdf (3 بهمن 1398).
  15. عربیان، حسین. (1395) تحلیل تطبیقی فرصت‌ها و چالش‌های سیاسی-امنیتی دو الگوی ام القرایی ایرانی- اسلامی و نوعثمانی‌گرایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
  16. علی‌حسینی، علی؛ و دیگران. (1396) «نقش تحولات فکری رهبران حزب عدالت و توسعه در کنش‌های راهبردی ترکیه (تحلیل سازه‌انگارانه)،» تحقیقات سیاسی و بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، 9، 31: 56-31. در: http://pir.iaush.ac.ir/article_594798_855eb788e6a4660e8e20de13e00d23d0.pdf (3 بهمن 1398).
  17. عظیم‌زاده اردبیلی، منصور؛ و دیگران. (1396) «تحلیل سازه‌انگارانه سیاست خارجی نوین ترکیه و رقابت با جمهوری اسلامی ایران،» فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، 10، 8: 128-95. در: http://prb.iauctb.ac.ir/article_532876_d276067f8e89436fa59e4af830821de6.pdf (3 بهمن 1398)
  18. غفاری- هشجین، زاهد؛ سیلاب قدسی‌علیزاده. (1393) «مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی جریان سلفی تکفیری مطالعه موردی: داعش،» فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 10، 11: 112-89. در: https://psiw.journals.ikiu.ac.ir/article_551_d4d300b2fd9d62b715d0e942a3628210 (4 بهمن 1398).
  19. فیرحی، داوود. (1392) «اخوان هنوز شانس پیروزی دارد» (گفتگوی دکتر فیرحی با سایت دیپلماسی ایرانی)، در: http//:www.irdiplomacy.ir/fa/page/1918469/ (20 دی 1398).
  20. قوام، عبدالعلی. (1384) روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها. تهران: سمت.
  21. کاویانی‌راد، مراد؛ و دیگران. (1392) «تبیین ژئوپلیتیک جهت‌گیری تحولات سوریه»، اولین همایش ملی ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا؛ مسائل تحولات و چشم‌انداز، دانشگاه پیام نور طالقان. در: https://civilica.com/doc/238772
  22. کوزه‌گر، ولی. (1386) پیروزی مجدد اسلام‌گرایان در ترکیه و آینده سیاست خارجی این کشور. تهران:معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی، مرکز تحقیقات استراتژیک.
  23. محمودیان، محمد. (1391) «جنبش اخوان‌المسلمین و آینده سیاست خارجی مصر،» فصلنامه مطالعات راهبردی، 15، 55: 126-103. در: http://ensani.ir/file/download/article/20130318133408-9802-14.pdf (4 بهمن 1398).
  24. مسعودنیا، حسین؛ و دیگران. (1391) «ترکیه و بحران سوریه از میانجی‌گری تا حمایت از مخالفان دولت»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 1، 4: 110-83. در: https://psiw.journals.ikiu.ac.ir/article_294_3d53e480850dbce3c4b0b530d2cb901.pdf (25 آبان 1398).
  25. مشیرزاده، حمیرا. (1388) تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: سمت.
  26. موسوی، سیدحافظ؛ و دیگران. (1395) «تأثیر تحولات جهان عرب بر سیاست منطقه‌ای ایران و ترکیه،» فصلنامه ژئوپلیتیک، 12، 1: 188-166. در: http://ensani.ir/file/download/article/20160719125603-9617-160.pdf (28 آذر 1398).
  27. میرزاده‌کوه‌شاهی، مهدی. (1396) «پایداری قطر و پافشاری عربستان؛ تداوم بحران در خلیج‌فارس،» فصلنامه دیده‌بان امنیت‌ملی، 7، 64: 50-45. در: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1381922 (4 آذر 1398).
  28. نجات، سید علی. (1393) «رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات نوین خاورمیانه،» فصلنامه سیاست، 1، 4: 76-61 . در:  http://ensani.ir/file/download/article/20161213114039-10070-13.pdf  (10 دی 1398).
  29. نکوئی، احمد. (1388) «تأثیر برجسته شدن نقش و هویت شیعیان در جایگاه ایران در خاورمیانه،» فصلنامه مطالعات منطقه‌ای جهان اسلام، 10، 37: 71-47. در: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1192102 (12 آذر 1398).
  30. نوروز پور، محمدرضا؛ ابوالفضل خدایی. (1396، 29 مهر) «چرا سیاست ایران در قبال قطر ناگهان تغییر کرد؟» خبر آنلاین. در: ir/news/718626..http://www (20 دی 1398).
  31. نیاکویی، سید امیر؛ ویدا حاجی. (1396). «تأثیر خیزش‌های عربی خاورمیانه بر الگوی روابط ایران و ترکیه (2017-2011)»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 7، 3: 120-91. در: https://elmnet.ir/article/1967266-53847 (11 آذر 1398).
  32. نیاکوئی، سید امیر. (1391) کالبدشکافی انقلاب‌های معاصر در جهان عرب. تهران: میزان.
 ب) انگلیسی 

  1. Ataman, Muhittin. (2012) "Turkish– Saudi Arabian Relations during the Arab Uprisings: Towards a Strategic Partnership?" Insight Turkey 71, 1: 121-145. Available at: https://www.insightturkey.com/articles/turkish-saudi-arabian-relations-during-the-arab-uprisings-towards-a-strategic-partnership (Accessed 27 May 2020).
  2. Caravelli, Jack. (2011) Beyond Sand and Oil, The Nuclear Middle East. New York: Praeger.
  3. Checkel, Jeffery T. (1998) "The Constructive Turn in International Relations theory,” World Politics 50, 2: 324-348, <DOI:10.1017/s0043887100008133>.
  4. Davutoglu, Ahmet. (2001) Stratejik Derinlik: Turkey' nin Uluslarast Konumi (Strategic Depth: Turkey's International Position). Istanbul: Kure Kayinlari. [in Turkish]
  5. Ertugral, Dogan. (2012) “A Test for Turkey’ Foreign Policy: The Syria Crisis,” Tesev Foreign Policy Program, 1-7. Available at: http://tesev.org.tr/en/yayin (Accessed 26 April 2020).
  6. Fuller, Graham E. (2014) Turkey and the Arab Spring: Leadership in the Middle East. Lexington: Bozorg Press.
  7. Furting, Henner, ed. (2014) "Prospects for New Regional Powers in the Middle East,” in Henner Furting, ed.Regional Powers in the Middle East: New Constellations after the Arab Revolts. New York: Palgrave Macmillan, 209-220.
  8. Gause, Gregory F. (2011) “Saudi Arabia in the New Middle East,” Council on Foreign Relation Special Report Available at: https://www.cfr.org/sites/ default/files/pdf/2011/12/Saudi_Arabia_CSR63.pdf (Accessed 29 May 2020).
  9. Grumet, Tali (2015) New Middle East War: Saudi Arabia and Iran’s Rivalry, A PhD Dissertation, Joseph Korbel School, Denver, USA. Available at: https://digitalcommons.du.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2027&context=etd. (Accessed 29 May 2020).
  10. Jahner, Arirl. (2012) "Saudi Arabia and Iran: The Struggle for Power and Influence in the Gulf,” International Affairs Review 20, 3: 37-50. Available at: https://pssr.org.pk/issues/v4/3/saudi-iranian-rivalry-the-struggle-for-power-and-influence-in-the-middle-east.pdf (Accessed 26 April 2020).
  11. Katari, Ravi S. (2013) "Medical Neutrality and Solidarity in the Syrian Armed Conflict,” Journal of Global Health 6, 3: 1-14. Available at: https://journals. columbia.edu/index.php/jgh/article/view/4869/3088 (Accessed 26 April 2020).
  12. Katz, Mark N. (2013) "Russia and the Conflict in Syria,” Middle East Policy 20, 2: 38-46, <DOI:1111/mepo.12018>.
  13. Kardas, Saban. (2010) "Turkey: Redrawing the Middle East Map or Building a Sand Castel,” Middle East Policy 17, 2: 118-136, <DOI:10.1111/J.1475-4967.2010.00430.X>.
  14. Leverett, Flynt; and Hillary Mann Leverett. (2012) "The Balance of Power, Public Goods, and the Lost Art of Grand Strategy: American Policy Toward the Persian Gulf and Rising Asia in the 21st Century,” Journal of Law & International Affairs 7, 1: 201-240. Available at: https://elibrary.law. psu.edu/ cgi/viewcontent.cgi? article=1010&context=jlia (Accessed 26 April 2020).
  15. Mabon, Simon. (2015) Saudi Arabia and Iran: Power and Rivalry in the Middle East. London: IB Tauris.
  16. Oniş, Ziya. (2012) "Turkey and the Arab Spring: Between Ethics and Self-Interest,” Insight Turkey 14, 3: 45-63, <DOI:2139/ssrn.2017639>.
  17. Stuster, Dana J. (2017, May 30) “U.S. and Iran Compete in Eastern Syria, Qatar and Saudi Arabia Renew Old Feud, and More Fighting in Libya after Attacks in Manchester and Minya,” Lawfare Institute Blog. Available at: https://www.lawfareblog.com/us-and-iran-compete-eastern-syria-qatar-and-saudi-arabia-renew-old-feud-and-more-fighting-libya (Accessed 26 April 2020).
  18. Schmierer, Richard J. (2017) "The New Arab Wars,” Journal of Middle East Policy 24, 1: 173-178, <DOI:1111/mepo.12260>.
  19. Wilmer, Franke. (2002) The Social Construction of Man, State and War. London: Routledge.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 361
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 319





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب