سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,093,340
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,197,825
زیاری, کرامت الله, کلانتری, محسن, زنگنه شهرکی, سعیدد, عالی پور, یاسر. (1401). تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی با تأکید بر نقش صنعت نفت مطالعه موردی: استان خوزستان. , 10(3), 171-191. doi: 10.22059/jurbangeo.2020.288055.1155
کرامت الله زیاری; محسن کلانتری; سعیدد زنگنه شهرکی; یاسر عالی پور. "تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی با تأکید بر نقش صنعت نفت مطالعه موردی: استان خوزستان". , 10, 3, 1401, 171-191. doi: 10.22059/jurbangeo.2020.288055.1155
زیاری, کرامت الله, کلانتری, محسن, زنگنه شهرکی, سعیدد, عالی پور, یاسر. (1401). 'تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی با تأکید بر نقش صنعت نفت مطالعه موردی: استان خوزستان', , 10(3), pp. 171-191. doi: 10.22059/jurbangeo.2020.288055.1155
زیاری, کرامت الله, کلانتری, محسن, زنگنه شهرکی, سعیدد, عالی پور, یاسر. تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی با تأکید بر نقش صنعت نفت مطالعه موردی: استان خوزستان. , 1401; 10(3): 171-191. doi: 10.22059/jurbangeo.2020.288055.1155

تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی با تأکید بر نقش صنعت نفت مطالعه موردی: استان خوزستان

پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
دوره 10، شماره 3، آبان 1401، صفحه 171-191    اصل مقاله (2.25 M)
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2020.288055.1155
نویسندگان
کرامت الله زیاری* 1؛ محسن کلانتری2؛ سعیدد زنگنه شهرکی1؛ یاسر عالی پور1
1گروه جغرافیا انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران
2گروه جغرافیا انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
چکیده
پژوهش حاضر به‌منظور تبیین سازمان فضایی نظام سکونتگاهی استان خوزستان با تأکید بر نقش نفت به نگارش در آمده است. نفت مکانیزم اولیه شکل‌دهی سازمان فضایی خوزستان در یک‌صد سال گذشته است و مکانیزم‌های دیگر فضا ساز را تحت تأثیر قرار داده است. و تبلور فضایی آن به‌صورت نخست شهری و قطبی شدن جمعیت و فعالیت دیده می‌شود. روش تحقیق به دو صورت توصیفی و تحلیلی است. استفاده از دیدگاه‌های نظری و مطالعات پیشین در این زمینه و اسناد وزارت نفت در حوزه مطالعات توصیفی است. و درزمینه تحلیلی نیز، ابتدا با استفاده از مدل‌های تحلیل سازمان فضایی مانند مدل حد اختلاف طبقه‌ای و مدل نزدیک‌ترین همسایگی و شاخص‌های نخست شهری به بررسی سازمان فضایی استان خوزستان پرداخته می‌شود، و سپس جهت سنجش تأثیر نفت بر سازمان فضایی نظام سکونتگاهی استان خوزستان شاخص‌هایی در قالب سه متغیر اقتصادی، اجتماعی و کالبدی انتخاب‌شده، نقشه‌های توزیع فضایی آن‌ها تهیه و مورد تحلیل قرار گرفتند. نظامی از جریان اطلاعات و مبادلات و ارتباطات و خدمات و حرکت‌های جمعیتی تحت تأثیر بوروکراسی دولتی (اقتصاد سیاسی) باعث تقسیم استان به دونیمه شرقی و غربی یا دو بخش نفتی و غیرنفتی شده است.. نمودهای عدم تعادل فضایی در نظام سکونتگاهی استان خوزستان تحت تأثیر نفت در شهرها به‌صورت نخست شهری شدید، عدم تعادل در سلسله‌مراتب شهری، نقش ضعیف شهرهای میانی و درنتیجه تمرکز خدمات متناسب با توزیع جمعیت محرومیت مناطق حاشیه‌ای و مهاجر فرستی شهرهای حاشیه‌ای و نمود عدم تعادل فضایی در روستاها خالی شدن روستاها در نیمه شرقی استان و تمرکز روستاهای بزرگ در نیمه غربی می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
سازمان فضایی؛ نظام سکونتگاهی؛ صنعت نفت؛ استان خوزستان
مراجع
  1. باوو، ژان ژاک. (1386). مقدمه بر تحلیل فضایی. ترجمه یدالله فرید، چاپ اول، اهر: دانشگاه آزاد اهر
  2. بشارتی­فر، صادق. (1397). تحلیلی بر شناخت الگوی گسترش کالبدی و فضایی در شهرهای نفت‌خیز مطالعه موردی شهرآبادان. کنفرانس معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام، تبریز دانشگاه علمی و کاربردی تبریز.
  3. بشارتی­فرد، صادق؛ قادری، اسماعیل و پیشگاهی­فرد، زهرا. (1396). تحلیل و تبیین تأثیرات صنعت نفت بر ساختار فضایی شهر (مطالعه موردی آبادان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 49 (3)، 673-657.
  4. بیک محمدی، حسن. (۱۳۸۲). تحلیلی جغرافیایی بر روند مهاجرت در استان خوزستان. جغرافیا و توسعه، 1 (2)، 80-60
  5. پیران، پرویز. (1370). نیم‌نگاهی به نوشهرها از دیدگاه مسائل فرهنگی و اجتماعی، مجموعه مقالات شهرهای جدید. چاپ اول، تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
  6. حاتمی نژاد، حسین. (1385). تحولات جمعیتی شهرهای خوزستان. نشریه علوم جغرافیایی، 1، 125-110
  7. حسامیان، فرخ و اعتماد، گیتی. (1385). شهرنشینی در ایران. چاپ پنجم، تهران: انتشارات آگاه،
  8. حکمت نیا. حسن. (1391). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. چاپ دوم، تهران: نشر علم نوین.
  9. رهنمایی، محمدتقی. (1388). دولت و شهرنشینی. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 1، 143-165
  10. شکویی، حسین. (1373). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. چاپ سوم، تهران: انتشارات سمت،
  11. صدر موسوی، میرستار و طالب‌زاده، میرحیدر. (1388). بررسی و تحلیل تغییرات در سلسله‌مراتب شهری استان آذربایجان غربی دریک دوره 50 ساله. مجله فضای جغرافیایی، 9 (27)، 44-20
  12. عظیمی، ناصر. (1380). بررسی تحولات اقتصادی اجتماعی استان گیلان. چاپ اول، تهران: انتشارات گیلکا.
  13. فرهودی، رحمت‌الله؛ زنگنه شهرکی، سعید و ساعد موچشی، رامین. (1388). چگونگی توزیع فضایی جمعیت در نظام شهری ایران طی سال‌های 1385-1335. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 41 (68)، 90-73
  14. فرید، یدالله. (1368). جغرافیا و شهرشناسی. چاپ دوم، تبریز: دانشگاه تبریز.
  15. قاسمی، ایرج. (1387). تاریخ یک صدساله مناطق نفت‌خیز جنوب. جلد 1، چاپ اول، تهران: روابط عمومی شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب
  16. گیلبرت، آلن و گاگلر، ژوزف (1375). شهرها، فقر و توسعه شهرنشینی در جهان سوم. ترجمه پرویز کریمی ناصری، تهران: شهرداری تهران
  17. مرکز آمار ایران (1390) طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران سال 1390.
  18. مرکز آمار ایران (1395) نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان خوزستان سال 1395.
  19. مشکینی، ابوالفضل و رحیمی، حجت الله. (1392). تحلیل مفاهیم فضا و دولت در نظریه دولت و شهرنشینی در ایران. مدرس علوم انسانی-برنامه‌ریزی آمایش فضا، 17 (4)، 110-87.
  20. معصومی اشکوری، سید حسن. (1385). اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای. چاپ دوم، تهران: انتشارات پیام.
  21. وینسنت. فرانسیس کاستلو. (1368). شهرنشینی در خاورمیانه. ترجمه پرویز پیران، چاپ اول، تهران: نشر نی.
  1. Azimi, N. (2001). An Investigation of Social Economic Developments in Guilan Province. First Edition, Tehran: Gilka Publications. [in Persian].
  2. Basharti Fard, S., Qadri, E., & Pishgahi Fard, Z. (2018). Analysis and Explanation of the Impact of the Oil Industry on the Spatial Structure of the City (Abadan Case Study). Human Geography Research, 49 (3), 657- 673. [in Persian]
  3. Bau, J. J. (2007). Introduction to Spatial Analysis. translated by Yadollah Farid, first edition, Azad University.
  4. Bek Mohammadi, H. (2004). A Geographical Analysis on the Migration Process in Khuzestan Province. Geography and Development, 1 (2), 80-60. [in Persian].
  5. Besharati Far, S. (1977). An Analysis of Pattern Recognition of Physical-Spatial Patterns in Petroleum Cities Case Study of Abadan City. Islamic World Architecture and Development Conference, Tabriz: University of Tabriz. [in Persian].
  6. Dowding, K. (2001). Explaining Urban Regimes. International Journal of Urban and Regional Research, 25(1), 7- 19, 2001
  7. Farhoudi, R., Zanganeh Shahraki, S., & Saed Muchashi, R. (2009) How Spatial Distribution of Population in Iranian Urban System during 2006-2007. Human Geography Research, 41 (68), 90-73. [in Persian].
  8. Farid, Y. (1989). Geography and urbanism. Second Edition, Tabriz: Tabriz University.
  9. Gilbert, A. V. (1996) Cities, Third World Urban Development Poverty. Translated by Parviz Karimi Naseri, Tehran: Tehran Municipality.
  10. Gilbert, A., & Healey, P. (1985). The political economy of land: Urban development in an oil economy. Gower Pub Co.
  11. Hatami Nejad, H. (2006). Population Developments in Khuzestan Cities. Journal of Geographical Sciences, 1, 125-110. [in Persian].
  12. Hekmat Nia, H. (2012). Model Application in GeographyAbout Urban and Regional Planning. Second Edition, Tehran: Modern Science Publishing
  13. Hesamian, F., & Etemad, G. (2006). Urbanization in Iran. Fifth Edition, Tehran: Agah Publications.
  14. Iran Census Center. (2016). Results of Khuzestan Province Population and Housing Census 2016.
  15. Iran Statistical Center. (2011). Labor Force Survey of Iran Statistical Center 2011.
  16. Jioae, w. (2017). spatial organization and structure.the international encyclopedia of Geography. Published: Elsevier.
  17. Masoumi Eshkevari, S. H., (2006). Principles of Regional Planning. Second Edition, Tehran: Payam Publications.
  18. Meshkini, A., & Rahimi, H. (2012). Analysis of the concepts of space and state in the theory of state and urbanization in Iran. Humanities Lecturer-Planning of Space, 17 (4), 110-87. [in Persian].
  19. Noah Echa, A. (2014) Nigerian oil palm industry 1920-1950. African historical Review, 46 (1), 1-12.
  20. Piran, P. (1991). A Look at Noshahr from the Perspective of Cultural and Social Issues, New Cities Papers. Tehran: New Cities Civil Engineering Publication. [in Persian].
  21. Qasemi, I. (2008). One Hundred Years History of Khojung Oil Fields. Volume 1, First Edition, Public Relations of Khojung Oil National Regions Company. [in Persian].
  22. Rahnamaei, M. T. (2009). Government and Urbanism. Journal of Geography and Regional Planning, 1, 143-165. [in Persian].
  23. Sadr Mousavi, M., & Talebzadeh, M. (2009). Investigation and Analysis of Changes in Urban Hierarchy of West Azarbaijan Province in a 50-Year Period. Journal of Geographical Space, 9 (27), 44-20. [in Persian].
  24. Shokoui, H. (1995). Perspectives on Urban geography. Third Edition, Tehran: Samt Publications. [in Persian].
  25. Vincent, F. C. (1990) Urbanization in the Middle East. Translated by Parviz Piran, First Edition, Tehran Publication. [in Persian].
  26. Wiedmann, F., Salama, M. A., & Thierstein, A. (2012). Urban Evolution of the City of Doha: An Investigation into the Impact of Economic Transformations on Urban Structures. METU Journal of the Faculty of Architecture, 29 (2), 35-61.
  27. Witlox, F., & Derudder, B. (2007). Airline passenger flows through cities, some new evidence, Cities in Globalization. London: Routledge.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 200
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 180


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب