پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,687,256 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,916,271 |
دلایل بروز جنگ در راه خدا در قلمرو جغرافیایی حکومت غزنویان براساس تاریخ بیهقی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 10، دوره 12، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 159-182 اصل مقاله (914.23 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2022.346521.1142 | ||
| نویسندگان | ||
| مرجان بدیعی ازنداهی* 1؛ رسول افضلی2؛ جهانگیر معینی علمداری3؛ عاطفه گل فشان4 | ||
| 1استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 4دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| تداوم جنگ و ناامنی در طول تاریخ یکی از مهم‌ترین دغدغه‌‌های حکومت‌ها و مردمان در قلمروهای گوناگون جغرافیایی بوده‌است. جنگ به‌مثابۀ جهاد، یکی از فروع دهگانۀ دین اسلام، به معنای کارزار با دشمنان و استفاده از بیشترین توان برای گسترش اسلام یا هراس از چیرگی آن‌هاست و اهداف حق‌طلبانه و عدالت‌خواهانه دارد؛ به همین دلیل بدان «جهاد مقدس» می‌‌گویند. یکی از نمونه‌‌های جنگ در قلمرو جغرافیای سیاسی جهان اسلام به دورۀ غزنویان بازمی‌‌گردد. لشکرکشی‌های سلاطین غزنوی، به‌ویژه محمود، زیر شعار «جنگ به خاطر دین» و علیه بت‌‌پرستان هندی انجام می‌‌گرفت، درحالی‌که هدف از آن‌ها عملاً به چنگ آوردن غنائم جنگی بود. هدف این مقاله که با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، شناسایی دلایل بروز جنگ در قلمرو جغرافیایی حکومت غزنویان با استناد به تاریخ بیهقی است. این مقاله با جست‌وجو در تاریخ بیهقی نشان می‌‌دهد سه دلیل عمده در پیدایش «جنگ در راه خدا در قلمرو جغرافیایی غزنویان» تأثیرگذار بوده‌است: 1. اوضاع سیاسی حاکم بر نهاد خلافت عباسی؛ 2. تأثیر نهاد دین در ظهور و افول غزنویان؛ 3. حمایت متقابل غزنویان و خلافت عباسی از یکدیگر. همچنین، این تحقیق نشان داده که هیچ‌کدام از جنگ‌های دورۀ غزنوی، مصداق «جنگ در راه خدا» نبوده‌است. فقط می‌‌توان موارد معدودی جنگ با شورشیان را براساس مصادیقی در تاریخ بیهقی یافت، وگرنه متن تاریخ بیهقی گواهی می‌‌دهد بیشتر این جنگ‌‌ها با هدف تثبیت قدرت، کسب ثروت، اِعمال سلطه و زور بر مردمان انجام می‌شده و ارتباطی به احکام اسلامی دربارۀ جنگ و جهاد نداشته‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جنگ در راه خدا؛ جهاد؛ قلمرو جغرافیایی؛ حکومت غزنویان؛ تاریخ بیهقی | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ابن‌طقطقى، محمد بن علی بن طباطبا (1350)، تاریخ فخری؛ در آداب ملکداری و دولت‌های اسلامى، ترجمۀ محمد وحید گلپایگانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
احمدی طباطبائی، محمدرضا (1399)، بازشناسی انتقادی «فلسفۀ جنگ» از دیدگاه موزلی در کتاب A Philosophy of War، پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال 20، شمارۀ 3، صفحات 3ـ23.
باسورث، ادموند کلیفورد (2536)، تاریخ غزنویان، ترجمۀ حسن انوشه، چاپ 1، تهران، امیرکبیر.
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1390)، تاریخ بیهقی، چاپ 5. به تصحیح علی‌اکبر فیاض، به اهتمام محمدجعفر یاحقی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
پیگولوسکایا، ن.و؛ یاکوبوسکی، آ.یو؛ پطروشفسکی، ای.پ؛ استریوا، ل.و؛ بلنیتسکی، آ.م (1349)، تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سدۀ هیجدهم، ترجمۀ کریم کشاورز، جلد 1، چاپ 2، تهران، دانشگاه تهران.
تتوی، ملااحمد؛ قزوینی، آصف‌خان (1382)، تاریخ اَلفی، جلد 3. چاپ 1. به تصحیح غلامرضا طباطبائی مجد، تهران، علمی و فرهنگی.
جرفادقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (1382)، ترجمۀ تاریخ یمینی به انضمام خاتمۀ یمینی یا حوادث ایام (در سال 603 هجری قمری)، به تصحیح جعفر شعار، چاپ 4، تهران، علمی و فرهنگی.
حسنی، عطاءالله؛ تیموری، تورج (1391)، موقعیت سیاسی خلافت عباسی در آستانۀ شروع روابط با سلجوقیان، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی تاریخ، سال 7، شمارۀ 24، صفحات 41ـ65.
حقیقت، سیدصادق؛ مرتضوی لنگرودی، محمد؛ باقری خاروانی، سعید (1392)، مطالعۀ قوائد و اسلوب بین‌المللی صلح (جنگ عادلانه در دورۀ کلاسیک) در فلسفۀ سیاسی، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، سال 5، شمارۀ 17، صفحات 21ـ48.
خرمشاهی، بهاءالدین (1377)، دانشنامۀ قرآن و قرآن‌پژوهی، جلد 1، تهران، دوستان و ناهید.
دهقانی، محمد (1397)، حدیث خداوندی بندگی: تحلیل تاریخ بیهقی از دیدگاه ادبی، اجتماعی و روان‌شناسی (همراه با شرح و توضیح مهم‌ترین بخش‌های متن)، چاپ 3، تهران، نی.
رستمی‌نسب، عباسعلی؛ ابراهیمی، مریم (1394)، بررسی و تبیین جایگاه جهاد به‌عنوان یکی از مبانی دفاع مقدس در قرآن کریم، نشریۀ ادبیات پایداری، سال 7، شمارۀ 13، صفحات 93ـ114.
روسو، ژان ژاک (1348)، قرارداد اجتماعی یا اصول حقوق سیاسی، ترجمۀ منوچهر کیا، تهران، دریا.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین (1378)، روزگاران؛ تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی، تهران، سخن.
سبزواری، اسماعیل (1392)، بررسی روابط حکومت غزنویان با خلافت عباسی (389ـ582ق)، پایان‌‌نامۀ کارشناسی‌ارشد در رشتۀ تاریخ ایران اسلامی، به راهنمایی دکتر سید ابوالقاسم فروزانی، دانشگاه شیراز.
ستارزاده، ملیحه (1396)، سلجوقیان، چاپ 9، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
صفا، ذبیح‌الله (2536)، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ 5، جلد 2، تهران، امیرکبیر.
عنایت، حمید (1351)، بنیاد فسلفۀ سیاسی در غرب؛ از هراکلیت تا هابز، چاپ 2، تهران، دانشگاه تهران.
فروزانی، سیدابوالقاسم (1399)، غزنویان: از پیدایش تا فروپاشی، چاپ 11، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
فیرحی، داود (1387)، مفهوم جنگ و اخلاق نظامی در اسلام شیعی، فصلنامۀ سیاست، دورۀ 38، شمارۀ 1، صفحات 131ـ159.
قادری، عبدالواحد؛ حسن‌بیگی، محمد (1393)، خلیفه و امام، پژوهشنامۀ تاریخ تمدن اسلامی، سال 47، شمارۀ 2، صفحات 231ـ246.
قصابی گزکوه، جلیل؛ رجائی، سعید (1393)، بررسی اهداف و پیامدهای یورش دو فاتح به هند (سلطان محمود غزنوی و امیرتیمور گورکانی)، فصلنامۀ تاریخ روابط خارجی، دورۀ 16، شمارۀ 61، صفحات 1ـ30.
گرانتوسکی، ا.آ؛ داندامایو، م.آ؛ کاشلنکو، گ.آ؛ پتروشفسکی، ای.پ؛ ایوانف، م.س؛ بلوی، ل.ک (1359)، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمۀ کیخسرو کشاورزی، تهران، پویش.
مسعودی، علی بن حسین (1382)، مُروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، جلد 2، تهران، علمی و فرهنگی.
مشکور، محمدجواد (1353)، تاریخ ایران‌زمین؛ از روزگار باستان تا عصر حافظ، چاپ 2، تهران، اشراقی.
مؤسسۀ جغرافیای دانشگاه تهران (1350)، اطلس تاریخی ایران، قلمرو غزنویان؛ هیئت نظارت: سیدحسین نصر و احمد مستوفی و عباس زریاب، تهران، چاپخانۀ دانشگاه تهران.
والدمن، مریلین (1397)، زمانه، زندگی و کارنامۀ بیهقی، ترجمۀ منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)، چاپ 2، تهران، تاریخ ایران.
هابز، توماس (1384)، لِویاتان، ویرایش و مقدمۀ سی.بی. مکفرسون، ترجمۀ حسین بشیریه، چاپ 3، تهران، نی.
Bealey, Frank; Johnson, Allan G. (1999), The Blackwell Dictionary of Political, Science: A User’s guide to Its Terms, London, Blackwell Publishing Ltd. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 294 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 334 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب