تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,511,234 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,773,632 |
معرفی نسخۀ خطی لیلی و مجنون اثر کرمعلی به سفارش میرزا محمودخان، نمایندۀ ایران در لاهه در دورۀ قاجار، فروختهشده در حراج بونامز انگلستان (طرح پیکرنگاری درباری تصویبشده در الزهرا) | ||
پژوهش های ایران شناسی | ||
مقاله 9، دوره 12، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 125-157 اصل مقاله (1.77 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2022.342845.1113 | ||
نویسنده | ||
الهه پنجه باشی* | ||
دانشیار نقاشی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
نقاشیها جدا از جنبۀ هنری و تاریخی، یکی از نمودهای فرهنگی و هنری و ادبی در دورههای مختلف تاریخ هنر ایران هستند. نخستین جنبۀ اهمیت این موضوعات، ارتباط با ادبیات غنی ایرانی و انتقال ادب و سنتهای فرهنگی و هنری دورههای مختلف است. مطالعۀ این آثار میتواند به دلیل ویژگیهای مفهومی و نمادین و ادبی و تزیینی و ویژگیهای بصری، حائز اهمیت باشد. یکی از نمونههای ارتباط نقاشی دورۀ قاجار با ادبیات، نسخۀ خطیای است که هنرمندی به نام کرمعلی در دورۀ قاجار آن را نقاشی کردهاست و اطلاع مشخصی از زندگی وی در دسترس نیست. کتاب نقاشیشدۀ لیلی و مجنون در سال 2018 به قیمت ششهزار پوند در حراج بونامز انگلستان[1] در شهر لندن فروخته شد. این نسخه برای میرزا محمودخان، نمایندۀ ایران در لاهۀ هلند، کار شده و سفارشی بودهاست. نسخۀ مذکور 24 تصویر دارد که 9 تصویر آن در حراج فروخته شده و تصاویر آن موجود است. هدف پژوهش حاضر پی بردن به مشخصات نسخۀ لیلی و مجنون است و اینکه چه ویژگیهایی متأثر از دوران قاجار در آن میتوان یافت. پرسش پژوهش به این شرح است: این نسخۀ نقاشیشدۀ قاجاری با موضوع لیلی و مجنون چه ویژگیهای بصری دارد و چه چشماندازی از زمانۀ خود را منعکس میکند؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و شیوۀ گردآوری منابع، کتابخانهای است. همچنین براساس اصول قواعد تجسمی، به روش قیاسی تحلیل نهایی صورت میگیرد. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد نسخههای نقاشی لیلی و مجنون در دورههای گذشته از لحاظ شکل و تزیین، شباهتهای زیادی با هم داشتهاند و یکنواختتر اجرا شدهاند، ولی این نسخه به لحاظ نقش و تزیینات متنوعتر است و در فضا و نمادهای استفادهشده و نقوش و تزیینات، متأثر از فضای تصویری دورۀ قاجار است و در نقاشی، تفاوت زیادی با دورههای قبل دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
قاجار؛ نقاشی؛ لیلی و مجنون؛ ادبیات؛ نظامی؛ نسخه خطی | ||
مراجع | ||
منابع ـ احمدنژاد، کامل (1369)، تحلیل آثارنظامی گنجوی، تهران، علمی. ـ ایستوپ، آنتونی (1382)، ناخودآگاه، ترجمۀ شیوا رویگریان، تهران، مرکز. ـ پارسا، احمد؛ صالحی، ژیلا (1390)، بررسی جلوههای زبانی فرهنگ مادری در خسرو و شیرین نظامی، کاوشنامۀ زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 22، صفحات 31ـ58. ـ پاکباز، رویین (1379 الف)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران، نارستان. پاکباز، رویین (1379 ب)، دایره المعارف هنر، تهران، فرهنگ معاصر. ـ جلالی جعفری، بهنام (1382)، نقاشی قاجاریه، نقد زیباییشناسی، تهران، کاوش قلم. ـ حکمت، علیاصغر (1393)، رومئو و ژولیت ویلیام شکسپیر و لیلی و مجنون نظامی، تهران، آگه. ـ خزانهدار، معروف (1976)، الروایه الشریعه لیلی و مجنون فی الادب الکردی، کلیه الآداب، دانشگاه بغداد، شمارۀ 20، صفحات 205ـ220. ـ خزانهدارلو، محمدعلی (1375)، منظومههای فارسی قرن 9ـ12، تهران، روزنه. ـ خلیلی، مریم (1383)، تکچهرههای فتحعلی شاه (با تأکید بر آثار مهرعلی، نقاشباشی فتحعلی شاه)، هنرهای تجسمی، شمارۀ 21، صفحات 42ـ49. ـ دهمرده، حیدرعلی؛ خوشجهان، فرهاد (1390)، مقایسۀ لیلی و مجنون نظامی با لیلی و مجنون شهرستانی، ادب و زبان، شمارۀ 29، صفحات 85ـ108. ـ ذاکریکیش، امید (1397)، تحلیل وجههای غنایی در داستانهای عاشقانه (با تکیه بر خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی)، متنپژوهش ادبی، سال 22، شمارۀ 78، صفحات 247ـ271. ـ رابینسون، بو (1388)، چاپ سنگی نظامی 1848 و دیگر کتابهای سنگی قاجاری، ترجمۀ سیدحسین مرعشی، پیام بهارستان، سال 1، شمارۀ 4، صفحات 1069ـ1074. ـ رضایی حمزه، علی؛ حجاجی کهجوق، عزیز (1398)، عشق و سیمای رهروان حقیقی آن در منظومههای غنایی خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی، فصلنامۀ بهارستان، سال 16، شمارۀ 43، صفحات 171ـ190. ـ زرینکوب، عبدالحسین (1386)، بحر در کوزه (نقد و تفسیر تمثیلات مثنوی)، تهران، علمی. ـ ستودیان، مهدی (1387)، ریشهیابی داستان لیلی و مجنون، فصلنامۀ تخصصی ادبیات فارسی، شمارۀ 18، صفحات 95ـ115. ـ سلطانمحمدی، امیر (1397). نقد ترجمۀ احوال نامی و نقد مقایسهای لیلی و مجنون او با لیلی و مجنون نظامی، دوفصلنامۀ علوم ادبی، بهار و تابستان، شمارۀ 13، صفحات 31ـ58. ـ سجادی، ضیاءالدین (1378)، لیلی و مجنون در قرن 6 قمری و لیلی و مجنون نظامی، فصلنامۀ شعر، شمارۀ 25، صفحات 8ـ17. ـ صفا، ذبیحالله (1383)، تاریخ ادبیات در ایران، خلاصۀ جلد 1ـ2، تهران، فردوس. ـ غلامرضایی، محمد (1370)، داستانهای غنایی منظوم، تهران، فردابه. ـ غلامی جلیسه، مجید (1393)، اولین پرترۀ چاپ سنگی در ایران، فصلنامۀ نقد کتاب هنر، سال 1، شمارۀ 3ـ4، صفحات 261ـ272. ـ فضل وزیری، شهره؛ تندی، احمد (1396)، تفسیر نقش لیلی و مجنون در آثار غیاثالدین با رویکرد آیکونولوژی، کیمیای هنر، سال 3، شمارۀ 22، صفحات 61ـ73. ـ کدیور، میترا (1381)، مکتب لاکان، تهران، اطلاعات. ـ مسکوب، شاهرخ (1378)، دربارۀ تاریخ نقاشی قاجار، ایراننامه، شمارۀ 67، صفحات 405ـ422. ـ مشتاقمهر، رحمان؛ بافکر، سردار (1395)، شاخصهای محتوایی و صوری ادبیات غنایی، پژوهشهای ادب غنایی، سال 14، شمارۀ 26، صفحات 183ـ202. ـ مقدم اشرفی، م. (1367)، همگامی نقاشی با ادبیات در ایران از سدۀ 6 تا 11 قمری، ترجمۀ رویین پاکباز، تهران، نگاه. ـ مولوی، جلالالدین محمد (1375). مثنوی معنوی، تهران، پژوهش. ـ نظامی گنجوی (1369)، لیلی و مجنون، به تصحیح برات زنجانی، تهران، دانشگاه تهران. Raby and others(1998), Royal Persian Painting (The Qajar Epoch1785-1925) Broklyn Museum of Art,Newyork. https://www.bonhams.com/auctions/10185/lot/1341/ https://www.bonhams.com/auctions/18950/lot/87/ https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%82%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%A9
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 491 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 385 |