پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,511,624 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,774,004 |
جنونی اردبیلی، شاعر گمنام عصر صفوی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 7، دوره 12، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 79-100 اصل مقاله (831.53 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2022.345793.1135 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اصغر باباسالار1؛ موسی حسینی اقدم* 2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| محمدتقی جنونی اردبیلی، متخلص به «جنونی»، شاعر نیمۀ دوم قرن یازدهم و نیمۀ اول قرن دوازدهم هجری قمری است. به‌طوری‌که از مطالعۀ اشعارش برمی‌آید، وی قسمت اعظم عمر خود را دور از وطن سپری کرده و از نام و نشان و زندگی وی در تذکره‌ها وکتاب‌های تاریخ ادبیات، اطلاعاتی ثبت نشده‌است. قدیمی‌ترین منبعی که در آن به مختصر اطلاعاتی برمی‌خوریم، کتاب ارزشمند الذریعه الی تصانیف الشیعه نوشته آقابزرگ تهرانی است و سایر منابع به آن کتاب استناد کرده‌اند. دیوان دست‌نوشتۀ 156 برگی جنونی به زبان فارسی، یگانه منبع معتبر دربارۀ اوست که با دقت و جست‌وجو در اشعارش، می‌توان اطلاعاتی درخصوص وی به دست آورد. یگانه نسخۀ خطی موجود از این دیوان در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود که آن هم کامل نیست و تعدادی از ورق‌های آن از بین رفته‌است. به همین سبب نیاز اساسی برای تحقیق دربارۀ زندگی و اشعار جنونی احساس می‌شود. جنونی با بهره‌گیری از سبک خراسانی و عراقی، مضامین عارفانه را با نگاه انتقادی و قلم منحصر به فردش بررسی کرده و در سبک هندی سروده‌است. دیوان اشعار جنونی به هشت بخش تقسیم می‌شود: قصاید، غزلیات، رباعیات، ترجیع‌بند، مخمسات، قطعات، تک‌بیت‌ها، مثنوی «جنگنامه» به زبان ترکی. موضوع قصیده‌های جنونی، غالباً مدح و ثنای پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه و صاحب‌منصبان عصر خود وی (صفوی) است. نسخۀ دیگری منسوب به جنونی مربوط به تاریخ 1100 قمری در کتابخانه و موزۀ ملی ملک موجود است که به همت ایرج افشار تنظیم شده و غیر از نام و تخلص جنونی و تاریخ کتابت، اطلاعات بیشتری به ما نمی‌دهد. جنونی در این دست‌نوشته، آثار تعدادی از شاعران و نویسندگان قبل و معاصر خود را به خط نستعلیق نوشته و نام و تخلص خود را نیز ذکر کرده‌است و چند بند از مخمسات خود را در آن آورده‌است. در مقالۀ پیش رو تلاش شده ضمن تحلیل اشعار جنونی، اطلاعاتی از زندگی شاعر به تحریر درآید. همچنین دو مخمس منحصر به فرد وی تصحیح شده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جنونی اردبیلی؛ نسخۀ خطی؛ مخمسات؛ جنگنامه؛ عصر صفوی | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ـ آقابزرگ طهرانی (1403)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، جلد 9، بیروت، دارالاضواء.
ـ جنونی اردبیلی، محمدتقی، دیوان جنونی، دست خط منسوب به مؤلف، نسخۀ خطی شمارۀ 05403کتابت در 1100 قمری، تهران، کتابخانه و موزۀ ملی ملک.
ـ جنونی اردبیلی، محمدتقی، دیوان جنونی، نسخۀ خطی شمارۀ 7801 کتابت در قرن یازده و دوازده هجری، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،
ـ خیام‌پور، عبدالرسول (1340)، فرهنگ سخنوران آذربایجان، جلد 1، تهران، طلایه.
ـ درایتی، مصطفی (1344)، فنخا (فهرستگان نسخه‌های خطی ایران)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1325)، لغت‌نامه، تهران، مؤسسۀ لغت‌نامۀ دهخدا.
ـ دیوان حافظ (1368)، به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، به کوشش عبدالحسین جربزه‌دار، تهران، اساطیر.
ـ دیهیم، محمد (1367)، تذکرۀ شعرای آذربایجان، جلد 1، تبریز، آذرآبادگان.
ـ روحانی، سیدمهدی؛ خمینی، سیدحسن (1389)، فرهنگ جامع فرق اسلامی، جلد 2، تهران، اطلاعات.
ـ سعدی، مصلح‌الدین (1385)، کلیات، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، هرمس.
ـ صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1370)، دیوان صائب تبریزی (غزلیات)، به تصحیح محمد قهرمان، جلد 6، تهران، علمی و فرهنگی.
ـ صفری، بابا (1370)،کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ، جلد 2، اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی.
ـ صفوی، کوروش (1381)، نگاهی به چگونگی پیدایش «سبک هندی» در شعر منظوم فارسی، مجلۀ زبان و ادب فارسی، شمارۀ 15، بهار و تابستان.
ـ عقیقی بخشایشی (1375)، مفاخر آذربایجان، جلد 3، تبریز، آذربایجان.
ـ فکرت، محمدآصف (1373)، مصنفات شیعه (ترجمۀ الذریعه)، جلد 2، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس.
ـ گلچین معانی، احمد (1369)، کاروان هند، جلد 1، تهران، آستان قدس رضوی.
ـ مایل هروی، نجیب (1368)، مجموعۀ رسایل خطی فارسی، دفتر 5، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس.
ـ متقی، حسین (1305)، فهرست نسخ خطی کتابخانۀ مجلس، جلد 26، تهران، مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
ـ منزوی، احمد (1386)، فهرستوارۀ منزوی، جلد 6، تهران، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
ـ موسوی ننه‌کران، فخرالدین (1347)، تاریخ اردبیل و دانشمندان، جلد اول، نجف، مطبعه الادب.
ـ مولوی، جلاالدین محمد (1368)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد ا. نیکلسون، تهران، تهران، مولا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 365 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 301 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب