تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,519 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,134,039 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,240,196 |
بررسی و مقایسۀ حکایات مشترک اسرارنامه و تذکرةالاولیای عطّار | ||
ادب فارسی | ||
دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 30، اسفند 1401، صفحه 1-20 اصل مقاله (571.46 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2023.350951.2121 | ||
نویسندگان | ||
عبدالرضا سیف1؛ حمیدرضا فهندژسعدی* 2 | ||
1استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیاتِ فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علومِ انسانی، دانشگاهِ تهران، تهران. ایران. | ||
چکیده | ||
یکی از شگردهای پُربسامد در آثار شاعران زبان فارسی، به نظم کشیدن حکایات منثور، به خصوص داستانها و اقوال حکیمانه و صوفیانه است. در این امر، عطار نیشابوری جایگاه برجستهای میان شعرای فارسی دارد. عطار جهت خلق مثنویهای ارزشمند خود، از تذکرةالاولیاء که ظاهراً حاصل مطالعات دوران جوانی او در منابع تصوف به شمار میآید، الهام بسیار گرفته است. این مقاله کوششی است در راستای تبیین اشتراکات محتوایی تذکرةالاولیاء و مثنویهای عطار نیشابوری، که بهطور ویژه، به بازخوانی و تطبیقِ حکایتهای مشترک اسرارنامه و تذکرةالاولیاء پرداخته است. نویسندگان با انگیزۀ درک هرچه بهتر این مطلب که شاهکارهای زبان فارسی چگونه پدید آمدهاند، دو اثر اخیر را به مطالعه و مقایسه گرفتند. هدف این بوده است که آماری کمّی و کیفی از جزئیات نمونههای تطبیقی به دست دهند و پس از این که مقدّمهای در معرفی این دو کتاب آوردهاند، نشان دادهاند که عطار برای پرداختن اسرارنامه، دستکم پانزده حکایت از تذکرةالاولیاء برگرفته است و صرفنظر ازِ حذف و اضافات جزئی، در غالب موارد به هستۀ روایات وفادار بوده است. بیشترین حکایات در پیوند با نام بایزید بسطامی است. حکایات مورد مطالعه، برای سادهسازی و بیان مفاهیم عرفانیی چون «طلب»، «فقر»، «سوءالعاقبه»، «رضا»، «ایثار»، «ترک تعلقات»، «تهذیب نفس» و «وحدت وجود» به کار رفته اند که در میان آنها، «وحدتِ وجود» بیشترین تکرار را دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
تذکرةالاولیاء؛ اسرارنامه؛ حکایات مشترک؛ مثنویهای عطار؛ اقتباس | ||
مراجع | ||
جامی، عبدالرحمن (1386)، نفحاتالانس، تصحیح محمود عابدی، تهران، سخن.
حافظ (1362)، دیوان، تصحیح پرویز ناتل خانلری، چ 2، تهران، خوارزمی.
حیدری، علی و زهرا پیرحیاتی (1400)، «بررسی تذکرة الاولیاء و مثنویهای عطار بر اساس نظریه بیش متنیت ژنت»، پژوهشهای ادب عرفانی، ش 47، 93 -110.
دولتشاه سمرقندی (1382)، تذکرة الشعرا، تصحیح ادوارد براون، تهران، اساطیر.
روضاتیان، مریم و فاطمهالسادات مدنی (1396)، «بررسیِ بینامتنیِ حکایاتِ مشترکِ تذکرة الاولیاء و منطقالطیرِ عطار نیشابوری» ادبِ فارسی، سال 7، ش 1، 1-7.
زرّینکوب، عبدالحسین (1378)، صدای بالِ سیمرغ، سخن، تهران.
سجادی، سیدجعفر (1370)، فرهنگِ اصطلاحات و تعبیراتِ عرفانی، تهران، طهوری.
صنعتینیا، فاطمه (1369)، مآخذِ قصص و تمثیلاتِ مثنویهای عطارِ نیشابوری، تهران، زوّار.
عطار نیشابوری (1394)، اسرارنامه، تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی، تهران، سخن.
ـــــــــــــ (1386)، الاهینامه، تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی، تهران، سخن.
ـــــــــــــ (1391)، تذکرة الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، چ 23، تهران، زوار.
ـــــــــــــ (1398)، تذکرةالاولیاء، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، چ 5، تهران، سخن.
ـــــــــــــ (1386)، مصیبتنامه، تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی، چ 3، تهران، سخن.
ـــــــــــــ (1397)، منطقالطیر، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن.
فروزانفر، بدیعالزمان (1339-1340)، شرحِ احوال و نقد و تحلیلِ آثارِ شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری، تهران، انجمن آثار ملّی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 352 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 380 |