سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,572
تعداد مقالات71,028
تعداد مشاهده مقاله125,499,323
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,761,792
افسری, رسول, شهسواری, محمد سینا. (1401). تحلیل فضایی تاب آوری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیل مطالعه موردی: نواحی منطقه یک شهر تهران. , 10(4), 119-133. doi: 10.22059/jurbangeo.2023.351188.1758
رسول افسری; محمد سینا شهسواری. "تحلیل فضایی تاب آوری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیل مطالعه موردی: نواحی منطقه یک شهر تهران". , 10, 4, 1401, 119-133. doi: 10.22059/jurbangeo.2023.351188.1758
افسری, رسول, شهسواری, محمد سینا. (1401). 'تحلیل فضایی تاب آوری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیل مطالعه موردی: نواحی منطقه یک شهر تهران', , 10(4), pp. 119-133. doi: 10.22059/jurbangeo.2023.351188.1758
افسری, رسول, شهسواری, محمد سینا. تحلیل فضایی تاب آوری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیل مطالعه موردی: نواحی منطقه یک شهر تهران. , 1401; 10(4): 119-133. doi: 10.22059/jurbangeo.2023.351188.1758

تحلیل فضایی تاب آوری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیل مطالعه موردی: نواحی منطقه یک شهر تهران

پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
مقاله 7، دوره 10، شماره 4، بهمن 1401، صفحه 119-133    اصل مقاله (1.51 M)
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2023.351188.1758
نویسندگان
رسول افسری* 1؛ محمد سینا شهسواری2
1گروه شهرسازی، دانشکده پدافند غیرعامل، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
2گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
خطر سیل یک مفهوم چندبعدی مربوط به عدم اطمینان و پیچیدگی است. در مناطق شهری ارزیابی خطر سیل هنوز چالش‌برانگیز است زیرا تجزیه‌وتحلیل خطر سیل معمولاً در ترکیب اثرات اجتماعی و اقتصادی مشترکاً انجام نمی‌شود، اما منحصراً در ارزیابی خسارت‌های اقتصادی از نظر مالی قابل‌اندازه‌گیری است. مدیریت سیلاب متضمن کاهش اثرات و خطرات است، اما حذف اثرات و خطرات تقریباً ناممکن است. دلیل این امر، محدودیت‌های مالی و دانش محدود و اندک ما انسان‌ها است. یکی از راهکارهای کاهش اثرات در برابر مخاطرات، تاب آوری است. بر همین اساس هدف اصلی این پژوهش شناسایی پراکنش فضایی وضعیت تاب آوری در نواحی منطقه یک شهر تهران است. لذا برای دستیابی به هدف از روش فازی در نرم‌افزار GIS استفاده شد. نتایج شاخص نهایی تاب آوری نشان می‌دهد که ناحیه یک بالأخص جنوب و مرکز آن دارای بهترین شرایط بودند. نواحی 4 و 5 نیز در مجاورت آن دارای شرایط مناسبی بودند، اما در مقایسه با ناحیه یک‌میزان کمتری از مساحت آن‌ها در دسته با شرایط مناسب قرار می‌گرفت. به‌طورکلی این سه ناحیه (1، 4 و 5) یک‌قطب به‌هم‌پیوسته را تشکیل داده بودند. بعد از ناحیه 1، ناحیه 6 دارای بهترین وضعیت بود. حوزه نفوذ این ناحیه برخلاف ناحیه 1 یک محدوده به‌هم‌پیوسته را در سایر نواحی تشکیل نداده و صرفاً محدوده ناحیه 6 را شامل می‌شود. همچنین به‌طورکلی نواحی غربی (2، 3، 7 و 8) تا حدی دارای وضعیت نامناسب‌تری نسبت به نواحی شرقی بودند.
کلیدواژه‌ها
تاب آوری؛ سیلاب؛ پراکنش فضایی؛ روش فازی؛ نواحی منطقه یک شهر تهران
مراجع
  1. ابراهیمی دهکردی، امین. (1397). ارزیابی سطح آمادگی شهر رویان در برابر حوادث طبیعی با تأکید بر رویکرد تاب آوری شهری. نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 10(37)، 166-153.
  2. احمدی، قادر؛ پورحسن‌زاده، محمدحسین و سلیمان نژاد، امیر. (1399). تحلیلی برتاب آوری اجتماعات شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: شهرهای اردبیل، تبریز و ارومیه). نشریه آمایش محیط، 13(49)، 134-109.
  3. امانپور، سعید؛ حسینی امینی، حسن و عبادی، حسین. (1398). تبیین مدیریت راهبردی با رویکرد تاب آوری شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر اهواز). نشریه جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8(2)، 209-183.
  4. بهرامی، فرشاد؛ آل هاشمی، آیدا و متدین، حشمت‌الله. (1398). رودخانه‌های شهری و تفکر تاب آوری در برابر آشبو سیل (برنامه‌ریزی تاب آور رودخانه کن). نشریه منظر، 11(47)، 73-60.
  5. بهمئی، حجت. (1398). مدیریت بحران سیلاب در شهرهای دو قلویی با رویکرد تاب آوری شهری (مورد شناسی: کلان‌شهر اهواز). رساله دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی مسعود صفایی پور، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  6. چاروسایی، اکبر و ایلانلو، اکبر. (1399). بررسی و ارزیابی مؤلفه‌های تاب آوری شهری (منطقه موردمطالعه: شهر ماهشهر). نشریه مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 1(2)، 110-93.
  7. حسین زاده دلیر، کریم؛ محمدیان، مهرداد و سرداری، رؤیا. (1398). مروری بر مفهوم تاب آوری شهری. نشریه مطالعات طراحی شهری و پژوهش‌های شهری، 2(3)، 78-69.
  8. حیدری‌فر، محمدرئوف؛ حسینی سیاه گلی، مهناز و سلیمانی راد، اسماعیل. (1397). سنجش مؤلفه‌های تاب آوری شهری (نمونه موردی: کلان‌شهر کرمانشاه). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 7(28)، 125-107.
  9. خالدی، شهریار؛ قهرودی تالی، منیژه و فرهمند، قاسم. (1398). سنجش و ارزیابی میزان تاب آوری مناطق شهری در برابر سیلاب‌های شهری (مطالعه موردی: شهر ارومیه). نشریه توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 1(2)، 15-1.
  10. رجایی، سید عباس؛ منصوریان، حسین و سلطانی، مرضیه. (1400). تحلیل فضایی تاب آوری شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: منطقه یک شهر تهران). مجله شهر پایدار، 4(1)، 13-1.
  11. رضایی، محمدرضا؛ بسطامی نیا، امیر و فخرایی پور، امید. (1394). بررسی ابعاد، رویکردها و مفاهیم تاب آوری در جوامع شهری با تأکید بر سوانح طبیعی. اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، موسسه سرآمد همایش کارین.
  12. رمضان زاده لسبوئی، مهدی؛ عسگری، علی و بدری، سید علی. (1393). زیرساخت‌ها و تاب آوری در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر سیلاب (منطقه موردمطالعه: مناطق نمونه گردشگری چشمه کیله تنکابن و سردآبرود کلاردشت). نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 1(1)، 52-35.
  13. زیاری، کرامت الله؛ ابراهیمی پور، مرضیه؛ پور جعفر، محمدرضا، صالحی، اسماعیل. (1399). تبیین راهبردهای افزایش تاب‌آوری کالبدی در برابر سیلاب مطالعه موردی: رودخانه چشمه کیله شهر تنکابن. مجله شهر پایدار، 3(1)، 105-89.
  14. سعیدی، جعفر؛ فیروزی، محمدعلی؛ محمدی ده چشمه، مصطفی و شمسایی زفرقندی، فتح الله. (1400). تدوین سناریوهای تاب آوری شهرهای مرزی (مطالعه موردی: شهرهای آبادان و خرمشهر). نشریه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 25(4)، 43-1.
  15. شریفی‌نیا، زهرا. (1398). ارزیابی میزان تاب آوری اجتماعی نواحی روستایی در برابر سیلاب با استفاده از مدل FANP و WASPAS (مطالعه موردی: بخش چهاردانگه شهرستان ساری). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8(2)، 1-26.
  16. قائم‌مقامی، وفا؛ نوحه‌گر، احمد و امیری، محمدجواد. (1401). ارزیابی تاب آوری منطقه 20 کلان‌شهر تهران در برابر مخاطرات محیطی با استفاده از توابع فازی در سیستم اطلاعات جغرافیایی. نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 33(2)، 126-99.
  17. کتابچی، عماد و رسائی پور، مریم. (1397). تاب آوری شهری: ارائه مدلی مفهومی از برنامه‌ریزی و مدیریت شهری. نشریه معماری شناسی، 1(1)، 10-1.
  18. کمانداری، محسن؛ اجزا شکوهی، محمد و رهنما، محمدرحیم. (1397). تحلیل فضایی شاخص‌های اجتماعی تاب آوری شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان. نشریه جغرافیای اجتماعی شهری، 5(2)، 85-69.
  19. لنگر نشین، علی. (1398). سنجش شاخص کالبدی - محیطی تاب آوری در بافت‌های شهری تهران (مطالعه موردی محلات تجریش، جنت‌آباد شمالی و فردوسی شهر تهران) در راستای ارائه مدلی بومی برای تاب آوری کلان‌شهرهای ایران. نشریه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(2)، 693-669.
  20. متکی، زهیر و موقر، فاطمه. (1398). چارچوب نظری برای تاب آوری مکانی در مواجهه با سانحه (نمونه موردی: سیل 1366 تجریش). نشریه مدیریت بحران، 8(2)، 75-61.
  21. ملکی، سعید و رضایی اسحاق وندی، ساره. (1398). سنجش و تحلیل فضایی - کالبدی مؤلفه‌های تاب آوری شهری نمونه موردی: شهر ایذه. نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 8(31)، 31-17.
  22. مهر دانش، گونا و آزادی زاده، نامدار. (1399). مفهوم تاب آوری شهری مدیریت و برنامه‌ریزی آینده شهرها (کرونا 19). نشریه جغرافیا و روابط انسانی، 3(1)، 161-132.
  23. نامجویان، فرخ؛ رضویان، محمدتقی و سرور، رحیم. (1396). تاب آوری شهری چارچوبی الزام‌آور برای مدیریت آینده شهرها. نشریه جغرافیایی سرزمین، 14(55)، 95-81.
  24. نصراللهی، اعظم؛ مؤمنی، مهدی؛ صابری، حمید و احمدی، فرشته. (1400). ارزیابی تاب آوری و مؤلفه‌های آن در برابر مخاطرات طبیعی. مجله شهر پایدار، 4(1)، 123-105.
  25. نوروزی طیولا، رعنا و بینایی، یوسف. (1397). پهنه‌بندی مناطق حساس و آسیب‌پذیری محیطی در منطقه یک کلان‌شهر تهران با روش طبقه‌بندی فازی و فرایند سلسله مراتبی. نشریه پژوهش‌های دانش زمین، 9(35)، 50-35.
  26. Ahmadi, G., Pour Hasan Aadeh, M. H., & Soleimannezhad, A. (2020). An Analysis of the Resilience of Urban Communities to Earthquakes (A Case Study of the Cities of Ardebil, Tabriz and Urmia). Environment Planning, 13(49), 109-134. [In Persian].
  27. Amanpoor, S., Hosseini Amini, H., & Ebadi, H. (2019). Explaining Strategic Crisis Management with Urban Resilience Approach (Case Study: The Worn-out Texture of Ahvaz City). Journal of Geography and Environmental Hazards, 8(2), 183-209. [In Persian].
  28. Armas, I., & Gavris, A. (2016). Census-based social vulnerability assessment for Bucharest. International Conference – Environment at a Crossroads: SMART approaches for a sustainable future.
  29. Bahmaee, H. (2019). Flood crisis management in twin cities with an urban resilience approach (case study: Ahvaz metropolis). Doctoral dissertation in geography and urban planning, under the guidance of Masoud Safaipour, Shahid Chamran University of Ahvaz. [In Persian].
  30. Bahrami, F., Alehashemi, A., & Motedayen, H. (2019). Urban Rivers and Resilience Thinking in the Face of Flood Disturbance, The Resilience Planning of the Kan River. Mamzar, 11(47), 60-73. [In Persian].
  31. Bergstrand, K., Mayer, B., Brumback, B., & Zhang, Y. (2015). Assessing the Relationship between Social Vulnerability and Community Resilience to Hazards. Social Indicators Research, 122(2), 391–409.
  32. Bertilsson, L., Wiklund, K., de Moura Tebaldi, I., Rezende, O. M., Verol, A. P., & Miguez, M. G. (2019). Urban flood resilience – A multi-criteria index to integrate flood resilience into urban planning. Journal of Hydrology, 573, 970-982.
  33. Bozza, A., Asprone, D., & Fabbrocino, F. (2017). Urban Resilience: A Civil Engineering Perspective. Sustainability, 9(1), 1-17.
  34. Chardoosayi, A., & Ilanloo, M. (2020). Investigating and evaluating the urban resilience components (Case Study: Mahshahr City). Geographical Studies of Coastal Areas, 1(2), 93-110. [In Persian].
  35. Chen, Y., Su, X., & Zhou, Q. (2021). Study on the Spatiotemporal Evolution and Influencing Factors of Urban Resilience in the Yellow River Basin. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(19), 1-20.
  36. Cui, P., Ju, X., Liu, Y., & Li, D. (2022). Predicting and improving the waterlogging resilience of urban communities in China—A case study of Nanjing. Buildings, 115(2), 1-21.
  37. Ebrahimi Dehkordi, A. (2018). Evaluation of the level of preparedness of Royan city against natural disasters with emphasis on the urban resilience approach. Geography and urban planning of Zagros landscape, 10(37), 153-166. [In Persian].
  38. Gao, M., Wang, Z.; & Yang, H. (2022). Review of Urban Flood Resilience: Insights from Scientometric and Systematic Analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(14), 1-19.
  39. Ghaem Maghami, V., Nohegar, A., & Amiri, M. J. (2022). Evaluation of the resilience of district 20 of Tehran metropolitan region (TMR) against environmental hazards using fuzzy functions in GIS Software. Geography and Urban Planing, 33(2), 99-126. [In Persian].
  40. Heydarifar, M.R., Hosseini Siyah Goli, M., & Solymanirad, E. (2018). Measuring the components of urban resilience, a case study: Kermanshah metropolis. Geography and Environmental Studies, 7(28), 107-125. [In Persian].
  41. Hossein Zadeh Dalir, K., Mohammadian, M., & Sardari, R. (2019). An overview of the concept of urban resilience. Urban Design Studies and Urban Research, 2(6), 69-78. [In Persian].
  42. Huang, J., Su, F., & Zhang, P. (2015). Measuring social vulnerability to natural hazards in Beijing-Tianjin-Hebei Region, China. Chinese Geographical Science, 25(4), 472–485.
  43. Kamandari, M., Ajza Shokohi, M., & Rahnama, M. (2018). Spatial analysis of social indicators resilience of urban areas in four districts of the Kerman city. Journal of Urban Social Geography, 5(2), 69-85. [In Persian].
  44. Ketabchi, E., & Rasee Pour, M. (2018). Urban resilience: presenting a conceptual model of urban planning and management. Architecture Journal, 1(1), 1-10. [In Persian].
  45. Khaledi, S., Ghahroudi Tali, M., & Farahmand, G. (2019). Measuring and Evaluating the Resilience of Urban Areas against Urban Flooding (Case Study: Urmia City). Sustainable Development & Geographic Environment, 2(3), 169-182. [In Persian].
  46. Koks, E. E., Jongman, B., Husby, T. G., & Botzen, W. J. W. (2015). Combining hazard, exposure and social vulnerability to provide lessons for flood risk management. Environmental Science and Policy, 47, 42–52.
  47. Langarneshin, A., Arghan, A., & Karkehabadi, Z. (2019). Measurement of Environmental physical indicators of resilience In Urban Texture of Tehran (Case study: Tajrish, Jenatabad, Ferdowsi, Tehran) In order to provide a native model for resilient macro-cities in Iran. Geography (Regional Planning), 9(2), 669-693. [In Persian].
  48. Lee, Y.-J. (2014). Social vulnerability indicators as a sustainable planning tool. Environmental Impact Assessment Review, 44, 31–42.
  49. Liu, X., Li, S., Xu, X., & Luo, J. (2021). Integrated natural disasters urban resilience evaluation: the case of China. Natural Hazards, 107, 2015-2122.
  50. Maleki, S., & Rezaee Eshaghvandi, S. (2019). Spatial measurement and analysis of urban resilience components (Case Study: Izeh city). Geography and Environmental Studies, 8(31), 17-32. [In Persian].
  51. Mansur, A. V., Brondizio, E. S., Roy, S., Hetrick, S., Vogt, N. D., & Newton, A. (2016). An assessment of urban vulnerability in the Amazon Delta and Estuary: a multi-criterion index of flood exposure, socio-economic conditions and infrastructure. Sustainability Science, 11(4), 625–643.
  52. Mehrdanesh, G., & Azadi Zadeh, N. (2020). The concept of urban resilience, management and future planning of cities (Corona 19). Geography and Human Relationships, 3(1), 132-161. [In Persian].
  53. Moreau, M. M., & Ménascé, D. (2018). Urban resilience: Introducing this issue and summarizing the discussions. Field Actions Science Reports, 18(5), 6-11.
  54. Motaki, Z., & Movaghar, F. (2020). A Theoretical Framework for Place-Based Resilience to Disaster Case Study: Tajrish Flood 1987, Tehran, Iran. Emergency Management, 8(2), 61-75. [In Persian].
  55. Namjooyan, F., Razavian, M., & Sarvar, R. (2017). Urban resilience, the frame work for urban future management. Territory, 14(55), 81-95. [In Persian].
  56. Nasrolahi niya, A., Moomeni, M., Saberi, H., & Ahmadi, F. (2021). Evaluation of Resilience and its Components against Natural Hazards Case Study: Ilam City. Journal of Sustainable City, 4(1), 105-123 [In Persian].
  57. Norouzi Tiula, R., & Binai, Y. (2018). Vulnerability mapping of Tehran metropolitan area using a hybrid model FUZZY_AHP. Researches in Earth Sciences, 9(3), 35-50. [In Persian].
  58. Pandey, R., & Bardsley, D. K. (2015). Social-ecological vulnerability to climate change in the Nepali Himalaya. Applied Geography, 64, 74–86.
  59. Rajaei, S. A., Mansourian, H., & Soltani, M. (2021). Spatial analysis of urban resilience against earthquakes Case study: Region 1 of Tehran. Journal of Sustainable City, 4(1), 1-13. [In Persian].
  60. Ramezanzadeh Lasboei, M., Asgari, A., & Badri, S. A. (2014). Infrastructures and Resiliency to Natural Disasters with Emphasis on Flood the Case: Typical Tourism Regions in North of Iran (Cheshmekile & Sardabrud). Spatial Analysis of Environmental Hazards, 1(1), 35-52. [In Persian].
  61. Rezaee, M. R., Bastaminia, A., & Fakhraee Pour, O. (2015). Examining the dimensions, approaches and concepts of resilience in urban communities with an emphasis on natural disasters. The first international Conference of Research in Science and Technology, the Saramad Hamayesh Karin institute. [In Persian].
  62. Ribeiro, G., & Goncalves, L (2019). Urban resilience: A conceptual framework. Sustainable Cities and Society, 50, 1-41.
  63. Saeedi, J., Firoozi, M.A., Mohammadi Dehcheshmeh, M., & Shamsaei Zafarghandi, F. (2021). Development of resilience scenarios for border cities (case study: Abadan and Khorramshahr cities). Space Planning and Preparation, 25(4), 1-43. [In Persian].
  64. Santos Ferreira, C. S., Potočki, K., Kapović-Solomun, M., & Kalantari, Z. (2020). Nature-based solutions for flood mitigation and resilience in urban areas. In: Santos Ferreira, C.S., Kalantari, Z., Hartmann, T., Pereira, P. (eds) Nature-Based Solutions for Flood Mitigation. The Handbook of Environmental Chemistry, vol 107. Springer, Cham.
  65. Sharifinia, Z. (2019). Assessing the social resilience of rural areas against flooding using FANP and WASPAS models (Case study: Chardange district of Sari county). Journal of Geography and Environmental Hazards, 8(2), 1-26. [In Persian].
  66.  Siagian, T. H., Purhadi, P., Suhartono, S., & Ritonga, H. (2014). Social vulnerability to natural hazards in Indonesia: Driving factors and policy implications. Natural Hazards, 70(2), 1603–1617.
  67. Su, S., Pi, J., Wan, C., Li, H., Xiao, R., & Li, B. (2015). Categorizing social vulnerability patterns in Chinese coastal cities. Ocean and Coastal Management, 116, 1–8.
  68. UN Habitat, (2022). Centering People in Smart Cities. Retrived from: https://unhabitat.org/programme/legacy/people-centered-smart-cities/centering-people-in-smart-cities
  69. Woodruff, S., Bowman, A., Hannibal, B., Sansom, G., & Portney, K. (2021). Urban resilience: Analyzing the policies of U.S. cities. Cities, 10(115), 1-21.
  70. Wu, C.-C., Jhan, H.-T., Ting, K.-H., Tsai, H.-C., Lee, M.-T., Hsu, T.-W., & Liu, W.-H. (2016). Application of Social Vulnerability Indicators to Climate Change for the Southwest Coastal Areas of Taiwan. Sustainability, 8(12), 1–18.
  71. Zayyari, K., Ebrahimipoor, M., Pourjafar, M. R., & salehi, E. (2020). Explaining Strategies for Increasing Physical Resilience against Flood Case Study: Cheshmeh Kile River, Tonekabon River. Journal of Sustainable City, 3(1), 89-105. [In Persian].
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 657
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 510





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب