تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,111,722 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,215,342 |
شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار در آینده مناسبات هیدروپلیتیک حوضه آبریز کورا- ارس | ||
پژوهشهای جغرافیای انسانی | ||
دوره 56، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 111-132 اصل مقاله (1.73 M) | ||
نوع مقاله: مستخرج از پایان نامه | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2023.341329.1008478 | ||
نویسندگان | ||
مراد دلالت* 1؛ مراد کاویانی راد2 | ||
1گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران. | ||
2گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
حوضه آبریز کورا- ارس از حوضه های آبریز مشترک مهم در بین پنج کشور ایران، ارمنستان، ترکیه، آذربایجان و گرجستان که از حساسیت و موقعیت ژئوپلیتیک،استزاتژیکی خاصی برخوردار است.آب جاری ارس ناشی از سرچشمههای ترکیه از مسیر ترکیه به ارمنستان، ترکیه -آذربایجان، ایران -آذربایجان، ایران -ارمنستان و بار دیگر ایران - آذربایجان را سیراب کرده و از مرزهای آنها میگذرد و به رودخانه کورا پیوسته به دریای خزر میریزد. و سوال اصلی تحقیق این است عوامل کلیدی تاثیر گذار در آینده مناسبات هیدروپلیتیک حوضه آبریز کورا- ارس کدامند؟ هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر وضعیت آینده مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا- ارس و میزان اثرگذاری زمینهای برای شناسایی پیشرانهای اصلی و توجه به آیندههای جایگزین در افقی کوتاهمدت، میانمدت و درازمدت است. در این پژوهش تاکید بر شرایط حساس در مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا – ارس با تکیه بر این پیشرانهای کلیدی بررسی میشودنوع تحقیق کاربردی و روش گردآوری اطاعات روش اسنادی، کتابخانه ای و استفاده از نظر خبرگان(25 نفر) و احصا ء 44 عوامل کلیدی شناساایی شده و با تشکیل پنل خبرگی و ادغام عوامل مشابه و تعداد 32 عامل مشخص شدند و شیوه تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آینده پژوهی میک مک و به کارگیری روش تحلیل ماتریس متقاطع است و یافته های تحقیق گویای آن است که پپشران ها ی را در 4 بعد( مدیریت- حقوقی،جغرافیایی( طبیعی- زیست محیطی)، ژئوپلیتیک(سیاسی- اجتماعی) و اقتصادی و فنی) شناسایی شده است و در نهایت به 11 پیشران اصلی و کلیدی بر تبیین آینده مناسبات هیدروپلیتیک کشورهای حوضه آبریز کورا – ارس مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد کشورهای پایین دست حوضه آبریز برای تعیین میزان رژیم حقوقی، دسترسی عادلانه به آب و مدیریت یکپارچه مشترک منابع آب با کشورهای بالادست حوضه از جمله ترکیه به توافقاتی دست یابند. | ||
کلیدواژهها | ||
هیدروپلیتیک؛ آینده پژوهی؛ حوضه آبریز؛ کورا؛ ارس | ||
مراجع | ||
بهشتی، محمدباقر و زالی، نادر. (1390). شناسایی عوامل کلیدی توسعه منطقهای با رویکرد برنامهریزی بر پایه سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی. برنامهریزی و آمایش فضا، 15 (1). https://doi.org /20120419184528-8021-54
ذکی، یاشار و حمیدی، اکبر. (1400). شناسایی و تحلیل مؤلفههای مؤثر بر امنیت نواحی مرزی رود ارس. فصلنامه ژئوپلیتیک، 17 (2). Dor: 20.1001.1.17354331.1400.17.62.4.7 شوارتز، پیتر.، (1388). هنر دورنگری، برنامهریزی برای آینده در دنیای با عدم قطعیت. ترجمه عزیز علیزاده، انتشارات مرکز آیندهپژوهی علوم فناوری دفاعی.
کامران، حسن. (1400). بررسی نقش عوامل طبیعی بر امنیت رودخانههای مرزی ایران. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 53 (2)،. 10.22059/JHGR.2021.323148.1008291 https://doi.org کاویانیراد، مراد. (1398). هیدروپلیتیک: سویهها و رویکردها. چاپ اول، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی. محمدعلی پور، فریده و طالبیان، حامد. (1397)و منابع آبی مشترک در حوضه کورا- ارس؛ پیشران صلح در قفقاز جنوبی. مطالعات اورآسیای مرکزی، 11 (1)، 246-231. https://doi.org:10.22059/JCEP.2018.254467.449754 موسوی شهیدی، سید مهدی؛ زارعی، بهادر؛ پیشگاهی فرد، زهرا؛ بدیعی ازنداهی، مرجان و واثق، محمود. (1400). تبیین نظری بسترها و زمینههای روابط ژئوپلیتیک و ارائه مدل پیشنهادی. پژوهشهای جغرافیای انسانی، 53(3). https://doi.org/10.22059/jhgr.2020.290878.1008024 نوری، مهراب، مرید، سعید، کریمی، نعمت اله و غلامی، هوشنگ. (1400) تغییرات مکانی و زمانی روند در دما و بارش حوضه آبریز فرامرزی ارس. فصلنامه تحقیقات منابع آب ایران، 17 (3). https://dorl.net/dor/20.1001.1.17352347.1400.17.3.5.0
References Aquastat. (2009). KuraAraksBasin. pp.1-6, Available at:http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/kura-araks/kura.araks-CP_eng.pdf, (Accessed on: 25/6/2018). Beheshti, M. B., & Zali, N. (2011). Identifying the key factors of regional development with a scenario-based planning approach: A case study of East Azerbaijan province. Journal of Humanities - Space Planning and Planning, 15(1). https://doi.org /20120419184528-8021-54 [In Persian]. Godet, M. (1991). Actors’ moves and strategies: The mactor method: An air transport case study. Futures, 23(6), 605-622 Julien, F. )2012(. Hydropolotics is What Societies Make of it (or Why we Needa Constructivist Approach to the Geopolitics of Water). Sustainable Society, 4(1), 45–71 Kamran, Hassan, (2020), investigating the role of natural factors on the security of Iran's border rivers, human geography research, 53(2), https://doi.org10.22059/JHGR.2021.323148.1008291 [In Persian] Kaviani Rad, M. (2019). Hydrapolitics (Requirements, Interpretations and Approaches). published by the Institute for Strategic Studies, first edition. [In Persian] Menga, F. (2014). Power and Dams in Central Asia. PhD Thesis, The Universityof Cagliari, Italy Mianabadi, H. (2016). Hydropolitics and Conflict Management in Transboundary River Basins. (PhD Thesis, Delft University of Technology, Netherlands).https://doi.org/10.4233/uuid:4f913696-e6f0-4053-afdb-e8409b64a01e[In Persian] Mianabadi, H., Mostert, E., & Vande Giesen, N. (2015). Trans-boundary River BasinManagement: Factors Influencing the Success or Failure of InternationalAgreements. In K. W. Hipel, L. Fang, M. H. Bristow, & J. Cullmann (Eds.). Conflict Resolution in Water Resources and Environmental Management (pp.133–143). https://doi.org/10.1007/978-3-319-14215-9_7. Mirumachi, N. (2015). Transboundary Water Politics in the Developing World. https://doi.org/10.4324/978020306838 Mirumachi, N., & Allan, J. A. (2007). Revisiting transboundary water governance: power. Mirumachi, N., Allan, J. A. 2007. Revisiting Transboundary Water Gover-nance: Power, Conflict, Cooperation and the Political Economy. In Proceedingsfrom CAIWA International Conference on Adaptive and Integrated WaterManagement: Coping with Scarcity. Basel, Switzerland, 121 Mitchell, B. (1990). Integrated water management: international experiences and perspectives. FAO, Rome. Mitchell, M. (2016). Complexity: a Guided Tour. Translated by Reza Amir Rahimi, Tehran: Farhang-e Nashr-e Now. Mohammad Alipour, Farideh, Talebian, Hamed (2017) Common water resources in the Kora-Ares basin; Promoters of peace in the South Caucasus, Central Eurasian Studies, 11 (1) , 231-246. https://doi.org 10.22059/JCEP.2018.254467.449754 [In Persian] Mousavi Shahidi, Seyyed Mehdi; Zarei, Bahadur; Fard Pishgah, Zahra; Badiei Aznadahi, Marjan and Mahmoud Vashq, (2020), theoretical explanation of the foundations and contexts of geopolitical relations and presentation of a proposed model, human geography research, 53, (3). https://doi.org/10.22059/jhgr.2020.290878.1008024 [In Persian] Nouri, M., Murid, S. Karimi, N. E. & Hoshang, G. (2021) Spatial and temporal changes in temperature and precipitation of Aras transboundary watershed, Iran Water Resources Research Quarterly, 17(3), https://dorl.net/dor/20.1001.1.17352347.1400.17.3.5.0[In Persian] Schwartz, P. (2009). The Art of Foresight, Planning for the Future in a World of Uncertainty. translated by Aziz Alizadeh, Publications of the Center for Future Studies in Defense Technology. TWAP. (2016). “The Global Transboundary River Basins”, Available at: http://twap-rivers.org/ (Accessed on: 10/1/2018). UNDP/SIDA (United Nation Development Programme/Swedish International Development Cooperation Agency), )2005( Existing databases, data collection techniques and data management, monitoring and standards Report. In Project Reducing Transboundary Degradation of the Kura–Araks Basin. UN-ESCWA and BGR )2018( Inventory of Shared Water Resources in Western Asia- United Nations Economic and Social Commission for Western Asia; Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe- Beirut. Wada, Y. )2016(. Modeling global water use for the 21st century: the water futures and solutions (WFaS) initiative and its approaches. Geosci. Model Dev. 9 (175–222). Wolf A.)2009(. Hydropolitical vulnerability and resilience. In: UNEP hydropolitical vulnerability Young, O. )2003(. Environmental Governance: The Role of Institutions inCausing and Confronting Environmental Problems. International EnvironmentalAgreements, 3(4), 377–393. Zaki, y., & Hamidi, A. )2021). Identification and analysis of components affecting the security of Aras River border areas. Geopolitical Quarterly, 17 (2). 20.1001.1.17354331.1400.17.62.4.7 https://doi.org [In Persian] Zawahri, N. )2008(. Capturing the Nature of Cooperation, Unstable Cooperation,and Conflict Over International Rivers: The Story of the Indus, Yarmouk,Euphrates, and Tigris Rivers. International Journal of Global EnvironmentalIssues, 8(3), 286–310[In Persian] Zeitoun, M. & Warner, J. )2006(. Hydro-hegemony - a framework for analysis of transboundary water conflicts. Water Policy, 8(5), 435–460. Zeitoun, M., Mirumachi, N., & Warner, J. F. )2011(. Transboundary WaterInteraction II: The Influence of ‘Soft’ Power. International EnvironmentalAgreements: Politics, Law and Economics, 11(2), 159–178. https://doi.org/10. 1007/s10784-010-9134-6 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 327 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 201 |