دانشیار، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
منتسکیو از اندیشمندان عصر روشنگری است که با رویکردی متفاوت به بررسی ماهیت «قانون» پرداخته است. این مقاله با رویکردی توصیفی–تحلیلی به بررسی نحوۀ تأثیرگذاری سوبژکتیویته بر نظریۀ قانون وی می‌پردازد. از دیدگاه منتسکیو، در دولت آزاد، هر فردی روح آزادی دارد و باید تحت ارادة خویش باشد. خودآیینی اراده در حیطة اجتماع، خود را در قالب «قانون» متجلی می‌سازد و ازاین‌رو پیروی از قانون، عین آزادی است. منتسکیو اگرچه از «قانون طبیعی» سخن به میان می‌آورد، اندیشة او در خصوص نشأت گرفتن قانون طبیعی از حق صیانت ذات و جدایی از مدلول‌های لاهوتی و مابعدالطبیعی آن را به رویکرد مدرن نزدیک می‌کند. تحت تأثیر سوبژکتیویته، طبیعت با ورود انسان به اجتماع به پایان می‌رسد و قانون قراردادی جایگزین قانون طبیعی می‌شود. قانون بشری اگرچه تجلی ارادۀ خودتعین‌بخش انسانی است، اما از ماهیت ارگانیسم اجتماعی ناشی می‌شود. بر این اساس، منتسکیو بر عدم دخالت دین در حوزۀ قانون بشری تأکید می‌کند. اگرچه سوبژکتیویته در اندیشة منتسکیو قابل ردیابی است، نشانه‌هایی از ناتمام بودن آن و وجود جنبه‌هایی التقاطی در نسبت ادبیات مدرن و ماقبل مدرن در برخی عبارات او قابل مشاهده است.
The Manifestation of Subjectivity in Montesquieu's Theory of Law
نویسندگان [English]
Mojtaba Javidi
Associate Prof, Faculty of Theology and Islamic Studies, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]
Montesquieu is one of the Enlightenment thinkers that investigates the nature of the "law" with a distinct approach. By the means of a descriptive-analytical approach, this paper examines the effect of subjectivity on his theory of law. According to Montesquieu, in a liberal state, everyone has the spirit of freedom and must be under their own will. The autonomy of the will in the realm of society manifests itself in the "law;" as a result, following the law is tantamount to freedom. Although Montesquieu addresses "natural law", his thoughts concerning the origination of natural law from the right of self-preservation and separation from theological and metaphysical referents, bring him closer to the modern approach. Under the influence of subjectivity, nature ends with the entry of man into society, and contract law replaces natural law. Although human law is the manifestation of the self-determined human will, it arises from the nature of social organism .Therefore, Montesquieu emphasizes the non-interference of religion in the field of human law. Although subjectivity can be traced in Montesquieu's thought, there are signs of its incompleteness and the existence of eclectic aspects in the relationship between modern and pre-modern literature in some of his expressions.
کلیدواژه‌ها [English]
Subjectivity, Self-determination, Montesquieu, Natural Law, Human Law
بندسی، مهدی (1398) نسبت سنجی مردم سالاری در قانون اساسی ایران با اندیشه سیاسی مونتسکیو، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: حمید صالحی، دانشگاه علامه طباطبایی.
پولادی، کمال (1380)، از دولت اقتدار تا دولت عقل در فلسفۀ سیاسی مدرن، چ اول، تهران:مرکز.
پولادی، کمال (1383)، تاریخ اندیشۀ سیاسی در غرب از ماکیاولی تا مارکس، چ دوم، تهران: مرکز.
تمیمی، رقیه (1392) بررسی مفهوم آزادی و قانون در اندیشه امام خمینی (ره)، جان لاک و مونتسکیو، تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.
جونز، و. ت (1383)، خداوندان اندیشۀ سیاسی، ج 2، قسمت دوم (منتسکیو، روسو، برک، بنتام)، ترجمۀ علی رامین، چ ششم، تهران: امیرکبیر.
جاویدی، مجتبی (1399)، «نگاهی روش‌شناسانه به نظریۀ قرارداد اجتماعی توماس هابز»، مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 50، ش 2، ص 709-685.
طالب‌زاده، سید حمید (1384)، «تحلیلی فلسفی از نسبت ریاضیات و علم جدید»، نشریۀ فلسفه، ش 10، ص 76-51.
طالب‌زاده، سیدحمید (بی‌تا)، فلسفه کانت، مجموعه مباحث ارائه شده در دوره کارشناسی دانشگاه تهران، جلسه سیزدهم.
طالب‌زاده، سید حمید (1381)، «نگاهی به مبانی مابعدالطبیعه اراده»، نشریۀ فلسفه، پاییز و زمستان، ش 6 و 7، ص 116-103.
کچوئیان، حسین (1395)، «تحلیل جامعه‌شناختی و انتقادی ماهیت علم مدرن»، درس‌گفتارهای اولین دورۀ طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی تابستان 1394، تهیه و تدوین: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم انسانی و اسلامی، چ اول، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
منصورآبادی، عباس؛ موسوی اصل، سید سعید (1394)، «تحول مفهومی قانون طبیعی ذیل سوبژکتیویته دکارتی»، حقوق خصوصی، دورۀ 12، ش 2، پاییز و زمستان، ص 231-205.
موسوی اصل، سید سعید (1397)، «رویکرد سوبژکتیو به قانون در فلسفۀ کانت»، حکمت اسلامی، دورۀ 5 ، ش 1، ص 78-61.
2. انگلیسی
A) Books
Cicero, M. T (1928) , De Re Publica; De Legibus , tr: C. W. Keyes, Cambridge: Harvard University Press.
Durkheim, Emile (1960), Montesquieu and Rousseau, Forerunners of Sociology, First edition, U.S.A: The University of Michigan Press.
Kant, Immanuel (1909), Critique of Practical Reason, Trans, TK abbott. New York: Prometheus Books.
Kant, Immanuel (2006), Groundwork of the Metaphysics of Morals,Translated and Edited By Mary Gregor. England: Cambridge University Press.
Kant, Immanuel (1996), Practical Philosophy, Translated and Edited By Mary Gregory. England: Cambridge University. Press.
