تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,504 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,122,925 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,092 |
تحلیل تغییر شکل قارهای زمان حاضر در محدوده فلات ایران با استفاده از تانسور کرنش مستخرج از مشاهدات دائم و دورهای GPS | ||
فیزیک زمین و فضا | ||
مقاله 6، دوره 49، شماره 1، خرداد 1402، صفحه 97-117 اصل مقاله (2.91 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jesphys.2023.343072.1007431 | ||
نویسنده | ||
اصغر راستبود* | ||
گروه نقشه برداری، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. رایانامه: arastbood@tabrizu.ac.ir | ||
چکیده | ||
با استفاده از بردارهای سرعت دائم و دورهای GPS میتوان به تانسور گرادیان جابجایی دست یافت و با محاسبه تانسور کرنش و کمیتهای اسکالر مستخرج از این تانسور به بررسی تغییر شکل قارهای و تفسیر زمینساخت منطقه با توجه به گسلهای فعال شناخته شده پرداخته شود. در این تحقیق برای فلات ایران در محدوده برخورد مایل صفحههای زمینساختی عربستان و اوراسیا تانسور گرادیان جابجایی با حل مسئله معکوس با استفاده از بردارهای سرعت مسطحاتی GPSمحاسبه شد. سپس تانسور کرنش و کمیتهای اسکالر مستخرج از آن یعنی محورهای اصلی کوتاهشدگی و کشیدگی، نرخ دوران حول محور قائم، کرنش برشی بیشینه و اتساع دوبعدی برآورد شده است. نتایج تحلیل با ویژگیهای زمینساختی بلندمدت در مناطق وسیعی از فلات ایران سازگار است که نشان میدهد میدان سرعت GPS منعکسکننده فرآیندهای زمینشناسی زمان حاضر فلات ایران است. تغییرات دامنه و جهت دوران حول محور قائم بهدلیل تغییر شکل توزیع شده در سرتاسر فلات است. وجود مناطق بزرگ با نرخهای دوران تقریباً ثابت و کم دامنه نشانگر دوران اجسام شبه صلب در داخل فلات برخوردی ایران است که توسط گسلهای فعال احاطه شدهاند. دامنه کوتاهشدگی در مناطق داخلی نسبت به مرزهای فلات پایینتر بوده و تقریباً در همه جای فلات نرخ اتساع منفی است. نرخ اتساع منفی با بالاآمدگی قائم پوسته و کوهزایی همراه است. حداکثر مقدار اتساع دوبعدی منفی در بخش جنوبی البرز شرقی برابر 3-10×1/8 و 3-10×6/4 در سال بهترتیب با روشهای نزدیکترین همسایگی و فواصل وزندار محاسبه شد. | ||
کلیدواژهها | ||
گرادیان جابجایی؛ نزدیکترین همسایگی؛ فواصل وزندار؛ فلات ایران؛ GPS | ||
مراجع | ||
راستبود، ا.، (1401). درونیابی میدان سرعت مسطحاتی GPS در محدوده برخورد مایل صفحات زمینساختی عربستان-اوراسیا با استفاده از توابع گرین. مجله فیزیک زمین و فضا، 48(3)، 611-621.
راستبود، ا.، (1402). تغییرشکلهای معاصر پوستهای در منطقه البرز براساس میدان سرعت GPS و توابع اسپلاین. مجله ژئوفیزیک ایران، 17(1)، 1-19.
Allen, M. B., Vincent S. J., Alsop G. I., Ismail-zadeh, A., & Flecker, R. (2003). Late Cenozoic deformation in the South Caspian region: effects of a rigid basement block within a collision zone. Tectonophysics, 366 (3-4), 223-239. Allmendinger, R.W., Smalley, R., Caprio, H., & Brooks, B. (2005). Bending the Bolivian orocline in real time. Geology, 33, 905-908. Allmendinger, R. W., Reilinger, R., & Loveless, J. (2007). Strain and rotation rate from GPS in Tibet, Anatolia, and the Altiplano. Tectonics, 26, TC3013, doi:10.1029/2006TC002030. Banerjee, P., & Bürgmann, R. (2002). Convergence across the northwest Himalaya from GPS measurements. Geophys. Res. Lett., 29(13), 1652, doi:10.1029/ 2002GL015184. Cai, J., & Grafarend, E.W. (2007). Statistical analysis of geodetic deformation (strain rate) derived from the space geodetic measurements of BIFROST Project in Fennoscandia. Journal of Geodynamics, 43, 214–238. Cardozo, N., & Allmendinger, R.W. (2009). SSPX: A program to compute strain from displacement/velocity data. Computers & Geosciences, 35, 1343–1357. Delaunay, B. (1934), Sur la sphère vide. Bulletin de l'Académie des Sciences de l'URSS. Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles, 6, 793–800. Djamour, Y., Vernant, P., Bayer, R., Nankali, H.R., Ritz, J.-F., Hinderer, J., Hatam, Y., Luck, B., Le Moigne, N., Sedighi, M., & Khorrami, F. (2010). Gps and Gravity Constraints on Continental Deformation in the Alborz Mountain Range, Iran. Geophysical Journal International, 183(3), 1287-1301. Djamour, Y., Vernant, P., Nankali, H.R., & Tavakoli, F. (2011). Nw Iran-Eastern Turkey Present-Day Kinematics: Results from the Iranian Permanent Gps Network. Earth and Planetary Science Letters, 307(1–2), 27-34. England, P., & Molnar, P. (2005). Late Quaternary to decadal velocity fields in Asia. J. Geophys. Res., 110, B12401, doi:10.1029/2004JB003541. Flesch, L. M., W. E. Holt, P. G. Silver, M. Stephenson, C.-Y. Wang, & Chan, W. W. (2005). Constraining the extent of crust-mantle coupling in central Asia using GPS, geologic, and shear wave splitting data. Earth Planet. Sci. Lett., 238, 248 – 268. Frohling, E., & Szeliga, W. (2016). GPS constraints on interpolate locking within Makran subduction zone. Geophys. J. Int., 205, 67–76. Ghods A., Shabanian E., Bergman E., Faridi M., Donner S., Mortezanejad G., & Aziz-Zanjani A. (2015). The Varzaghan–Ahar, Iran, Earthquake Doublet (Mw 6.4, 6.2): implications for the geodynamics of northwest Iran. Geophys. J. Int., 203, 522–540. Handwerger, A. L., Huang, M. H., Fielding, E. J., Booth, A. M., & Bürgmann, R. (2019). A shift from drought to extreme rainfall drives a stable landslide to catastrophic failure. Scientific reports, 9(1), 1-12. Hessami, K., Jamali, F. & Tabassi, H. (2003). Major Active Faults of Iran (map), Ministry of Science, Research and Technology, International Institute of Earthquake Engineering and Seismology. Jackson J., Priestley K., Allen M., & Berberian M. (2002). Active tectonics of the south Caspian basin. Geophysical Journal International, 148 (2), 214-245. Kahle, H.-G., Cocard, M., Peter, Y., Geiger, A., Reilinger, R., Barka, A., & Veis, G. (2000). GPS-derived strain rate field within the boundary zones of the Eurasian, African, and Arabian plates. J. Geophys. Res., 105(23), 353-370. Khorrami F., Vernant P., Masson F., Nilfouroushan F., Mousavi Z., Nankali H., Saadat S. A., Walpersdorf A., Hosseini S., Tavakoli P., Aghamohammadi A., & Alijanzade, M. (2019). An up-to-date crustal deformation map of Iran using integrated campaign-mode and permanent GPS velocities. Geophys. J. Int., 217, 832–843. Malvern, L. E. (1969). Introduction to the Mechanics of a Continuous Medium, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N. J. Masson, F., Anvari, M., Djamour, Y., Walpersdorf, A., Tavakoli. F., Daignières, M., Nankali, H., & Van Gorp, S., 2007, Large-scale velocity field and strain tensor in Iran inferred from GPS measurements: new insight for the present-day deformation pattern within NE Iran. Geophys. J. Int., 170, 436–440. Masson, F., Lehujeur, M., Ziegler Y., & Doubre, C. (2014). Strain rate tensor in Iran from a new GPS velocity field. Geophys. J. Int., doi:10.1093/gji/ggt509. Means, W. D. (1976). Stress And Strain: Basic Concepts of Continuum Mechanics for Geologists. Springer, New York, 339. Menke, W. (1984). Geophysical Data Analysis: Discrete Inverse Theory. Academic Press, Orlando FLa, p. 260. Press, W.H., Teukolsky, S.A., Vetterling, W.T., & Flannery, B.P. (1992). Numerical Recipes in C: The Art of Scientific Computing, second ed. Cambridge University Press, Cambridge, UK p. 994. Raeesi, M., Zarifi, Z., Nilfouroushan, F., Boroujeni S., & Tiampo, K. (2017). Quantitative Analysis of Seismicity in Iran. Pure Appl. Geophys., 174, 793-833. Ramsay, J.G. (1967). Folding and Fracturing of Rocks. McGraw-Hill Book Company, New York p. 568. Reilinger, R., McClusky, S., Vernant, P., Lawrence, S., Ergintav, S., Cakmak, R., Ozener, H., Kadirov, F., Guliev, I., Stepanyan, R., Nadariya, M., Hahubia, G., Mahmoud, S., Sakr, K., ArRajehi, A., Paradissis, D., Al-Aydrus, A., Prilepin, M., Guseva, T., Evren, E., Dmitrotsa, A., Filikov, S.V., Gomez, F., Al-Ghazzi, R., & Karam, G., (2006). GPS constraints on continental deformation in the Africa – Arabia – Eurasia continental collision zone and implications for the dynamics of plate interactions. J. Geophys. Res., 111, B05411, doi:10.1029/2005JB004051. Sandwell, D. T., & Wessel P. (2016). Interpolation of 2-D vector data using constraints from elasticity. Geophys. Res. Lett., 43 (10), 703–10,709, doi:10.1002/2016GL070340. Savage, J. C., Weijun Gan, W., & Svarc, J. L. (2001). Strain accumulation and rotation in the Eastern California Shear Zone, Journal of Geophysical Research, 106 (B10), 21995-22007. Shen, Z. K., M. Wang, Zeng, Y., & Wang, F. (2015). Optimal interpolation of spatially discretized geodetic data, Bull. Seismol. Soc. Am., 105(4), 21172127, doi:10.1785/0120140247. Tape, C., Muse, P., Simons, M., Dong, D., & Frank Webb, F. (2009). Multiscale estimation of GPS velocity fields. Geophys. J. Int., 179, 945–971. Talebian, M., Ghorashi, M., & Nazari, H. (2013). Seismotectonic map of the Central Alborz, Research Institute for Earth Sciences. Geological Survey of Iran. Turcotte, D. L., & Schubert, G. (1982). Geodynamics: Applications of Continuum Physics to Geological Problems, 450 pp., John Wiley, New York. Zhang, P., Shen, Z., Wang, M., Gan, W., Bürgmann, R., Molnar, P., Wang, Q., Niu, Z., Sun, J., Wu, J., Hanrong, S., & Xinzhao, Y., (2004). Continuous deformation of the Tibetan Plateau from Global Positioning System data. Geology, 32, 809- 812. Wu, Y., Jiang Z., Liu, X., Wei, W., Zhu, S., Zhang L., Zou Z., Xiong, X., Wang, Q., & Du J. (2016). A Comprehensive Study of Gridding Methods for GPS Horizontal Velocity Fields. Pure and Applied Geophysics, 174(3), 1201-1217. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 788 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 583 |