پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,681,494 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,911,682 |
نظریۀ فرآیند معکوس و کاربرد آن در تبیین نحوۀ مشاهده و اطلاع از امور غیبی توسط ابن سینا و شیخ اشراق | ||
| فلسفه | ||
| دوره 21، شماره 1 - شماره پیاپی 40، شهریور 1402، صفحه 83-100 اصل مقاله (867.4 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jop.2022.348206.1006740 | ||
| نویسنده | ||
| سعید انواری* | ||
| دانشیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| ابن سینا نحوۀ مشاهدۀ موجودات غیرمادی (عقلی) را دارای فرآیندی معکوس مشاهدۀ موجودات مادی دانسته است. پس از وی شیخ اشراق به کمک این فرآیند، نحوۀ مشاهدۀ موجودات عالم مثال را نیز از همین طریق تبیین کرده است. در این فرآیند به جای آنکه حسگرهای پنج‌گانۀ بیرونی اطلاعاتی به حس مشترک ارسال کنند، این اطلاعات از نفس و یا مستقیماً از متخیله به حس مشترک منتقل می‌شوند. شرط لازم برای این اتفاق، آن است که قوای ظاهری و باطنی مشغول نباشند و این فرصت وجود داشته باشد که ادراک نفسانی بر مغز و حس مشترک تأثیر گذاشته و از این طریق موجود مجرد برای فرد متمثّل شود. این فرآیند در مواردی نیازمند تعبیر یا تأویل است که در این مقاله شرایط و نحوۀ تبیین ایشان بررسی شده است. همچنین این فرآیند کاربردهای مختلفی در فلسفۀ اسلامی دارد و به کمک آن نحوۀ مشاهده و تمثل فرشتگان، اجنه و شیاطین و نیز نحوۀ الهام و نزول وحی و مشاهدۀ رؤیای صادقه و انجام سحر و جادو و اطلاع از علم غیب و نیز هذیان‌گویی برخی از بیماران تبیین شده است. همچنین می‌توان از این طریق مشاهدات و ادراکات حسی و شنیدن اصواتی را که شیخ اشراق در مراحل سلوک توصیف کرده است، تبیین کرد. در این مقاله فرآیند معکوس و کاربردهای آن بیان و نقد و بررسی شده و نشان داده شده است که شیخ اشراق در این بحث تحت تأثیر ابن سینا قرار دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن سینا؛ سهروردی؛ مشاهدۀ امور غیبی؛ موجودات غیرمادی؛ فرآیند معکوس | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن سینا (1375)، الاشارات و التنبیهات به همراه شرح خواجه نصیر طوسی، ج 3، قم، نشرالبلاغه.
ـــــــــــ (1326ق)، الرسالة فی القوی الإنسانیّة، تسع رسائل فی الحکمة و الطبیعیات، قاهرة، دار العرب.
ـــــــــــ (1400ق)، الرسالة فی الفعل و الانفعال و اقسامهما؛ رسائل ابن سینا، قم، بیدار.
ـــــــــــ (1404ق)، الشفا (الطبیعیات، النفس)، تحقیق جورج قنواتی و سعید زاید، تصدیر ابراهیم مدکور، ج 1، 2، قم، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی.
ـــــــــــ (1371)، المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار.
ـــــــــــ (1363)، المبدأ و المعاد، تصحیح عبدالله نورانی، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
ابن عربی (بی‌تا)، الفتوحات المکیّة، ج 1، 2 و 3، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
انجمن روان‌پزشکی آمریکا (1377)، راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM)، ترجمۀ محمدرضا نیکخو و همکاران، تهران، سخن.
انواری، سعید و فاطمه اسمعیلی اردکانی (1395)، «بررسی ارتباط تعبیر خواب و تأویل آیات بر مبنای دیدگاه ابن‌سینا و شیخ اشراق»، حکمت معاصر، س 7، بهار، ش 1، 1-17.
بهمنیار (1375)، التحصیل، تصحیح مرتضی مطهری، تهران، دانشگاه تهران.
پورجوادی، نصرالله (1375)، رؤیت ماه در آسمان؛ بررسی تاریخی مسئلۀ لقاءالله در کلام، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
چیتیک، ویلیام (1392)، عوالم خیال، ترجمۀ قاسم کاکائی، تهران، هرمس.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران، دانشگاه تهران.
سبزواری، ملاهادی (1422ق)، شرح المنظومه، تحقیق مسعود طالبی، قم، نشر ناب.
سهروردی، شهاب‌الدین (1380)، مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، ج 1-4، تصحیح سیدحسین نصر، هانری کربن و نجفقلی حبیبی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شهرزوری، شمس‌الدین محمد (1385)، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقائق الربانیة، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
شیرازی، سیدرضی (1392)، درس‌های شرح منظومه حکیم سبزواری، ویرایش و تنظیم ف. فنا، ج 2، تهران، حکمت.
غزالی، ابوحامد (1416ق)، رسالة المضنون به علی غیر أهله، مجموعه رسائل الامام الغزالی، بیروت، دارالفکر.
فارابی، ابونصر (1995)، آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، مقدمه و شرح علی بوملحم، بیروت، الهلال.
هروی، محمدشریف (1363)، انواریه (ترجمه و شرح حکمة الاشراق سهروردی)، مقدمۀ حسین ضیایی، به‌اهتمام آستیم، تهران، امیرکبیر.
هیلگارد، ارنست و دیگران (1381)، زمینۀ روا‌ن‌شناسی، ترجمۀ محمدنقی براهنی و همکاران، ج 1، تهران، رشد. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 448 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 325 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب