پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,525,101 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,786,318 |
اثرپذیری داستان دیوِ گاوپای و دانای دینیِ مرزبان‌نامه از داستان‌های حضرت موسیع و حضرت محمّدص | ||
| ادب فارسی | ||
| دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 29، شهریور 1401، صفحه 81-98 اصل مقاله (726.07 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2022.336253.2007 | ||
| نویسنده | ||
| زینب رضاپور* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از داستان‌های مهم و چالش‌برانگیز مرزبان‌نامه، دیوِ گاوپای و دانای دینی است که باب چهارم این کتاب را به خود اختصاص داده و از زوایای مختلفی به آن نگریسته شده است. یکی از دلایل تعدّد گمانه‌زنی‌ها دربارۀ این داستان، تداعی معانی و ارتباط برقرار کردن آن با طیفی از روایات دینی، تاریخی، اساطیری و بن‌مایه‌های داستانیِ موجود در اساطیر ایرانی و داستان‌های سامی است که هرکدام به‌نوعی با داستان دیوِ گاوپای و دانای دینی اشتراکات مضمونی دارند و این احتمال وجود دارد که وراوینی با گنجاندن هدفمند برخی نشانه‌ها و شواهد در متن، بر آن بوده است تا مخاطبِ آگاه را به آن روایات، رهنمون شود. وی از این طریق، ضمن گسترش اغراض و ابعاد داستانی و پیوند دادن ذهن مخاطب با روایات مشابه، بین عبارات باب چهارم مرزبان‌نامه انسجام و هماهنگی برقرار می‌کند. پژوهش‌های انجام‌شده در این باره، این داستان را بیشتر از دیدگاه نقد اسطوره‌شناسی و الگوهای روایی مربوط به آن و ادیان ایران باستان کاویده‌اند و ارتباط آن با داستان‌های سامی نظیر داستان حضرت موسی ع و حضرت محمّدص در متون دینی و تاریخی مغفول مانده است. در این نوشتار، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، بر اساس شواهدِ درون‌متنی و برون‌متنی و ارائۀ مستندات ساختاری، لفظی و محتوایی، شباهت‌ها و روابط این داستانِ مرزبان‌نامه با روایات مذکور تبیین می‌گردد و نشان داده می‌شود که چگونه وراوینی به مدد هنر ویژۀ خویش و به‌کارگیری شگردهای قصّه‌پردازی، داستانی با گفتمانی چندلایه پدید آورده که صداهای مختلفی از آن شنیده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مرزبان‌نامه؛ سعدالدین وراوینی؛ دیوِ گاوپای و دانای دینی؛ داستان موسیع؛ داستان حضرت محمّدص | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آمدی، عبدالله (1366)، غرر الحکم و دررالکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
اسعدی، مریم (1384)، «دیوان در دیوان ناصرخسرو»، پژوهشنامۀ ادب غنایی، سال سوم، ش 4، بهار و تابستان، 5-26.
اسفندیار، محمود رضا و طاهره بیطرفان (1389)، «نگاهی به ابعاد عرفانی داستان موسیع و خضر در قرآن»، نامۀ الهیات، ش 11، تابستان، 7-20.
پورنامداریان، تقی (1385)، داستان پیامبران در کلیّات شمس، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تفضّلی، احمد (1393)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، چاپ ژاله آموزگار، تهران، سخن.
حسینی، سیده معصومه (1396)، «تحلیل جنبه‌های مانوی داستان دیو گاوپای و دانای دینیِ مرزبان‌نامه»، جستارهای ادبی، سال پنجاهم، ش199، زمستان، 27-47.
خطیبی، حسین (1366)، فنّ نثر در ادب پارسی، تهران، زوّار.
راستگو، سیدمحمّد (1398)، تجلّی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران، سمت.
رزمجو بختیاری، شیرین و الهام خلیلی جهرمی (1390)، «نقد اسطوره‌گرای باب دیو گاوپای و دانای دینی مرزبان‌نامه»، فصل‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، سال دوم، ش4، زمستان، 69-82.
رضاپور، زینب (1400)، «زیبایی‌شناسی صنعت حلّ در مرزبان‌نامه با تأکید بر آیات قرآنی»، متن‌شناسی ادب فارسی، سال سیزدهم، شمارۀ سوم (پیاپی 51)، پاییز، 49-65.
رضایی، مهدی (1389)، «مرزبان‌نامه یادگاری از ایران عهد ساسانی»، پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، سال چهارم، ش اول (پیاپی13)، بهار، 47-68.
رکنی، محمّدمهدی (1392)، آشنایی با علوم قرآنی، تهران، سمت.
شمیسا، سیروس(1378)، فرهنگ تلمیحات: اشارات اساطیری، داستانی، تاریخی و مذهبی در ادبیّات فارسی، فردوس، تهران.
ـــــــــــــــ (1361)، «مرزبان‌نامه و خاطرۀ شکست دیوان»، چیستا، ش10، خرداد ، 1276-1283.
صدوق ، محمّد (1383)، علل‌الشرایع، ج 1، قم، مکتبة الداوری، 1383.
ـــــــــــــــ (1373)، عیون أخبار الرضا ع، ترجمۀ حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، ج 2، تهران، صدوق.
طبری، محمّد بن جریر (1378)، تاریخنامۀ طبری (پیش از اسلام)، گردانیدۀ منسوب به بلعمی، چاپ محمّد روشن، ج 1، تهران، سروش.
ـــــــــــــــ (1373)، تاریخنامۀ طبرى (دوران اسلامی)، گردانیدۀ منسوب به بلعمى، چاپ محمّد روشن، تهران البرز.
ـــــــــــــــ (1356)، ترجمۀ تفسیر طبری، چاپ حبیب یغمایی، ج 4، تهران، توس.
طبرسی، فضل بن حسن (1415ق)، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، ج 9، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
فولادی، یعقوب و همکاران (1399)، «مسئله دیو گاوپای و دانای دینی مرزبان‌نامه»، جستارهای نوین ادبی، دورۀ 53، ش 2 (209)، تابستان، 69-84.
معین، محمّد (1324)، یوشت فریان و مرزبان‌نامه، تهران، مجلس شورای ملّی.
میانجی، ابواحسان (1385)، «قرآن و تخریبگران چهرۀ نبوی»، فرهنگ کوثر، ش 68، زمستان،106-109.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1376)، کشف الاسرار و عدة الابرار، چاپ علی‌اصغر حکمت، ج 9، تهران، امیرکبیر.
مینوی خرد (1391)، ترجمۀ احمد تفضّلی، به کوشش ژاله آموزگار، تهران ، توس، 1391.
نظری، علی (1391)، «ردّ پای داستان قرآنی ابراهیم ع در مژگان سیه حافظ»، کاوش‌نامه، سال سیزدهم، ش 25، پاییز و زمستان ، 233-263.
وراورینی، سعدالدین (1380)، مرزبان‌نامه، چاپ خلیل خطیب‌رهبر، تهران صفی‌علیشاه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 441 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 339 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب