پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,871 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,427,697 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,196,667 |
کارنامۀ سنایی‌پژوهی در افغانستان | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| دوره 13، شماره 4، اسفند 1402، صفحه 23-50 اصل مقاله (965.91 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2022.345059.1126 | ||
| نویسندگان | ||
| روح الله هادی1؛ محمدسرور مولایی2؛ صدیق‌اللّه کلکانی* 3 | ||
| 1دانشیار، گروه ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2استاد زبان فارسی و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی | ||
| 3دانش‌آموختۀ مقطع دکتری، گروه ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| جایگاه سنایی در تاریخ شعر فارسی دری و تغییرهایی که او از لحاظ محتوا به‌ویژه عرفان، حکمت و پند و اندرز وارد کرد، ویژه است و به باور سنایی‌شناسان شعر فارسی در قصیده و غزل تا امروز وامدار سنایی است. به دلایل گوناگون، که از مهم‌ترین آن‌ها باید به محدویت چاپ و نبود روش‌های تحقیق اشاره کرد، تا سدۀ چهاردهم به حکیم سنایی در ایران و افغانستان توجهی که شایستۀ جایگاه او بوده نشده است و میراث ادبی‌اش تنها آثار اوست که به شکل نسخه‌های خطی باقی مانده یا اطلاعاتی است که در آثار تاریخی و ادبی نقل شده است. تحقیقات جدی و جدید دربارۀ سنایی بازمی‌گردد به دهه‌های اخیر که به‌ویژه در ایران با تألیفات و پژوهش‌های مستقل و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری، جلوه و رونق بی‌سابقه‌ای یافته است. پژوهش‌های سنایی‌شناسی در افغانستان، که پاره‌ای از آن‌ها با آنچه در ایران انجام شده مشترک است، عرصه های ذیل را دربر می‌گیرد: الف) مقاله‌های کلی یا موضوعی دربارة سنایی و آثارش ب) تصحیح و چاپ آثار سنایی ج) شرح مثنوی‌های سنایی مانند سیرالعباد و حدیقةالحقیقه د) نقد پژوهش‌های انجام‌شده در افغانستان و سرزمین‌های دیگر اوج سنایی‌شناسی در افغانستان برگزاری همایش نهصدمین سالروز سنایی است که در سال 1356 ش برگزار شده و در آن تحقیقات ارزشمندی مانند شرح سیرالعباد، تصحیح حدیقه و نوشتن مقاله‌های پژوهشی دربارة سنایی و آثارش انجام شده است. از درخشان‌ترین این پژوهش‌ها مقدمة استاد مجروح است که در مقدمة سیرالعباد آمده است. کار ارزشمند دیگر شرح حدود هزار بیت از حدیقةالحقیقه است که به دست استاد عبدالاحد عشرتی صورت پذیرفته است. آگاهی از پژوهش‌های انجام‌شده در افغانستان می‌تواند افق بازتری در پیش چشم پژوهشگرانی بگشاید که پس از این به مطالعة سنایی و آثار او می‌پردازند. با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله، که برخاسته از رسالة دکتری است، کوشیده‌ایم با روش مطالعات کتابخانه‌ای، سنایی‌پژوهی در افغانستان را بکاویم و نکات تازه دربارة سنایی، یافته‌های پژوهشگران و مسائل و موضوعات مطرح در مقالات و آثار آنان را شناسایی، نقد و تحلیل کنیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سنایی؛ سنایی‌پژوهی؛ آثار سنایی؛ زندگی سنایی؛ افغانستان. | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Sanai research history in Afghanistan | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Rouhollah Hadi1؛ Mohammad Sarwar mawlaie2؛ Siddiqullah Kalakani3 | ||
| 1Associate Prof., DEpartement Persian Literature, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| 2Prof., Department of Persian literature, and member of the Academy of Persian language and literature, Tehran, Iran | ||
| 3Ph.D., Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract Sanai's has a special place in both Dari/Persian poetry history and the changes he made in terms of content, especially erfan, wisdom and advice, and according to Sanai scholars, Persian poetry in ghazel and qasida owe it to Sanai to this day. Unfortunately, Hakim Sanai did not receive the attention he deserved in Iran and Afghanistan until the fourteenth century for several reasons, except for the publication of Divan, Masnawi, and Sanai's biography. Some new and serious research on Sanai is conducted in recent decades through independent writings and research and master's and doctoral dissertations, especially in Iran. Sanai-ology research in Afghanistan is similar in some respects to what has been done in Iran. Ranging from writing general, thematic, and specific articles to editing and publishing his works, to explaining some of Hakim Ghaznawi’s Masnavi such as Sairul-Ebaad to Hadiqah and writing independent books about his life; works, thoughts, circumstances and answering controversial questions among scholars and critics of the works in Iran and the use of research and studies by Iranian scholars; knowledge on these and the findings of Sanai scholars in Afghanistan can provide a broader horizon for Sanai scholars. The culmination of Sanai studies in Afghanistan is the holding of a conference on the 900th anniversary of Sanai, in which valuable research such as the description of Sir al-'Ebbad, the correction of Hadiqah, and the writing of research articles on Sanai and his works have been conducted. In the last two decades, the description of about a thousand verses of Hadiqatul haqiqa done by professor Ab. Ahad ashrati is, among other things, a better example that will follow In this article, an attempt has been made to review and critic the research findings of the scho. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sanai, Sanai Research, Sanai's books, Sanai Life, Afghanistan. | ||
| مراجع | ||
|
آتش، احمد (1355). «سنایی»، ترجمۀ قیام‌الدین راعی، مجلۀ ادب [مجلۀ علمی پژوهشی دانشکدۀ زبان و ادبیات دانشگاه کابل]، س نشراتی 24، ش3، ص42ـ62.
اثیر، امیرمحمد (1392). «آرامگاه پدر و مادر و فرزندان سنایی»، در مجموعۀ مقالات نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، 65ـ75.
اسلامی ندوشن، علی‌محمد (1384). از رودکی تا بهار، تهران: نغمۀ زندگی.
اسلمی، شاذیه (1387). «عشق از نظر سنایی»، مجلۀ پیام معرفت، سال نشراتی(.)، ش3و4، ص 150ـ158.
بشیرهروی، علی‌اصغر (1356). سیری در ملک سنایی، کابل: چاپ بیهقی، ناشر وزارت اطلاعات و فرهنگ.
ــــــــــ (1392). «ارتباط سنایی با رجال معاصر وی»، در مجموعۀ مقالات نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، ص 76ـ88.
بورگل، یوهان کریستوف (1392). «علم نفس و علم نجوم در سیرالعباد»، در مجموعۀ نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، ص 183ـ193.
بو اوتاس (1392). «تاریخ وفات سنایی»، در مجموعۀ نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، ص 219ـ227.
پروانی، دوست‌محمد (1370). «تأملی گذرا و شتابنده بر برخی از اندیشه‌های آموزشی سنایی»، مجلۀ عرفان [مجلۀ علمی پژوهشی دوماهۀ وزارت معارف افغانستان]، سال نشراتی 69، ش اول، ص56ـ68.
پنجشیری، غلام‌صفدر (1356). تأثیر قرآن در دیوان سنایی، کابل: ناشر دانشگاه کابل.
جلالی، غلام‌جیلالی (1332). مجموعۀ چهارکتاب نایاب (عشق‌نامه، عقل‌نامه، بهرام و بهروز، کارنامۀ بلخ)، غزنی: مطبعۀ سنایی.
حبیبی، عبدالحی (1356). حدیقةالحقیقة سنایی (گزیده)، کابل: چاپ بیهقی، ناشر وزارت اطلاعات و فرهنگ.
ــــــــــ (1392). «وفات سنایی»، در مجموعۀ مقالات نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، ص 1ـ25.
حبیبی، صالحه (1387). «عشق از نظر سنایی»، مجلۀ خراسان [مجلۀ مطالعات زبان و ادبیات انستیتوی زبان و ادب دری آکادمی علوم افغانستان]، س28، دورۀ 3، ش78ـ79، حمل‌ـ سرطان، ص164ـ176.
خلیل‌اللّه خلیلی (1315). احوال و آثار حکیم سنایی، کابل: بیهقی.
ــــــــــ (1338). دربارۀ یک نسخۀ قدیمی کلیات حکیم سنایی، کابل: نشر و چاپ ریاست تألیف و ترجمة وزارت معارف.
خدمتگار، عبداللّه بختانی (1361). «انعکاس عصر و محیط در اشعار سنایی»، مجلۀ عرفان [مجلۀ علمی پژوهشی دوماهۀ وزارت معارف افغانستان]، سال نشراتی 60، ش4، ص113ـ123.
روان‌فرهادی، عبدالغفور (1356). معنی عشق از نظر سنایی، کابل: چاپ مطبعۀ دولتی، نشر مستقل.
روستایار، سیدعلی‌شاه (1387). جهان بی‌انتها (اندیشه‌های عرفانی حکیم سنایی)، کابل: بیهقی.
ــــــــــ (1392). حدیقه و مثنوی (نگرشی مقایسه‌ای بر حدیقه و مثنوی)، کابل: چاپ مطبعۀ احمد، انتشارات.
ــــــــــ (1387). «تحول فکری در شخصیت سنایی»، مجلۀ خراسان [مجلۀ مطالعات زبان و ادبیات انستیتوی زبان و ادب دری آکادمی علوم افغانستان]، س28، دورۀ 3، ش78ـ79، حمل سرطان، ص77ـ93.
ــــــــــ (1384). «سنایی و معرفت حقایق»، مجلۀ خراسان [مجلۀ مطالعات زبان و ادبیات انستیتوی زبان و ادب دری آکادمی علوم افغانستان]، دورۀ 3 (60)، ش‌اول، حمل و ثور، ص81ـ96.
ــــــــــ (1386). «انسان از دیدگاه حکیم سنایی»، مجلۀ نامۀ پارسی، س 12، ش اول و دوم، بهار و تابستان، ص175ـ190.
رهبین، محمدافسر (1398). دگرگونی غزل در اندیشگاه سنایی، کابل: بی‌نا (چاپ نشده).
سکار چیا (1392). «خطاب به باد در آغاز سیرالعباد»، در مجموعۀ مقالات نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، ص 175ـ182.
سلیم‌اختر (1391). مولوی در راه سنایی، چ2، کابل: خراسان.
سمرقندی، دولتشاه (1382). تذکرةالشعرا (به اهتمام ادوارد براون)، تهران: اساطیر.
شریفی، محمدفاضل (1387). «زیست‌نامۀ حکیم سنایی»، مجلۀ خراسان [مجلۀ مطالعات زبان و ادبیات انستیتوی زبان و ادب دری آکادمی علوم افغانستان]، س28، دورۀ 3، ش 78ـ79، حمل سرطان، ص 1ـ17.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1397). تازیانه‌های سلوک، چ18، تهران: آگه (چاپ نخست1372).
شمیسا، سیروس (1389). سبک‌شناسی شعر، چ6، تهران: فردوس.
شهرستانی، شاه‌علی‌اکبر (1392). «طریق‌التحقیق و آثار دیگر سنایی»، در مجموعۀ مقاله‌های نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، ص 104ـ115.
عالمی، غلام‌غوث (1392). «ضرورت باز یافتن دیوان حکیم سنایی»، در مجموعۀ مقالات نهصدمین سالروز میلاد سنایی سال 1356 [مهتمم عبدالحمید نبی‌زاده]، کابل: بیهقی، ص41ـ51.
عشرت‌غزنوی، عبدالاحد (1398). شرح حدیقةالحقیقه و شریعةالطریقة، ج3، کابل: چاپ رستم، ناشر کمیتۀ علمی و فرهنگی شورای اجتماعی غزنه.
عطار، شیخ فریدالدین‌محمد (1395). منطق‌الطیر (مقدمه، تصحیح و تعلیقات شفیعی کدکنی)، چ15، تهران: سخن.
قویم، عبدالقیوم (1389). مجموعۀ مقالات در زمینۀ شعر عرفانی فارسی دری، کابل: سعید.
مایل‌هروی، غلامرضا [ویراستار] (1391). سیرالعباد الی‌المعاد سنایی (مهتمم و ویراستار چاپ دوم سیدعلی‌محمد اشراقی)، کابل: کاروان (چاپ نخست 1356).
مولایی، محمدسرور (1394). «آل‌حداد یا خاندان حدادی غزنوی»، در مجموعۀ مقالات همایش بین‌المللی غزنه و زبان و ادب فارسی [زیر نظر محمددبیر مقدم]، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص313ـ353.
نذیراحمد (1356). مکاتیب سنایی، کابل: ناشر دانشگاه کابل (چاپ نخست 1962).
همایون، غلام‌سرور (1389). حکیم سنایی و جهان‌بینی او، چ2، کابل: چاپ مطبعۀ آزادی، بیهقی (چاپ نخست 1356).
یاری گلدره، سهیل و دیگران (1392). «تحلیل تقابل و تضادهای واژگانی در شعر سنایی»، مجلۀ علمی پژوهشی پژوهش‌های عرفانی (گوهر گویا)، س7، ش2 (پیاپی 25)، پاییز و زمستان، ص 141ـ158.
یمین، محمدحسین (1356). «عشق از نگاه حکیم سنایی و مولوی بلخی»، مجلۀ ادب [مجلۀ علمی پژوهشی دانشکدۀ زبان و ادبیات دانشگاه کابل]، سال نشراتی 25، ش3، ص63ـ75.
ــــــــــ (1387). «اعداد و نمادها در سیرالعباد حکیم سنایی»، مجلۀ خراسان [مجلۀ مطالعات زبان و ادبیات انستیتوی زبان و ادب دری آکادمی علوم افغانستان]، س28، دورۀ 3، ش78ـ79، حمل سرطان، ص46ـ56. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 250 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 60 |
||