پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,871 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,429,692 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,198,510 |
تحلیل کارکردهای اجتماعی موسیقی ایران بر اساس اشعار شاعران و مطابقت آن با آثار سفالگری دورۀ سلجوقی | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 55، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 33-58 اصل مقاله (6.44 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2022.337791.654320 | ||
| نویسندگان | ||
| حلیمه جعفر پور نصیر محله1؛ زینب افضلی* 2؛ علیرضا ابراهیمی ایده لو3 | ||
| 1دانش‌آموختۀ دکتری تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانش‌آموختۀ دکتری باستانشناسی دوران اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 3دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد باستان شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
| چکیده | ||
| موسیقی یکی از هنرهای ارزشمند دوره سلجوقی است که در جامعه آن عصر، به‌ویژه در میان طبقات بالای اجتماع، جایگاهی والا داشته است. برخلاف دیگر هنرها، اطلاعات زیادی از موسیقی این دوره وجود ندارد، اما بر اساس هنر سفالگری و متون ادبی می‌توان گفت که موسیقی در حیات اجتماعی دوره سلجوقی نقش مؤثری داشته و در موقعیت‌های گوناگون همچون رزم و بزم، مراسم آیینی و جشن‌ها، عنصری کلیدی به‌شمار می‌آمده است. پژوهش حاضر کوشیده است با استناد به آثار سفالگری و دیوان هشت تن از شاعران عصر سلجوقی، کارکردهای اجتماعی موسیقی این دوره را تحلیل و تبیین نماید. هدف این پژوهش، شناخت موسیقی دورۀ سلجوقی بر اساس آثار سفالی و اشعار این دوره است که به روش تاریخی – تحلیلی سامان یافته است. یافته‌های پژوهش نشان داده که میان نقوش سفالینه‌های سلجوقی و اشعار شاعران این دوره همبستگی وجود داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوره سلجوقی؛ سازهای موسیقی؛ اشعار شاعران؛ سفالگری؛ کارکرد اجتماعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Social Functions of Iranian Music in the Seljuk Period: An Accordance Between Poems and Pottery Works | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Halimeh Jafarpoor Nasirmahaleh1؛ Zeinab Afzali2؛ Alireza Ebrahimi Eedelou3 | ||
| 1Ph.D. in History of Islamic Civilization, University of Tehran | ||
| 2Ph.D. in Archeology University of Tehran | ||
| 3Ph.D. in Archeology, University of Sistan and Baluchestan | ||
| چکیده [English] | ||
| As a branch of mathematical science, music was a valuable art during the Seljuk period. Unlike other arts, our information about the music of this period is scarce. However, based on the pottery works and literary texts, it could be deduced that music played an influential role in the social life of the Seljuk period in various situations, such as battles, rituals, and celebrations. This study tries to analyze and explain the social functions of Seljuk music based on some pottery works and the eight poem collections remaining from this time. The research findings show a correlation between the images on the pottery works and the information in the poem collections about the Seljuk musicians and musical instruments. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Seljuk period, musical instruments, poems, pottery, social function | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌خلدون، مقدمه، ترجمه پروین گنابادی، ج1، تهران: علمی و فرهنگی، 1375ش.
احمدی، بابک، حقیقت و زیبایی، تهران: نشر مرکز، 1386ش.
امیر معزی، محمد، دیوان، تهران: کتابخانه اسلامی، 1318ش.
انوری ابیوردی، اوحدالدین، دیوان، مقدمه سعید نفیسی، تهران: نگاه، 1376ش.
بحرانی، سارا، «برررسی تصویر نوازندگان و آلات موسیقی روی آثار سفالی و فلزی دوره سلجوقی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه هنر، 1394ش.
بورکهارت، تیتوس، مبانی هنرهای اسلامی، ترجمه امیر نصیری، تهران: حقیقت، 1386 ش.
پوپ، اپهام، شاهکارهای هنری ایران، ترجمه پرویز ناتل‌خانلری، تهران: بنگاه، 1383ش.
پورجوادی، نصرالله، «موسیقی از نظر سنائی»، مطالعات عرفانی، شماره18، 1392ش.
تندی، احمد، بحرانی، سارا و ذبیحی‌فر، احسان، «بررسی تصویر ساز عود و نوازندگان روی آثار سفالی و فلزی دورۀ سلجوقی»، نامۀ هنرهای نمایشی موسیقی، شمارۀ 19، 117-127، 1398ش.
ثابت‌زاده، منصوره، «واژه‌های منسوخ موسیقی در زبان فارسی بررسی واژه‌های موسیقی هزار سال شعر فارسی»، نامه فرهنگستان، دوره هفتم، شماره1، 1384ش.
خاقانی، بدیل، دیوان، تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار، 1382ش.
خضرایی، بابک، «مبانی نظری موسیقی دوره سلجوقی در متون قرون پنجم و ششم هجری»، تاریخ و تمدن اسلامی، شماره 15، 1391ش.
خیام، عمر، رباعیات، تهران: گام، 1362ش.
حسینی، سیدهاشم، «تحلیل نمونه‌هایی از نقوش زنان بر سفال دوران اسلامی»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 4، 82-63، 1391ش.
حلمی، احمد، دولت سلجوقیان، ترجمه عبدالله طاهری، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1383ش.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران، 1373ش.
زارعی، محمد ابراهیم و شریف‌کمال، خدیجه، «مطالعه تأثیر زنان در عرصه هنر موسیقی دوران میانی اسلام براساس نقوش سفالی»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 6، شماره 4، 1393ش.
سپنتا، ساسان، «تأملی در آرای موسیقی خیام»، فرهنگ، شماره22-32، 1378ش.
ستایشگر، مهدی، واژه‌نامه موسیقی ایران زمین، تهران: اطلاعات، 1374ش.
سنائی، دیوان، به اهتمام مدرّس رضوی، تهران: ابن‌سینا، 1341ش.
سنائی، منتخب حدیقة الحقیقة، به اهتمام مدرس رضوی، تهران: امیرکبیر، 1329ش.
شفیعی‌کدکنی، محمد رضا، مفلس کیمیا فروش، تهران: سخن، 1372ش.
شعبانی، عطیه و محمودی، فتانه، «نقش حکام و اشراف، در تعیین هویت هنر دوره سلجوقی (مطالعه‌ی موردی هنر سفالگری، مجله مطالعات باستانشناسی دوران اسلامی، سال اول، شماره اول، 87-101، 1399ش.
لمبتون، آن، ساختار درونی امپراتوری سلجوقی، ترجمه حسن انوشه، ج5، تهران: امیرکبیر، 1371ش.
عطار، فریدالدین، دیوان، به اهتمام تقی تفضلی، تهران: علمی و فرهنگی، 1366ش.
ناصرخسرو قبادیانی، دیوان، به کوشش مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران، 1357ش.
ناصرخسرو، سفرنامه، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار، 1335ش.
نظامی عروضی، احمد، چهار مقاله، تصحیح محمد قزوینی، تهران: صدای معاصر، 1379ش.
ظهیرالدین نیشابوری، سلجوقنامه، تهران: خاور، 1332ش.
مریام، آلن، انسان‌شناسی موسیقی، ترجمه مریم قرسو، تهران: ماهور، 1396ش.
مشکور، محمد جواد، تاریخ ایران زمین، تهران: اشرافی، 1363.
میر علی نقی، علیرضا، کتابشناسی و مقاله‌شناسی توصیفی موسیقی ایران، تهران: حوزه هنری، 1386ش.
هرن، پاول، تاریخ ایران بعد از اسلام، ترجمه رضازاده شفیق، تهران: ابن‌سینا، 1343ش.
ورجاوند، پرویز، کاوش رصدخانۀ مراغه، تهران: امیرکبیر، 1384ش.
ویلسون، کریستی، تاریخ صنایع ایران، ترجمه عبدالله فریار، تهران: یساولی، 1366ش.
Hillenbrand, Robert, The Relationship between Bookpainting and Luxury Ceramics in 13th century Iran the art the Saljugd in Iran and Anatilia, proceeding of a symposium held in edinburg in 1982, mazda, California, 1994.
https://asia.si.edu/object/F1938.13/#object-content
www.shangrilahawaii.org:8080/emuseum40
https://Cincinnati Art Museum - DSC04083.JPG
https://Cincinnati Art Museum - DSC04014 (cropped).JPG
https://collections.vam.ac.uk/item/O85911/bowl-unknown/
http:// Gulbenkian museum - Inv. 999.jpg2,610 × 3,254; 626 KB
https://www. flickr.com
https://images.metmuseum.org/CRDImages/is/original/DP353097.jpg
https://i.pinimg.com/564x/4f/21/6f/4f216fd7e5debab62c0e2f8972af284c.jpg
https://i.pinimg.com/564x/99/f0/97/99f097905836b8811d4a94
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,302 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 738 |
||
