سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,573
تعداد مقالات71,037
تعداد مشاهده مقاله125,519,573
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,778,721
نریمانی, زهره. (1401). بررسی و ارزش‌گذاری کاربست تضییق مفهومی در واژۀ ضرب در تفاسیر با محوریت آیۀ 34 سورۀ نساء. , 55(1), 247-225. doi: 10.22059/jqst.2022.329597.669809
زهره نریمانی. "بررسی و ارزش‌گذاری کاربست تضییق مفهومی در واژۀ ضرب در تفاسیر با محوریت آیۀ 34 سورۀ نساء". , 55, 1, 1401, 247-225. doi: 10.22059/jqst.2022.329597.669809
نریمانی, زهره. (1401). 'بررسی و ارزش‌گذاری کاربست تضییق مفهومی در واژۀ ضرب در تفاسیر با محوریت آیۀ 34 سورۀ نساء', , 55(1), pp. 247-225. doi: 10.22059/jqst.2022.329597.669809
نریمانی, زهره. بررسی و ارزش‌گذاری کاربست تضییق مفهومی در واژۀ ضرب در تفاسیر با محوریت آیۀ 34 سورۀ نساء. , 1401; 55(1): 247-225. doi: 10.22059/jqst.2022.329597.669809

بررسی و ارزش‌گذاری کاربست تضییق مفهومی در واژۀ ضرب در تفاسیر با محوریت آیۀ 34 سورۀ نساء

پژوهش های قرآن و حدیث
دوره 55، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 247-225    اصل مقاله (558.69 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2022.329597.669809
نویسنده
زهره نریمانی*
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم
چکیده
از جمله شاخه­ های مطالعاتی حوزۀ معناشناسی، بحث «تحوّل معنایی واژگان» در قرآن کریم است که به معنای توجه به تغییرات ایجاد شده در معنا و مفهوم برخی واژگان در قرآن و پیشینۀ معنایی آن در دوران پیش از نزول یعنی در عصر جاهلی است. تضییق مفهومی به عنوان یکی از این تحولات معنایی، به معنای آن است که ﺗﻌﺪاد اﺷﯿﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ واژه ﺑﺮ آن دﻻﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ با گذشت زمان و تحول جریانات رو ﺑﻪ ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻧﻬﺎده، و ﯾﮏ واژه، دریک معنا منحصر شده اﺳﺖ. این اصل آن­ هنگام که برای بررسی واژه­ای در همان هنگام نزول اعمال شود، امری طبیعی و بدون نقد است. اما تضییق مفهوم یا معنا در قرآن هنگامی از مدار صحت خارج می­شود که میان نزول قرآن و تفسیر آن فاصلۀ بسیاری قرار گرفته باشد و مفسران بخواهند براساس تضییق مفهومی که برای یک واژه در عصر تفسیر رخ داده، کلام را تفسیر و معنا کنند. برخی از واژگان قرآن مانند ضرب در آیۀ 34 نساء از این سرنوشت برخوردار بوده است. هنگامۀ نزول قرآن این واژه از معانی بسیار متعدد برخوردار بود که یکی از معانی شایع آن نکاح بود. اما پس از چند قرن مفسران که بیشتر و اولین آن­ها غیرعرب ­زبان بودند، مفهوم گستردۀ ضرب را در کتک زدن حصر نموده و پس از آن در پی توجیهات متعدد در تفسیر آیه برآمدند. این پژوهش برآن است تا با بررسی معناشناسانۀ این واژه و تبیین معانی گستردۀ ضرب و تمرکز بر معنای نکاح برای آن تفسیری نو از آیه ارائه دهد و با ادله­ ها و مستندات دیگر آن ­را تحکیم بخشد.
کلیدواژه‌ها
آیۀ 34 نساء؛ ضرب؛ قبض معنائی؛ معناشناسی؛ نکاح
مراجع
منابع

  1. قرآن کریم.
  2. ‏ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایه فی غریب الحدیث، بیروت، المکتبة العلمیة، 1979م.
  3. ابن­ابی حاتم، عبدالرحمن محمد، تفسیرالقرآن العظیم، ریاض، مکتبه نزار مصطفی الباز، 1419ق.
  4. ابن­درید، محمد بن حسن، بیروت – لبنان، دار العلم للملایین، 1987م.
  5. ابن‏کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم (ابن­کثیر)، محقق: شمس‏الدین، محمدحسین‏، لبنان- بیروت، ‏دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، 1419ق.
  6. ابن­عاشور، محمدطاهر، التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن­عاشور، بیروت، مؤسسۀ التاریخ العربی، 1420ق.
  7. ابن­منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق: احمد فارس، بیروت، دار صادر للطباعة و النشر، 1388ق.
  8. امین، نصرت بیگم، مخزن العرفان در علوم قرآن، بی­جا، بی­نا، بی­تا.
  9. آلاتور، آنتونی، درآﻣﺪی ﺑـﺮ زﺑـﺎن ﺷﻨﺎﺳـﯽ ﺗـﺎرﯾﺨﯽ، ﺗﺮﺟﻤـﻪ: ﯾﺤﯿـﯽ ﻣﺪرﺳـﯽ، ﺗﻬـﺮان، ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، 1384ش.
  10. باقری، مهری، مقدمات زبان‌شناسی، تهران، نشر قطره، 1376ش.
  11. ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1422ش.
  12. حسینی همدانی، محمد، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران، لطفی، 1380ش.
  13. حقی برسوی، اسماعیل، روح البیان، بیروت، دارالإحیاء التراث العربی، 1405ق.
  14. جوهری، اسماعیل­بن حماد، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت: دارالعلم للملائین، 1404ق.
  15. خلیل بن احمد، العین، قم، مؤسسه دارالهجره، 1409ق.
  16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات لالفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، دمشق، دارالشامیّة، 1416ق.
  17. زمحشری، محمودبن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون‌الاقاویل فی وجوه التأویل، قم، مکتب الاعلام‌ الاسلامی، 1414ق.
  18. ﺳﻌﯿﺪی­روﺷﻦ، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ، ﺗﺤﻠﯿﻞ زﺑﺎن ﻗـﺮآن و روش­ﺷﻨﺎﺳـﯽ ﻓﻬـﻢ آن، ﻗـﻢ، ﻣؤﺳﺴـۀ پژوهشی حوزه و دانشگاه، 1385ش.
  19. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، بیروت، مؤسسۀ الوفاء، 1405 ق.
  20. صفوی، کوروش، درآمدی بر معناشناسی، تهران، انتشارات سوره مهر، 1387ش.
  21. طباطبایی، محمد، حسینالمیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1973م.
  22. طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان فی التفسیر القرآن، تصحیح ابوالحسن شعرانی، تهران، کتابفروشی اسلامیّة، 1379ش.
  23. طبری، ابوجعفر محمدبن جریر. جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1412ش.
  24. طبرانی، سلیمان بن احمد، التفسیر الکبیر تفسیر القرآن العظیم(الطبرانی)، اردن، دارالکتب الثقافی، 2008 م.
  25. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، انتشارات مرتضوی، 1376ش.
  26. طوسی، محمدبن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، لبنان، دارالاحیاء التراث العربی، بی­تا.
  27. عبدالرئوف، حسین، «در باب تنوع سبک­شناختی در ژانر قرآنی»، زیباشناخت، ترجمه: ابوالفضل حری، سال دهم، شمارۀ20، 1388ش.
  28. فراهیدی، خلیل بن احمد،کتاب العین، محقق: محمد مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، دار الهجرة، 1410ق.
  29. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، لبنان- بیروت‏، دارإحیاء التراث العربی، 1420ق.
  30. قرشی، سیدعلی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1387ش.
  31. قطب، سید، فی ظلال القرآن، بیروت، دارالشروق، 1480ق.
  32. قمی، علی بن ابراهیم‏، تفسیر القمی‏، محقق، موسوی جزایری، طیب؛ ایران- قم‏، دارالکتاب،1363ش.
  33. کرمی، محمد، التفسیر لکتاب الله المنیر، قم، علمیه، 1402ق.
  34. مختار عمر، عمر، علم الدلاله، بیروت، عالم الکتب، 1386ق.
  35. مشکوة الدینی، مهدی، سیر زبان‌شناسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 1378ش.
  36. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، بنگاه ترجمه و نشرکتاب، 1360ش.
  37. مغنیه، جواد، التفسیر الکاشف، قم، دار الکتاب الاسلامی، 1424ق.
  38. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1378ش.
  39. یول، جورج، بررسی زبان، مترجم: علی بهرامی، بی‌جا، انتشارات رهنما، 1378.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 372
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 350





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب