سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,573
تعداد مقالات71,037
تعداد مشاهده مقاله125,519,731
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,778,995
قیصری, حبیبه, شاهرودی, محمد رضا. (1401). خوانش ساختارگرایانه از واژۀ «عربی» در سورۀ نحل (با رویکرد جامعیت معنایی سوره و بهره‌گیری از روابط همنشینی). , 55(1), 162-143. doi: 10.22059/jqst.2022.331058.669832
حبیبه قیصری; محمد رضا شاهرودی. "خوانش ساختارگرایانه از واژۀ «عربی» در سورۀ نحل (با رویکرد جامعیت معنایی سوره و بهره‌گیری از روابط همنشینی)". , 55, 1, 1401, 162-143. doi: 10.22059/jqst.2022.331058.669832
قیصری, حبیبه, شاهرودی, محمد رضا. (1401). 'خوانش ساختارگرایانه از واژۀ «عربی» در سورۀ نحل (با رویکرد جامعیت معنایی سوره و بهره‌گیری از روابط همنشینی)', , 55(1), pp. 162-143. doi: 10.22059/jqst.2022.331058.669832
قیصری, حبیبه, شاهرودی, محمد رضا. خوانش ساختارگرایانه از واژۀ «عربی» در سورۀ نحل (با رویکرد جامعیت معنایی سوره و بهره‌گیری از روابط همنشینی). , 1401; 55(1): 162-143. doi: 10.22059/jqst.2022.331058.669832

خوانش ساختارگرایانه از واژۀ «عربی» در سورۀ نحل (با رویکرد جامعیت معنایی سوره و بهره‌گیری از روابط همنشینی)

پژوهش های قرآن و حدیث
دوره 55، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 162-143    اصل مقاله (404.33 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2022.331058.669832
نویسندگان
حبیبه قیصری* 1؛ محمد رضا شاهرودی2
1دانش آموختۀ دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران؛
2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
چکیده
خداوند در قرآن‌ یازده مرتبه این کتاب و دو امر متعلق به آن، یعنی: «حکم» و «لسان» را با وصف «عربی» یاد کرده است. تأکید خداوند بر این ویژگی، امری قابل تأمل و شایستۀ تحقیق است. اکثر مفسران این واژه را «اسم منسوب به نژاد عرب» دانسته‌ و از آن، مفهوم «زبان‌عربی» را تلقی کرده‌اند؛ حال آنکه این برداشت از واژۀ «عربی»، با مفاهیم واژگان همنشین آن و بافت زبانی سوره‌ها همخوانی ندارد. از تحقیق حاضر با استفاده از معناشناسی ساختگرا و رویکرد جامعیت معنایی یک سوره چنین بدست آمده است: در سورۀ نحل، «عربیت زبان قرآن» با «جامعیت امر خداوند»، «مطابقت قرآن با آن»، «فعال‌سازی ابزارهای شناختی انسان (تفکر، تعقل، سمع، ذکر) و «روشنگری با توجه به عاقبت انسان» تعریف می‌شود. «لسان عربی» قابلیتی دارد که می‌تواند با ارائۀ امر خدا، توجه انسان را به اموری معطوف سازد که در کنار فعال شدن ابزارهای شناختی و شکوفایی هرکدام از آن‌ها، انسان را به عاقبتی که خدا خواسته، برساند و امر خدا در اعمال و رفتارش، تجلی پیدا کند.
کلیدواژه‌ها
جامعیت معنایی؛ سوره نحل؛ عربی؛ معناشناسی ساختاری
مراجع
منابع

  1. ابن‌درید، محمد بن حسن جمهرۀ اللغه، بیروت، دار العلم، 1344.
  2. ابن عاشور، محمد طاهر بن‌ محمد، التحریر و التنویر، تونس، الدار التونسیة للنشر. 1984.
  3. ابن‌فارس، احمد‌بن فارس، معجم مقاییس اللغه، قم، بی‌نا، 1404.
  4. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم، لسان العرب، بیروت، بی‌نا، 1414.
  5. احمد رضا، معجم متن اللغة موسوعة لغویة حدیثة، بیروت، دار مکتبة الحیاة، 1378.
  6. ازهری، محمد‌بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت، بی‌نا، 1421.
  7. ایازی، سید محمد علی، چهرۀ پیوستۀ قرآن، تهران، نشر هستی نما، 1380.
  8. ایچیسون، جین، مبانی زبان شناسی، ترجمه: محمد فائض، تهران، مؤسسۀ انتشارات نگاه، 1371.
  9. بازرگان، عبدالعلی، نظم قرآن، بی‌جا، پژمان، 1372.
  10. باقری، مهری، مقدمات زبان شناسی، تهران، نشر قطره، 1378.
  11. بی‌یرویش، مانفرد، زبان شناسی جدید، ترجمه محمد رضا باطنی، تهران، آگاه، 1374.
  12. تاجیک، محمد رضا، گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران، انتشارات فرهنگ گفتمان، 1379.
  13. پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه: کورش صفوی، تهران، کتاب ماد، 1378.
  14. جواد، علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم للملایین، 1971.
  15. حجازی، محمد محمود، الوحدة الموضوعیه فی القرآن الکریم، قاهره، دارالکتب الحدیثه، 1390.
  16. حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
  17. حوی، سعید، الاساس فی التفسیر، قاهره، دارالسلام، 1919.
  18. خامه‌گر، محمد، ساختار هندسی سوره‌های قرآن، بی‌جا، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، 1382.
  19. خوش­منش، ابوالفضل، «فطری بودن زبان قرآن»، پژوهشنامۀ تفسیر و زبان قرآن، تهران، سال دوم، شمارۀ 3، پاییز و زمستان، صص85- 100. 1392.
  20. درّاز، محمد عبد‌الله، النباء العظیم، کویت، دارالقلم، 1390.
  21. درویش، محیی‌الدین‏، اعراب القرآن و بیانه،‏ سوریه، دارالارشاد، 1415.
  22. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، بی‌نا، 1412.
  23. زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، 1414.
  24. زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دار المعرفة، 1410.
  25. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار‌الکتاب العربی، 1407.
  26. ستوده‌نیا، محمد رضا، «اسرار عربی بودن قرآن». گلستان قرآن، شمارۀ 198، زمستان، صص47-50، 1383.
  27. سوسور، فردیناند، دورۀ زبانشناسی عمومی، ترجمه: کوروش صفوی، تهران، هرمس، 1378.
  28. شحاته، عبد الله محمود، اهداف کل سورۀ و مقاصدها، مصر، الهیئة المصریه العامه للکتب، 1990.
  29. صافی، محمود‌بن عبد ‌الرحیم، الجدول فی اعراب‌القرآن، بیروت، دار‌الرشید مؤسسۀ الإیمان، 1418.
  30. صالح، صبحی، مباحث فی علوم‌القرآن، قم، انتشارات رضی، بی‌تا.
  31. صانعی‌پور، محمد حسن، مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم، تهران، دانشگاه امام صادق، 1390.
  32. صفوی، کورش، درآمدی بر معناشناسی، تهران، سوره مهر، 1383.
  33. ----------، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران، فرهنگ معاصر، 1384.
  34. ----------، «کدام معنا ؟»، علم زبان، سال اول، شمارۀ اول، 1392.
  35. ----------، معناشناسی کاربردی، تهران، همشهری، 1394.
  36. طباطبایی، سید محمد‌حسین، ‏المیزان فی تفسیر‌القرآن‏، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1417.
  37. طبرسی، فضل بن‌حسن، ‏مجمع‌البیان فی تفسیر‌القرآن،‏ تهران، انتشارات ناصرخسرو، 1372.
  38. طبری، ابو‌جعفر محمد‌بن‌جریر، جامع‌البیان فی تفسیر‌القرآن، بیروت، دار‌المعرفه، 1412.
  39. غزالی، احمد، نحو تفسیر موضوعی لسور‌القرآن الکریم، قاهره، دار‌الشروق، 1413.
  40. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد‌بن‌عمر، مفاتیح‌الغیب، بیروت، دار‌احیاء التراث‌العربی، 1420.
  41. فراهیدی، خلیل‌بن احمد، کتاب العین، قم، بی‌نا، 1409.
  42. فقهی­زاده، عبدالهادی، پژوهشی در نظم قرآن، تهران، نشر سخن، 1393.
  43. فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، بی‌نا، 1415.
  44. قطان، مناع، مباحث فی علوم‌القرآن، بیروت، مؤسسۀ الرساله، 1403.
  45. مختار عمر، احمد، معناشناسی، ترجمه: حسین سیدی، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1386.
  46. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات‌القرآن الکریم، بیروت، بی‌نا، 1430.
  47. معرفت، محمد‌هادی، التمهید فی علوم‌القرآن، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین، 1415.
  48. مهدوی­راد، محمدعلی، آفاق تفسیر، تهران، هستی­نما، 1382.
  49. مهدوی‌کنی، صدیقه، «زبان­شناسی قرآن». گلستان قرآن، شمارۀ 130، آبان، صص20-22، 1381.
  50. نقره، عباس­علی، «نگاهی به موضوع عربیت قرآن»، مصباح، شمارۀ 58، تابستان، صص75-92، 1384.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 192
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 229





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب