پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,692 |
| تعداد مقالات | 72,232 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,200,183 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,029,950 |
تحلیل آیکونوگرافیک نقش زنان در نگاره‌های سوگ و ارتباط ایشان با آئین‌های کشاورزی با تاکید بر نگاره‌هایی از ادوار ایلخانی، تیموری و صفوی | ||
| زن در فرهنگ و هنر | ||
| دوره 14، شماره 4، دی 1401، صفحه 653-677 اصل مقاله (3.38 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2022.344764.1801 | ||
| نویسندگان | ||
| مرضیه جعفرپور* 1؛ زهره طباطبایی جبلی2 | ||
| 1کارشناس ارشد هنر اسلامی، دانشکدۀ صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2دکتری تخصصی، استادیار دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| آن‌چه در قاموس ما مرگ نام گرفته و به تلخی از آن یاد می‌کنیم، در نگاه انسان برزگر، پیوند درگذشتگان با زمین و انتظاری برای رستاخیز بود؛ همچون دانه‌‌ای که به امید تجدید حیات در خاک دفن می‌کرد. شواهد برجای مانده از شیوه‌های سوگواری، گویا است که در این وادی، زنان نقش مهم‌تری ایفا می‌کرده‌اند؛ چنان‌که نقش به‌سزائی در آئین‌های برزگری داشته‌اند. بنابراین جستار حاضر، با هدف تبیین نقش زنان در آئین‌های سوگواری و ارتباط آن با آئین‌های کشاورزی، درصدد است به این پرسش‌ها پاسخ دهد که چرا کنشگران آئین‌های سوگ اغلب زنان هستند؟ و آیا ارتباطی بین آئین‌های سوگواری و آئین‌های کشاورزی وجود دارد؟ در همین راستا این پژوهش، هشت نگاره ایرانی با مضمون سوگ از دوره ایلخانی تا صفویه را به روشی تاریخی–تحلیلی با کاربست رویکرد آیکونوگرافی تحلیل کرد. نتایج نشان می‌دهد آئین‌های سوگواری ذاتاً جهت فعال‌سازی قوای نباتات -که در قالب ایزدان گیاهی تجسد یافته‌اند- صورت می‌پذیرفت. این پویه طی استحاله‌ای کلی، از سوگواری برای خدای نباتی آغاز، سپس به سوگواری برای شخصیت‌های اساطیری-حماسی و نهایتاً شخصیت‌های تاریخی دگرسان شد. بر مبنای قرینه‌سازی سوگواری و کشاورزی، از آن‌جا که حضور زنان در زمین‌های زراعی مبارک انگاشته می‌شد، حضور ایشان در سوگواری‌ها توجیه می‌پذیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زنان؛ آیین‌های سوگواری؛ آیین‌های کشاورزی؛ آیکونوگرافی؛ نگارگری ایرانی | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌اثیر، عزالدین (1383). تاریخ کامل، حسین روحانی، تهران: اساطیر.
ارداوی‍راف‌ن‍ام‍ه (1382). ژاله آموزگار، چاپ دوم، تهران: م‍ع‍ی‍ن و ان‍جم‍ن ای‍ران‌ش‍ن‍اس‍ی ف‍ران‍س‍ه.
اسفزاری، معین‌الدین (1339). روضات‌الجنات فی اوصاف مدینه هرات، محمدکاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
افشار، ایرج (1343). «حدیث اسکندر»، ادبیات و زبان‌ها، س 17، ش 3، صص 159-165.
الیاده، میرچا (1372). رساله در تاریخ ادیان، جلال ستاری، تهران: سروش.
بندهشن (1395). تدوین فرنبغ دادگری، گزارنده مهرداد بهار، تهران: توس.
بهار، مهرداد (1362). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: توس.
بهار، مهرداد (1381). از اسطوره تا تاریخ، گردآورنده ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: چشمه.
بیرونی، ابوریحان (1386). آثارالباقیه عن القرون الخالیه، اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
بیوک‌زاده، صبا (1393). «آیین‌های سوگواری در حماسه با تأکید بر سوگواری زنان (براساس شاهنامه)»، زن و فرهنگ، س 6، ش 21، صص 43-61.
تاورنیه، ژان باتیست (1363). سفرنامۀ تاورنیه، ترجمۀ ابوتراب نوری، تهران: سنائی.
جعفرپور، مرضیه (1398). «مطالعۀ آیین سوگ در ایران و بازنمایی آن در نگاره‌های شاهنامه‌های مصور»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، هنر اسلامی گرایش مطالعات نگارگری و کتابت هنر اسلامی، دانشکدۀ صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
جمشیدی، زهرا؛ مدرسی، فاطمه؛ کوشش، رحیم (1395). «تجلی خویشکاری‌های زن در نوحه‌ها و مویه‌های زنان شاهنامه»، نشریۀ نثرپژوهی ادب فارسی، س 19، ش 40، صص 49-67.
حصوری، علی (1378). سیاووشان، تهران: چشمه.
دینکرد هفتم (1389). محمدتقی راشدمحصل، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دیویدسن، الکا؛ عطائی، فرهاد (1379). «نقد ادبی؛ سوگواری زنان به‌عنوان اعتراض در شاهنامه»، بخارا، ش 12، صص 7-15.
ذکرگو، امیرحسین (1377). اسرار اساطیر هند، تهران: فکر روز.
ساندرز، ن. ک. (1373). بهشت و دوزخ در اساطیر بین‌النهرین، ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: فکر روز.
شاهنامۀ شاه طهماسب (1392). تهران: مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1379). فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضائلی، تهران: جیحون.
شوشتری، نورالله (1409 ق). إحقاق‌الحق و إزهاق‌الباطل، قم: کتابخانۀ عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
عبدی، ناهید (1390). درآمدی بر آیکونولوژی؛ نظریه‌ها و کاربردها، تهران: سخن.
عمید، حسن (1358). فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
عهد جدید (1387). پیروز سیار، تهران: نشرنی.
عیوقی (1343). ورقه و گلشاه عیوقی، به اهتمام ذبیح‌الله صفا، تهران: دانشگاه تهران.
فاضلی، محمدتقی؛ پوربختیار، غفار (1395). «بررسی آداب و رسوم سوگواری در شاهنامۀ فردوسی و مقایسۀ آن با آداب مذکور در بین اقوام لر بختیاری و لر کوچک»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی علوم اجتماعی، س 10، ش 3، صص 121-144.
فردوسی، ابوالقاسم (1389). شاهنامۀ فردوسی براساس نسخۀ مسکو، تهران: سپهر ادب.
کاتب ارجانی، فرامرز (1362). سمک عیار، تهران: آگاه.
کتاب مقدس (1383). فاضل‌خان همدانی، ترجمۀ ویلیام گلن و هنری مرتن، تهران: اساطیر.
گزیده‌های زادسپرم (1400). رضا آقازاده، تهران: سمرقند.
گیلانی، نجم‌الدین؛ اکبری، مرتضی؛ یاری، سیاوش (1396). «بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آیین‌های لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه»، ادبیات تطبیقی، س 9، ش 17، صص 183-205.
مختاریان، بهار (1378). «سیاوخش و بالدر: پاره‌های پراکندۀ یک اسطوره»، ادبیات و زبان‌ها، س 10، ش 42، صص 301-318.
مختاریان، بهار (1387). «موی‌بریدن در سوگواری»، نامۀ فرهنگستان، ش 4، صص 50-55.
نرشخی، ابوبکر (1363). تاریخ بخارا، ابونصر قباوی، تهران: توس.
Alexiou, Margaret (1974). The ritual lament in Greek (2nd Ed.). New York: Rowman & Littlefield.
Azarpay, G., Belenickij, A. M., Maršak, B. I. I., & Dresden, M. J. (1981). Sogdian painting: the pictorial epic in oriental art. California: University of California Press.
Balci-Celik, S., Yilmaz, M., Kumcagiz, H., & Eren, Z. (2011). Ways of Coping and Gender in Predicting Mourning Attitudes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1260-1264.
Briffault, R. (1927). The Mothers: a study of the origins of sentiments and institutions. Macmillan.
Broekema, H. (2013). Inanna, heerseres van hemel en aarde: geschiedenis van een Sumerische godin. Leeuwarden: Elikser.
Frazer, G. J. (1913). Belief in immortality and the worship of the dead, London: Macmillan.
Frumkin, G. (1970). Archaeology in Soviet Central Asia. Koln: Brill.
Gonnella, J., Weis, F., & Rauch, C. (2016). The Diez albums: contexts and contents. Leiden: Brill.
Grant, M., & Hazel, J. (2004). Who's who in Classical Mythology. New York: Routledge.
Harrison, J. E. (1908). Prolegomena to the study of Greek religion (Vol. 142). Cambridge: Cambridge University Press.
Henning, W. B. (1944). The murder of the Magi. journal of the Royal Asiatic Society, 76(3-4), 133-144.
Jacobsen, T. (1976). The treasures of darkness: a history of Mesopotamian religion (Vol. 326). London: Yale university press.
Maguire, H. et al. (2006). Byzantine Garden Culture. Chicago: The university of Chicago press.
Nyberg, H. S. (1974). Manual of Pahlavi. Wiesbaden: Glossary.
Manassero, N. (2003). Il vaso dipinto di Merv. Parthica, 5, PP131–52.
Panofsky, E. (1939). Studies in iconology: humanistic themes in the art of the Renaissance. London: Routledge.
Rantasalo, A. V. (1919). Der Ackerbau im Volksaberglauben der Finnen und Esten: mit entsprechenden Gebräuchen der Germanen verglichen (No. 30-34). Helsinki: Suomalaisen tiedeakatemian kustantama.
Russell, J. R. (2004). Zoroastrianism and the Northern Qi Panels In: Armenian and Iranian studies, Cambridge: Harvard Armenian texts and studies.
Sorori, M. (1996). The Roman goddess Ceres. Austin: University of Texas.
Straten, R. (1994). An introduction to iconography: symbols, allusions and meaning in the visual arts. Switzerland: Langhorne
Williams, M. (1872). Sanskrit English Dictionary with Etymology. London: Oxford University Press.
Wolkstein, D., & Kramer, S. N. (1983). Inanna, Queen of Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer. New York: Harper & Row Publishers.
Yenne, B. (2010). Alexander the Great: lessons from history's undefeated general. New York: Palgrave MacMillan.
منابع تصاویر
URL1: https://www.si.edu/object/fsg_/collection-images. Accessed on: 2020-04-09.
URL2: www.digital.library.mcgill.ca. 2019-07-13.
URL3: www.hazine.info/spams-98765/mourning/97. 2022-04-17.
URL4: https://agakhanmuseum.org/collection/artifact/the-cremation-of-talkhand-and-the-grief-of-his-mother-akm448. 2021-04-26.
URL5:http://www.bl.uk/manuscripts/Viewer.aspx?ref=io_islamic_137_fs001r. 2021-04-26.
URL6: https://collections.dma.org/artwork/5342873. 2019-02-20.
URL7: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/254801 &
https://art.thewalters.org/detail/19887/black-figure-pinax-plaque/.2019-07-12. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 388 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 449 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب