شهبازی, علی, رنجبر, احمد, صادقی, محمد. (1402). عوامل مؤثر بر قابلیت مطالبة قضایی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. , 53(4), 2159-2183. doi: 10.22059/jplsq.2021.315317.2653
علی شهبازی; احمد رنجبر; محمد صادقی. "عوامل مؤثر بر قابلیت مطالبة قضایی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی". , 53, 4, 1402, 2159-2183. doi: 10.22059/jplsq.2021.315317.2653
شهبازی, علی, رنجبر, احمد, صادقی, محمد. (1402). 'عوامل مؤثر بر قابلیت مطالبة قضایی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی', , 53(4), pp. 2159-2183. doi: 10.22059/jplsq.2021.315317.2653
شهبازی, علی, رنجبر, احمد, صادقی, محمد. عوامل مؤثر بر قابلیت مطالبة قضایی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. , 1402; 53(4): 2159-2183. doi: 10.22059/jplsq.2021.315317.2653
عوامل مؤثر بر قابلیت مطالبة قضایی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
1دانشجوی دکتری حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
2استادیار، گروه حقوق عمومی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
3استادیار، پژوهشکدة هرمز، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
چکیده
دو رویکرد کلی نسبت به اساسی‌سازی و قابلیت مطالبة قضایی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجود دارد. بر مبنای رویکرد اجتماع‌گرا، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، باید در قانون اساسی درج شده و قابل مطالبة قضایی باشد. اساسی‌سازی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به‌عنوان حق، از یک طرف سبب می‌شود که این حقوق در برابر جهت‌گیری‌های سیاسی موقتی دستخوش تغییر نشوند و از طرف دیگر، مطالبة قضایی آنها را آسان‌تر می‌کند. این در حالی است که در سنت آزادی‌گرا اصل بر اساسی‌سازی حقوق مدنی و سیاسی و حمایت قضایی از این حقوق است و حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی غیرقابل مطالبة قضایی شناخته می‌شوند؛ هرچند دادرس اساسی می‌تواند از طریق تفسیر رفاهی حقوق مدنی و سیاسی از جمله حق بر حیات، حق بر دادخواهی و منع تبعیض، قابلیت مطالبة قضایی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را فراهم کند. جنبش‌های اجتماعی نیز می‌توانند زنده ماندن و اجرای حقوق مندرج در قانون اساسی را تضمین کنند. این مقاله، به شیوه‌ای تحلیلی- توصیفی، از دیدگاه حقوق عمومی (اساسی) در پی شناخت مهم‌ترین عواملی است که زمینة مطالبة حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به‌عنوان نسل دوم حقوق بشر را فراهم می‌کند.
The Relevant Factors in the Justiciability of Economic, Social and Cultural Rights
نویسندگان [English]
Ali Shahbazi1؛ Ahmad Ranjbar2؛ Mohammad Sadeghi3
1Ph.D Student, Department of Public Law, faculty of Humanities, Bandar Abbas Branch, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran
2Assistant Prof., Department of Public Law, Faculty of Humanities, Bandar Abbas Abbas Branch, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran
3Assistant Prof., Hormoz Research Institute, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
چکیده [English]
There are two general approaches toward the constitutionalization and jusiciability of economic, social and cultural rights. According to the socialist approach economic, social and cultural rights should be constitutionaized and are justiciable. Constitutionalization of economic, social and cultural rights in one hand saves these rights of temporary political orientation and on the other hand makes justiciability of these rights easier. While in liberal approach civil and political rights are constitutionalized and judicially protected, economic, social and cultural rights are perceived non-justiciable, although constitutional judge can through the welfare interpretation of civil and political rights such as: the right to life, the right to fair trail and non-discrimination, make economic, social and cultural rights justiciable. Social movements also can make alive and enforce constitutional rights. This analytical-descriptive article through the public law point of view, tries to investigate the most important influential factors which makes economic, social and cultural rights as the second generation of human rights as justiciable.
کلیدواژه‌ها [English]
constitutionalization, constitutional judge, justiciability, economic, social and cultural rights, social movements
مراجع
فارسی
الف)کتاب‌ها
ایده، آسبیورن؛ کروزه، کاتارینا؛ روساس، آلن ( 1389)، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ترجمة اردشیر امیرارجمند و دیگران ، تهران: مجد.
قاری سید فاطمی، سید محمد ( 1388)، حقوق بشر در جهان معاصر، ج 2، تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
قاضی، سید ابوالفضل (1383)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (1395)، فلسفة حقوق، ج 1، چ هشتم، تهران: حیدری.
5.گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1394)، در تکاپوی حقوق اساسی، تهران: جنگل.
لاگلین، مارتین (1392)، مبانی حقوق عمومی، ترجمة محمد راسخ، تهران: نشر نی.
میرعباسی، سید باقر؛ اسفندیاری، چنگیز (1384)، امنیت غذایی و حق دسترسی بهغذا در گفتمان حقوقی سازمان ملل، تهران: خرسندی.
نژندی‌منش، هیبت‌الله (1395)، درآمدی بر حقوق بین‌المللی بشر، تهران: خرسندی.
واعظی، سید مجتبی (1390)، دادگستری اساسی؛ مطالعة تطبیقی نظام‌های حقوقی فرانسه و آمریکا، تهران: جنگل.
هاشمی، سید محمد (1384)، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، تهران: میزان.
ب) مقالات
بادینی، حسن (1382)، «مبانی فلسفی نگرش اقتصادی به حقوق»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دورة 62، شمارة پیاپی 512، ص 132 – 91.
بلامی، ریچارد (1384)، «شکل سیاسی قانون اساسی: تفکیک قوا، حقوق فردی و دموکراسی نماینده‌سالار»، ترجمة محسن حسنوند، نشریة حقوق اساسی، سال سوم، ش 4، ص 116 – 88.
تروپه، میشل (1383)، «منطق حاکم بر توجیه صیانت از قانون اساسی»، ترجمة عباس کدخدایی و محمدرضا ویژه، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، ش 66، ص 290 –261.
جَی. اِل. کاسکاجو کاسترو (1384)، «حقوق قابل حمایت به‌وسیلة آیین‌های پژوهش‌خواهی مبتنی بر قانون اساسی»، ترجمة جواد کارگزاری، نشریة حقوق اساسی، سال سوم، ش 4، ص 158 – 143.
تورین، دومینیک (1382)، «قوه یا مقام قضایی»، ترجمة اسدالله یاوری، نشریة حقوق اساسی، سال اول، ش 1، ص 285 – 234
حبیب‌نژاد، سید احمد؛ سعید، سیده زهرا (1396)، «لزوم گذر از « تعهد به وسیله» به «تعهد به نتیجه» در تفسیر تعهدات دولت در اصل سوم قانون اساسی»، فصلنامة علمی پژوهشی حقوق اسلامی، سال چهاردهم، ش 53، ص 84 – 59.
سلطانی، سید ناصر (1389)، «درآمدی تاریخی بر مسئلة اجرای قانون اساسی»، نشریة حقوق اساسی، سال هفتم، ش 13، ص 56 – 35.
شکر، زهیر (1387)، «دادگاه قانون اساسی و آزادی‌ها و حقوق عمومی»، ترجمة خیراله پروین، نشریة حقوق اساسی، سال پنجم، ش 9، ص 111 – 97.
عباسی، بیژن؛ سهرابلو، علی؛ شهسواری، احسان (1397)، «رویة قضایی در حقوق عمومی معاصر»، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، سال چهل‌وهشتم، ش 3، ص 659 – 639.
عرب احمدی، فاطمه؛ خزائی، احمدرضا (1397)، «جنبش‌های اجتماعی و تأثیر آن در شکل‌گیری حقوق شهروندی»، مجلة اخلاق زیستی، ص 16 – 7.
کاتوزیان، ناصر (1383)، «اصول منطقی حاکم بر تفسیر قانون اساسی»، مجلة کانون وکلا، ش 186 و 187، ص 77 – 65.
کاظمی زمهریر، مهدی (1393)، «جامعه‌شناسی سیاسی حقوق بشر»، مجلة حقوق بشر، ش 1 و 2، ص 130 – 115.
کتران، یوگان؛ عمر شریف، عادل (1386)، «عملکرد دادگاه عالی قانون اساسی مصر»، ترجمة جواد محمودی، نشریة حقوق اساسی، سال چهارم، ش 8، ص 402 – 394.
کوکبی سقی، فاطمه (1395)، «قابلیت دادخواهی حق بر سلامت در نظام حقوق بین‌الملل»، فصلنامة حقوق پزشکی، سال دهم، ش 37، ص 33 – 8.
گرجی اَزندَریانی، علی‌اکبر؛ مرادی، نیکزاد ( 1396)، «اصل برابری در استفاده از خدمات عمومی: مطالعه در حقوق ایران با نگاهی به آراء دادگاه اروپایی حقوق بشر»، فصلنامة تحقیقات حقوقی (نسخة آنلاین)، شمارة اسفند 1396.
گرجی اَزندَریانی، علی‌اکبر؛ یزدان‌پناه اردکانی، پیمان (1389)، «حقوق اساسی و نقش آن در شکل‌گیری دموکراسی»، نشریة حقوق اساسی، سال هفتم، ش 14، ص 198 – 157.
نیاورانی، صابر؛ ایزدی، اکبر (1397)، «جایگاه حق بر حداقل رفاه اجتماعی در نظام بین‌المللی حقوق بشر»، مجلة حقوقی بین‌المللی، سال سی‌وپنجم، 59، ص 204 – 171.
د) اسناد
اعلامیة جهانی حقوق بشر.
میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی.
میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.
انگلیسی
A) Articles
Birchfield, L & Corsi, J., (2010), "Between Starvation and Globalization: ealizing the Right to Food In India", Michigan Journal of International of Law, Vol. 31, Issue 4, PP. 691-764.
Cornelius F. & Murphy, Jr (1981), "Objections to western conceptions of human rights" , Hofstra law Review , Vol.9, Issue 2, pp. 433 – 447.
Coglians, Cary (2001), "Social Movements, Law and Society :The Institutionalization of The Environmental Movements", University of Pennsylvania Law Review, Vol.15, pp. 85 – 118.
Fabre, Cecile (1998), "Constitutionalising Social Rights" The Journal of Political Philosophy, Vol.6, No 3, pp. 263 – 284.
McDermott, M J ( 2012), "Constitutionalizing an Enforceable Right to Food : A Tool For Combating Hunger" , Boston College International and Comparative Law Review , Vol. 35, Issue 2, pp. 543 – 574.
Nolan, A., Porter, B. & Langford , M ( 2009), "The Justiceability of Social and Economic Rights", An Updated Appraisal ,CHRGJ Working paper, no.15. avaiable at https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1434944 .
8.Stark, Barbara (1992), "Economic Rights in The United States and international Human Rights Law: Toward an Entirely New Strategy" , Hasting Law Journal , Vol. 44, PP. 79 – 130.
Sunstein, C.R (2003), "Why Does The American Constitution Lacks Social and Economic Guarantees ?" University of Chicago Law School’s Working papers, available at: http //chicagounbound.edu/public_law_and_legal_theory.
Yusuf , S (2012), "The Rise of Judicially Enforced Economic , Social and Cultural Rights – Refocusing Perspectives", Seattle Journal for Social justice, Vol. .10 , Issue 2, pp. 753 – 791.
B) Cases
BGE 138 II 229 (Case of Hardship Residence Permit), 22 June 2012.
C) Constitutions
Constitution of Ireland
Constitution of Federative Republic of Brazil
Constitution of Romania
Constitution of India
D) Documents
16. Office of The United Nations High Commissioner for Human Rights , Fact Sheet ,(2008) , No 33.
E)Reports
ICJ, ( 2008), Courts and the Legal enforcement of Economic , Social and Cultural Rights, ICJ.
F) Thesis
Aldrich, Kathrine Virginia (2010), Constitutionalizing Economic, Social and Cultural Rights in the New Mellinium. M.A Thesis University of Montana.
Gebeye, B ( 2016), The Potential of Directive Principles of State Policy for the Judicial Enforcement of Socioeconomic rights. M.A Thesis Central European University (CEU) - Department of Legal Studies.
Weibel,F (2016), The Justiciability of Economic, Social and Cultural Rights In Switzerland. M.A. Thesis, University of basel.
G) Websites
Rossi, Julita (2020). "Strategies For Enforcing Econmoci,Social and cultural rights Through Domestic Systems" , available at : http// hliberary.umn.edu/ edumat/ IHRip / Circle / modules / modul 22 .htm.
