سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,533
تعداد مقالات70,518
تعداد مشاهده مقاله124,133,490
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,239,533
متقی, ابرهیم, نریمانی, گلناز. (1401). تعامل تقابلی ساختار-کارگزار و توسعه ایران: رهیافت واقع گرایی انتقادی. , 52(1), 202-175. doi: 10.22059/jpq.2022.300327.1007571
ابرهیم متقی; گلناز نریمانی. "تعامل تقابلی ساختار-کارگزار و توسعه ایران: رهیافت واقع گرایی انتقادی". , 52, 1, 1401, 202-175. doi: 10.22059/jpq.2022.300327.1007571
متقی, ابرهیم, نریمانی, گلناز. (1401). 'تعامل تقابلی ساختار-کارگزار و توسعه ایران: رهیافت واقع گرایی انتقادی', , 52(1), pp. 202-175. doi: 10.22059/jpq.2022.300327.1007571
متقی, ابرهیم, نریمانی, گلناز. تعامل تقابلی ساختار-کارگزار و توسعه ایران: رهیافت واقع گرایی انتقادی. , 1401; 52(1): 202-175. doi: 10.22059/jpq.2022.300327.1007571

تعامل تقابلی ساختار-کارگزار و توسعه ایران: رهیافت واقع گرایی انتقادی

فصلنامه سیاست
دوره 52، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 202-175    اصل مقاله (380.35 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpq.2022.300327.1007571
نویسندگان
ابرهیم متقی* 1؛ گلناز نریمانی2
1استاد، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
2دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
چکیده
چالش‌های توسعه ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با دو متغیر بنیادین ارتباط دارد. نخست، ایران تلاش دارد تا فراتر از توزیع قدرت در ساختار نظام بین‌الملل برای خود جایگاه اقتصادی، سیاسی و راهبردی برتری در منطقه به‌دست آورد، و چنین رویکردی می‌تواند موازنه قدرت در اقتصاد و سیاست جهانی را با چالش روبه‌رو کند. دوم، ایران رویکرد سیاسی خود را در تقابل با ساختار، و نظام سلطه قرار داده است و الگوی حاکم بر آن را ناعادلانه می‌داند. تجربه تاریخی نشان داده است که نظام سرمایه‌داری جهانی نیز با نیروهای انتقادی و چالشگر برخورد مقابله‌جویانه داشته و دارد. بنابراین، محور اصلی تأخیر در توسعه‌یافتگی ایران در سال‌های پس از انقلاب 1357 را باید در جهت‌گیری تقابل‌جویانه نظام بین‌الملل به‌ویژه امریکا در برابر ایران دانست. هدف اصلی این پژوهش پاسخ به پرسش‌های پژوهشی زیر است: 1. ماهیت تعامل جمهوری اسلامی ایران با نظام بین‌الملل چه بوده است؟ 2. دلایل تقابل‌گرایی در برخورد ایران با نظام بین‌الملل چیست؟ 3. تا چه اندازه این نوع مواجهه ایران با نظام بین‌الملل بر توسعه کشور در دوره پساانقلاب اسلامی تأثیر گذاشته است؟ در فرضیه پژوهش، استدلال می‌شود که چگونگی مواجهه نظام بین‌الملل با ایران و واکنش کنشگران مهم به رفتار سیاست خارجی کشور بر توسعه ایران تأثیر منفی گذاشته است. با بهره‌گیری از نظریه واقع‌گرایی انتقادی روی باسکار، پیامدهای چگونگی مواجهه ایران با ساخت نظام بین‌الملل، براساس نحوه تعامل تقابلی کارگزار داخلی با اجزای نظام بین‌الملل (ساختار، نهادها و هنجارهای آن) برای توسعه ایران تبیین می‌شود. با تحلیل داده‌های موجود در گزارش‌های رسمی ارائه‌شده در زمینه عملکرد اقتصادی از سوی نهادهای دولتی ایرانی و بین‌المللی، و نیز بررسی ارزیابی‌های کارشناسان مسائل اقتصاد سیاسی بین‌المللی چگونگی رابطه بین توسعه ایران و موانع یا عوامل محدودکننده در سطوح ملی و نظام بین‌الملل تبیین می‌شود. نتایج نشان‌دهنده این است که ناهمسویی و تضاد ایدئولوژیک نظام بین‌الملل به کند شدن روند توسعه کشور منجر شده است. 
کلیدواژه‌ها
توسعه؛ جمهوری اسلامی ایران؛ نظریه واقع‌گرایی انتقادی؛ تقابلگرایی؛ جهت‌گیری تقابل‌جویانه نظام بین‌الملل
مراجع
الف) فارسی

  1. آجیلی، هادی. (1399، پاییز) «مناظره ساختار- کارگزار در روابط بین‌الملل از منظر امام خمینی (ره) و گفتمان انقلاب اسلامی،» پژوهش‌های راهبردی سیاست، 2، 9: 43-72، <DOI:10.22054/QPSS.2020.42256.2312>.
  2. ازغندی، علیرضا. (1388) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: قومس.
  3. اسپوزیتو، جان. (1382) انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیر شانه‌چی. تهران: باز.
  4. اصغرزاده، شیدا. (1395، اسفند 9) «بررسی سند برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1399-1395)، 6. توسعه پایدار با تأکید بر محیط زیست،» گزارش‌های کارشناسی، مرکز پژوهش‌های مجلس. در: https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1011033
  5. افروغ، عماد. (1394) شرحی بر دیالکتیک روی باسکار. تهران: علم.
  6. آقا محمدی، ابراهیم. (1390، پاییز) «چارچوب تحلیلی ساختار- کارگزار در سیاست خارجی ایران،» پژوهش‌نامه علوم سیاسی، 6، 4: 40-7. در: http://www.ipsajournal.ir/article_156.html
  7. بصیری، محمدعلی؛ حمید احمدی‌نژاد. (1395) «تبیین دیپلماسی فرهنگی سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد در نظام بین‌الملل،» فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 7، 46: 47-9. در: https://piaj.sbu.ac.ir/article_99464.html
  8. جعفری، انوش. (1382) ناکارامدی ساختار اداری ایران در ریاست مدیریت. تهران: رژین.
  9. جعفری، انوشه؛ حمیده قنبری. (1396، شهریور) «مطالعه موانع توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران،» ماهنامه پژوهش ملل، 2، 21: 61-47. در: http://ensani.ir/file/download/article/20171231154848-10056-160.pdf
  10. جمالزاده، محمدعلی. (1362) گنج شایگان اوضاع اقتصادی ایران. تهران: سخن.
  11. جوادی ارجمند، محمدجعفر؛ مصدق گنج‌خانلو. (1399، بهار) «الگوی روابط عوامل کلیدی تأثیرگذار بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران،» فصلنامه سیاست، 50، 1: 21-4، .
  12. دفتر مطالعات اقتصادی، مرکز پژوهش‌های مجلس. (1391، 27 دی) «موقعیت شاخص‌های اقتصادی ایران و جهان-3. رشد اقتصادی،» در: https://rc.majlis.ir/fa/report/show/828473
  13. رنانی، محسن. «آزمونی بر نظریه امتناع توسعه در ایران،» ساعت 24. در: https://www.saat24.news/news/5979
  14. زمان‌زاده، حمید. (1391، تابستان) «پنج دهه فراز و فرود تولید: بررسی علل رشد پایین و بی‌ثبات اقتصاد ایران،» فصلنامه تازه‌های اقتصاد، 136، 13: 204-202، http://t-e.mbri.ac.ir/userfiles/file/136/files/67-panj%20dahe%20faraz%20o%20frood.pdf
  15. ستوده، محمد. (1372) تحولات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  16. سیف، علی. (1391) تولید مالی، چالش‌ها و راهکارها. تهران: دانشگاه دفاع ملی.
  17. فولر، گراهام. (1377) قبله عالم ژئوپولیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر. تهران: مرکز.
  18. قادری، رضا؛ و دیگران. (1399، پاییز) «مطالعه تطبیقی برنامه‌های توسعه ایران و کره جنوبی در چهار دهه گذشته با تأکید بر توسعه اقتصادی-سیاسی»، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 12، 4: 107-89. در: https://jisds.srbiau.ac.ir/article_16592.html
  19. کریمی فرد، حسن؛ و دیگران. (1394، 29 دی) «درباره برنامه ششم توسعه (15) شاخص‌های توسعه‌یافتگی سیاسی: پیشنهادهایی برای برنامه ششم توسعه کشور،» گزارش‌های کارشناسی، مرکز پژوهش‌های مجلس. در: https://rc.majlis.ir/fa/report/show/951741
  20. گروه کارشناسان، مرکز پژوهش‌های مجلس. (1397، 13 مرداد) «برنامه فعالانه ضدتحریم (نسخه انتشار عمومی 1.7)،» در: https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1068143
  21. مارش، دیوید؛ جری استوکر. (1378) روش‌ و ن‍ظریه‌ در ع‍لوم‌ س‍ی‍اس‍ی، ت‍رج‍مه‌ ام‍ی‍رم‍ح‍مد ح‍اج‍ی‌ی‍وس‍ف‍ی‌. ‏ت‍ه‍ران‌: پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ م‍طال‍ع‍ات‌ راه‍ب‍ردی‌‏‫‏‏‏.
  22. متقی، ابراهیم. (1387) «بررسی و الگوی فرایند تقابل‌گرایی امریکا علیه ایران در سال‌های 1979-2008،» راهبرد، 47: 247-209. در: http://ensani.ir/file/download/article/20110103142646-848.pdf
  23. مرکز آمار ایران. (1400، مهر 10) گزارش فصلی اقتصاد ایران، بهار 1400. در: https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1400/gf-1-1400.pdf
  24. مرکز آمار ایران. (1399، مهر 5) گزارش فصلی اقتصاد ایران، بهار 1399. در: https://www.amar.org.ir/news/ID/13119
  25. مرکز آمار ایران. نرخ رشد اقتصادی سال 1399. در: https://amar.org.ir/Portals/0/News/1400/roshd99.pdf
  26. مرکز آمار ایران. (1398) گزارش فصلی اقتصاد ایران، بهار 1398. در: https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1398/E%20Q_1398_1.pdf
  27. مرکز پژوهش‌های مجلس. (1382، 13 آبان) «چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی،» در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/132295
  28. مرکز پژوهش‌های مجلس. (1399، 19 آبان) «وضعیت تجارت و ظرفیت‌های همکاری اقتصادی دوجانبه ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا،» در:   https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1627599
  29. مشیرزاده، حمیرا. (1396، بهار) «سنت واقع‌گرایی در ایران،» فصلنامه سیاست، 47، 1: 220-201، .<DOI:10.22059jpq.2017.60781>
  30. موثقی، سید احمد؛ داود بیات. (1399، پاییز) «علل و عوامل عقب‌ماندگی و توسعه ملی در ایران از نگاه عزت‌الله سحابی،» فصلنامه سیاست 50، 3: 1014-991، <DOI:10.22059/JPQ.2020.223142.1006982>.
  31. مؤمنی، فرشاد. (1395، بهار) «بنیه تولید ملی؛ بررسی انتقادی برنامه‌های توسعه و عملکرد اقتصاد،»مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5، 1: 169-147، .<DOI:10.22059/jisr.2016.5838a>
  32. نقدی، فرزانه؛ و دیگران. (1399) «تدوین راهبرد سیاستگذاری پویا در تعاملات بین‌المللی برای توسعه اقتصادی ج.ا. ایران»، فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، 16، 58: 31-7، .
ب) انگلیسی

  1. Batrawy, Aya. (2020, November 11) “Saudi King Points to Iran as Top Threat in Policy Speech,” ABC News. Available at: https://abcnews-go-com.cdn. ampproject.org/v/s/abcnews.go.com/amp/International/wireStory/saudi-king-points-iran-top-threat-policy-speech-74163345 (Accessed 5 May 2021).
  2. Bhaskar, Roy. (1979) The Possibility of Naturalism. Brighton: Harvester Press.
  3. Bhaskar, Roy. (1975) A Realist Theory of Science. Brighton: Harvester Press.
  4. Bhaskar, Roy. (1986) Scientific Realism and Human Emancipation. London: Verso.
  5. Bhaskar, Roy. (1998) Introduction, in Critical Realism, Essential Readings. London: Routledge.
  6. Chamlou, Nadereh. (2019, February 1) "Iran’s Economic Performance since the 1979 Revolution," atlanticcouncil.org. Available at: https://www.atlanticcouncil.org/ blogs/ iransource/ iran-s-economic-performance-since-the-1979-revolution (Accessed 25 July 2021).
  7. Jessop, Bob. (1990) State Theory: Putting the Capitalist State in its Place. Cambridge: Polity Press.
  8. Katzman, Kenneth. (2021, January 11) "Iran’s Foreign and Defense Policies," CRS Report R44017. Available at: https://sgp.fas.org/crs/mideast/R44017.pdf (Accessed 11 September 2021).
  9. Kregel, Jan. (2004) “Two Views on the Obstacles to Development,” Social Research 71, 2: 279-292. Available at: www.jstor.org/stable/40971695 (Accessed 25 July 2021).
  10. Mohamma Nia, Mahdi. (2012) “Iran’s Foreign Policy: Toward a Constructivist Perspective,” Journal of Political Science 30, 1: 1-40. Available at: http://ps.gcu.edu.pk/wp-content/uploads/2015/02/ Dr.-Mahdi-Mohammad-Nia. pdf (Accessed 30 July 2021).
  11. Salehi-Isfahani, Djavad. (2019, March 14) "Iran's Economy 40 Years after the Islamic Revolution," brookings.edu (Brookings Institution). Available at: https://www. brookings.edu/blog/order-from-chaos/2019/03/14/irans-economy-40-years- after-the-islamic-revolution/ (Accessed 25 July 2021).
  12. Salehzadeh, Alan. (2013) "Iran’s Domestic and Foreign Policies," Working Papers 49, 4. National Defence University Department of Strategic and Defense Studies, Finland. Available at: https://www.doria.fi/bitstream/ handle/10024/ 92615/Alan%20Salehzadeh%20-%20Iran%20%28verkko% 29.pdf?sequence=2&isAllowed=y (Accessed 30 July 2021).
  13. Snyder, Robert S. (1999) “The U.S. and Third World Revolutionary States: Understanding the Breakdown in Relations,” International Studies Quarterly 43, 2: 265–90. Available at: http://www.jstor.org/stable/2600756 (Accessed 30 July 2021).
  14. Soltani, Fakhreddin; and Reza Ekhtiari Amiri. (2010, September) “Foreign Policy of Iran after Islamic Revolution,” Journal of Politics and Law 3, 2: 199-206. <DOI:10.5539/jpl.v3n2p199>.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 529
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 441


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب