پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,694 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,005,293 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,685,476 |
آگاهی و تصوّر نقشه‌نگاران اروپاییِ قرن 16 تا 18م از محدودۀ سرزمینی ایران با هند (با تکیه بر نقشه‌های ایرانِ صفوی) | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 54، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 501-523 اصل مقاله (11.32 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2022.329169.654271 | ||
| نویسنده | ||
| یاسر ملازئی* | ||
| دانشجوی دکتری گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از منابع قابل‌توجه از ایران دورۀ صفویه، نقشه‌های تاریخی است که اروپایی ها در قرون 16 تا 18م ترسیم کرده‌اند. این نقشه‌ها، اطلاعات قابل‌توجهی از محدودۀ سرزمینی ایران را با همسایگان به ویژه هند نمایان می‌کنند. در پژوهش پیش‌رو کوشش شده است تا با استناد به داده‌های نقشه‌های صفوی و روش توصیفی ـ تحلیلی، محدودۀ سرزمینی ایران با هند را بررسی کنیم. پرسش اصلی پژوهش این است که نقشه‌نگاران اروپایی چه تصوّر و آگاهی از محدودۀ سرزمینی ایران با هند در دورۀ صفویه داشته‌اند؟ یافته‌های پژوهش حاکی است که تصوری باستانی و کهن از محدودۀ ایران با هند بر ذهنِ نقشه‌نگاران قرن 16/10 حاکم بود، اما در نقشه‌های قرن 17/11، این تصوّر دگرگون و به واقعیتِ موجود در دورۀ صفویه نزدیک شد. علاوه بر این، ضمن تثبیت این تصوّرِ نزدیک به واقعیت در نقشه‌های قرن 18/12، نقشه‌نگاران به ضبط جزئیات جدید از جمله راه‌ها و گروه‌های جمعیتی در امتداد محدودۀ سرزمینی ایران با هند نیز روی آوردند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایران؛ هند؛ محدودۀ سرزمینی؛ صفویه؛ نقشه‌نگاران اروپایی؛ نقشه‌های تاریخی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Image of Territorial Boundaries of Iran and India: the Maps of Safavid Iran by the European Cartographers in the 16-18th Centuries | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Yaser Mollazaei | ||
| PhD Student, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the most valuable sources of Safavid Iran is historical maps produced by Europeans in the 16-18th centuries. While these maps portray different aspects of Iran's history and geography, they also offer crucial information concerning the boundaries, particularly with India. By studying the Safavid maps, this research attempts to examine the evolution of the territorial boundaries of Iran with India. The findings show that European cartographers in the 16th century had an ancient notion of boundaries, which developed and grew closer to the reality of the Safavid era during the 17th century. In the 18th century, cartographers began to record additional details, such as routes and demographic categories. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Iran, India, territorial boundaries, Safavid, European Cartographers, historical maps | ||
| مراجع | ||
|
ابن خرداذبه، عبیدالله بن عبدالله، المسالک و الممالک، وضع مقدمه و هوامسه و فهارسه محمد مخزوم، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، 1988.
ابن‌حوقل، ابوالقاسم محمد، سفرنامه ابن حوقل؛ ایران در صوره الارض، ترجمه جعفر شعار، تهران: امیرکبیر، 1366.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌بن علی، تطبیق لغات جغرافیایی قدیم و جدید ایران، تصحیح هاشم محدّث، تهران: امیرکبیر، 1363.
امورتی، ب.س، تاریخ ایران دورۀ صفویان، ترجمه یعقوب آژند، تهران: جامی، 1380.
انوری، امیر هوشنگ، « بررسی موقعیت تاریخی خلیج فارس در نقشه‌های دریایی تاریخی »، هشتمین همایش ملی خلیج فارس، 1391.
اولئاریوس، آدام، سفرنامه آدام اولئاریوس، ترجمه احمد بهپور، تهران: سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار، 1363.
برخورداری فرد، فرض‌اله، «تحولات مرزی ایران در دورۀ صفویه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد تاریخ ایران دورۀ اسلامی، استاد راهنما دکتر مسعود بیات، دانشگاه زنجان، 1396.
بیانی، خانبابا، تاریخ نظامی ایران دورۀ صفویه، تهران: ستاد بزرگ ارتشتاران، 1355.
پیرنیا، حسن، تاریخ ایران باستان، جلد 3 و 4، تهران: دنیای کتاب، 1375.
پیکولین، میخائیل گریگورویچ، بلوچان: شرح تاریخی و مردم‌شناسی، مترجم کریم ریگی، تهران: ربیدان، 1397.
تاورنیه، زان باتیست، سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، تصحیح حمید شیرانی، تهران: کتابخانه سنایی، 1363.
جمالزاده، سید محمد علی، «افغانستان»، مجله وحید، ش 25، ص 38 ـ 45، زمستان 1344.
دالساندری، وینچنتو، سفرنامه ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی، 1381.
دهقان‌نژاد، مرتضی، «نقش راهبردی قندهار در روابط ایران و هند در دوران صفویه»، نامه انجمن، س 5، ش 20، ص 37ـ60، زمستان 1384.
رضوی، سیدهدایت، «بلادسند؛ جرقه ورود اسلام به شبه قاره»، سخن تاریخ، شمارۀ 4، ص 72ـ84، بهار 1380.
رضویان، رضیه، «نقش قندهار در روابط ایران و هند (صفویان و گورکانیان)»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، س 6، ش 18، ص 5 ـ 24، 1383.
روستا، جمشید و محمد میرزایی‌بادیزی، «واکاوی پیشینه و خاستگاه هزاره‌های اوغانی و جرمانی»، مجله پژوهش‌های علوم تاریخی، س 12، ش 4، ص 83 ـ 100، زمستان 1399.
ریاض‌الاسلام، تاریخ روابط ایران و هند در دورۀ صفویه و افشاریه، مترجمان محمد باقر آرام و عباسقلی غفاری‌فرد، تهران: امیرکبیر، 1373.
زرین‌کوب، روزبه، «تحولات مرزهای شرقی ایران از هخامنشیان تا ساسانیان»، استاد راهنما احسان اشراقی، پایان‌نامه دکتری تخصصی، دانشگاه تهران، 1385.
ساماران، شارل، روش‌های پژوهش در تاریخ، مترجمان ابوالقاسم بیگناه و دیگران، جلد1، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی، 1375.
سایکس، سرپرسی، تاریخ ایران، ترجمه محمد تقی فخرداعی گیلانی، جلد 2، تهران: نشر افسون، 1380.
سفرنامه‌های ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: انتشارات خوارزمی، 1381.
شاردن، ژان، سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایی، ج2، تهران: نشر توس، 1372.
شمس بخارایی، محمد اکبر عشیق، تاریخ بخارا، خوقند و کاشغر (در شرح حکمرانی امیر حیدر در بخارا...)، تهران: میراث مکتوب، 1377.
صفرزایی، عبداله و یاسر ملازئی، «جغرافیای تاریخی مکران در دورۀ صفوی بر اساس نقشه‌های تاریخی اروپاییان»، پژوهش‌های علوم تاریخی، س 13، ش 2، ص 95 ـ 118، تابستان 1400.
صفرزایی، عبداله، «نقش راه‌های مکران در مناسبات ایران و هند در سده‌های نخست اسلامی»، مطالعات شبه قاره، س 12، ش 39، ص 169ـ 186، پاییز و زمستان 1399.
کاتبی، سیدی علی، مرآت الممالک، ترجمه محمود تفضلی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1355.
کرمانشاهی، احمدآقا، مرآت الاحوال جهان نما، تصحیح مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانی، جلد 1، قم: نشر انصاریان، 1373.
کروسینسکی، سفرنامه کروسینسکی، ترجمه عبدالرزاق دنبلی، با مقدمه و تصحیح مریم میراحمدی، تهران: نشر توس، 1363.
گنجی، محمدحسن و امیرهوشنگ انوری، «نقشه و نقشه‌نگاری در تمدن اسلامی»، مطالعات تاریخ اسلام، س 3، ش 9، ص 97 ـ 126، تابستان 1390.
گنجی، محمدحسن و دیگران، وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی، تهران: بنیاد ایرانشناسی، 1386.
محمدی، هاشم، «داستان رستم و کک کوهزاد»، کتاب ماه ادبیات، س 9، ش 91، ص 38ـ43، بهار 1384.
مرعشی صفوی، محمد خلیل، مجمع‌التواریخ، به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: انتشارات طهوری، 1362.
مستوفی بافقی، محمد مفید، مختصر مفید (جغرافیای ایران زمین در عصر صفوی)، به کوشش ایرج افشار و با همکاری محمد رضا ابوئی مهریزی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، 1396.
ملازئی، یاسر، «تحولات مرزهای شرقی ایران عصر صفوی با تکیه بر نقشه‌های تاریخی»، استاد راهنما منصور صفت‌گل، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1399.
Alai, Cyrus, General Maps of Persia, second revised edition, Library of congress cataloging-in-publication data, Brill Leiden Boston, 2010.
Anwar, Zahid, Sumaira and Sadi Riaz," Geo-Strategic significance of Kandahar for Mughal empire", Global social Sciences review, Vol.I, No. II, fall 2016.
Cosgrove, Denis, mapping new worlds: culture and cartography in sixteenth-century Venice, Imago Mundi, vol.44. 1992.
Crone, G.R, Map and Their Makers, Editors S.W. Wooldridge and W.G East, published by Hutchinson’s University Library, London, first Publisher, 1953.
Galichian, Rouben, A Brief History of the maps of Armenia, Journal of Armenian Studies, Armenian national Academy of Sciences, Yerrevan, 2013.
Lechthaler, Mirjanka, the world image in maps- from the old ages to Mercator, institute of Geoinformation Vienna university of technology, Austria, 2009.
Norman, Thrower.J. w, Maps and Civilization; Cartography in Culture and Society, Third edition, the university of Chicago Press, 2008.
Zabitov, Zh.M, "the origin of the Pashtuns (Pathans)", the Russian journal of Genetic Genealogy, Vol 2, pp 60-63, 2011. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 381 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 447 |
||