پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,578 |
| تعداد مقالات | 71,072 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,697,441 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,928,786 |
کیفیت تفکیک مجرای تزاحم و تعارض و تأثیر آن بر استنباط فقهی | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 54، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 402-383 اصل مقاله (275.08 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2022.331703.669240 | ||
| نویسندگان | ||
| سیدمحمد رضوی* 1؛ سید علی رضوی2؛ ابراهیم جوانمرد فرخانی3 | ||
| 1استادیار گروه حقوق دانشگاه بیرجند | ||
| 2دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی | ||
| 3استادیاردانشگاه گنبد کاووس | ||
| چکیده | ||
| تزاحم به معنای تمانع و تنافی دو حکم در مقام امتثال امر، در اصول فقه سابقه طولانی ندارد. تا قبل از مرحوم وحید بهبهانی در اولین کتب فقهی و اصولی موجود تفکیک تعارض از تزاحم به چشم نمیخورد. از نظر سیر تاریخی نخستین دانشمند اصولی که این بحث را به صورت کامل مطرح کرده و منقح نمود مرحوم نایینی است. پس از ایشان در اصول فقه امامیه مواردی که دو حکم در مقام عمل تنافی پیدا میکرد تزاحم نامیده شد. با وجود این معیار در موارد متعدد، فقیهان در الحاق تمانع و تنافی به باب تعارض یا تزاحم اختلاف نظر دارند. در این مقاله که به شیوه توصیفی و اجتهادی و با تکیه بر منابع دست اول کتابخانه ای به نگارش درآمده بیان شده است اگر دلیلی که در مقام جعل میآید ناظر به مقام امتثال هم باشد بین دو دلیل تعارض است لکن اگر دلیلی که در مقام جعل میآید ناظر به مقام امتثال نباشد تعارض تحقق پیدا نخواهد کرد. در این راستا و با تبیین تاریخی دو اصطلاح فوق، نشان داده شده است که چگونه "شرطیت قدرت در تکلیف" و "امکان یا امتناع ترتب"، میتواند منشأ این اختلاف باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امتثال؛ ترتب؛ تزاحم؛ تعارض | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قرآن کریم.
[2]. احسایی، ابن ابی جمهور (1410ق). الأقطاب الفقهیة علی مذهب الإمامیة، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی قدس سره.
[3]. احمدی بهسودی، محمد رضا (1430ق). منهاج الوصول الی دروس فی علم الأصول [شرح الحلقة الثالثة]، بیروت.
[4]. اراکی، محمد علی(1415ق). کتاب البیع، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ اول،
[5]. آشتیانی، محمدحسن بن جعفر (1429ق). بحر الفوائد فی شرح الفرائد، بیروت، موسسه التاریخ العربی.
[6]. اعتمادی، مصطفی (1387ش). شرح الرسائل، قم، نشر شفق، چاپ دوم.
[7]. آل فقیه عاملی، ناجی طالب (1421ق). دروس فی علم الأصول [شرح الحلقة الثالثة]، بیروت.
[8]. آمدی، أبو الحسن سید الدین علی بن أبی علی (؟). الإحکام فی أصول الأحکام، بیروت، المکتب الإسلامی.
[9]. انصاری، شیخ مرتضی (1415ق). کتاب المکاسب، قم، کنگره بزرگداشت شیخ اعظم.
[10]. ---------- (1427ق). فرائدالاصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
[11]. ایروانی، باقر (2007م). الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، تهران.
[12]. بجنوردی، سیدحسن (1419ق). القواعد الفقهیة، قم، نشر الهادی.
[13]. ---------- (1380ش). منتهی الأصول، تهران، موسسه العروج.
[14]. بحرانی، محمد سند (1323ق). سند العروة الوثقی - کتاب الحج، بیروت، مؤسسة أم القری للتحقیق و النشر.
[15]. بروجردی، حسین (1419ق). الحجة فی الفقه، اصفهان، موسسه الرساله.
[16]. بهبهانی، محمد باقر (1424ق). مصابیح الظلام، قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
[17]. ---------- (1426ق). حاشیة الوافی، قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
[18]. ---------- (1415ق). الاجتهاد و التقلید [الفوائد الحائریة]، قم، مجمع الفکر الإسلامی.
[19]. تبریزی، موسی بن جعفر (1369 ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل، قم، نشر کتبی نجفی.
[20]. جزائری، سید محمدجعفر مروج (1416ق)، هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم، مؤسسة دار الکتاب.
[21]. حلّی، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد (1410 ه ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
[22]. حلّی، محقق، نجم‌الدین، جعفر بن حسن (1408 ه ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
[23]. حیدری، علی نقی (1412ق). اصول الاستنباط، قم، لجنه اداره الحوزه العلمیه.
[24]. خراسانی، آخوند محمدکاظم (1427ق). کفایه الاصول، تحقیق و تعلیق عباسعلی زارعی سبزواری، قم، موسسه نشر اسلامی.
[25]. خمینی، سید روح الله (1423ق). تهذیب الأصول، تهران، بینا.
[26]. ---------- (1418ق). تنقیح الأصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
[27]. خوانساری، محمد (؟). الحاشیة الأولی علی المکاسب، بینا.
[28]. خویی، سیدابوالقاسم (1428ق). غایة المأمول، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
[29]. ---------- (1422ق). محاضرات فی أصول الفقه، قم، طبع موسسة احیاء آثار السید الخوئی.
[30]. ---------- (؟). مصباح الفقاهة [المکاسب]، بینا.
[31]. ---------- (1417ق). مصباح الأصول [مباحث حجج و امارات]، قم، مکتبة الداوری.
[32]. رشتی، حبیبالله بن محمدعلی (بی تا). بدائع الأفکار، قم، موسسه آلالبیت.
[33]. رفاعی، عبدالجبار (1421ق). محاضرات فی أصول الفقه شرح الحلقة الثانیة، قم، دارالکتاب الاسلامی.
[34]. روحانی، سید محمد (1413ق). منتقی الأصول، قم، ناشر دفتر آیت الله روحانی.
[35]. روحانی، سید صادق (1412ق). فقه الصادق علیه السلام، قم، دار الکتاب- مدرسه امام صادق علیه السلام.
[36]. ---------- (1382ش). زبدة الأصول، تهران، نشر حدیث دل.
[37]. ساعدی، جعفر، «تبعیّت احکام از مصالح و مفاسد»، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، شماره 29، 1381ش، صص 108-162.
[38]. سبحانی تبریزی، جعفر (1424ق). إرشاد العقول الی مباحث الأصول، قم، موسسه امام صادق علیه السلام.
[39]. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق). مهذّب الأحکام، قم، مؤسسه المنار- دفتر حضرت آیة الله.
[40]. السقاف، عَلوی بن عبد القادر (1433ق). موسوعة الفرق المنتسبة للإسلام، ، موقع الدرر السنیة علی الإنترنت dorar.net.
[41]. السلمی، عیاض بن نامی (1426ق- 2005م). أصُولُ الِفقهِ الذی لا یَسَعُ الفَقِیهِ جَهلَهُ، الریاض، دار التدمریة.
[42]. شبیری زنجانی، سید موسی (1419ق). کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز.
[43]. صدر، سیدمحمد باقر (1408ق). القواعد الفقهیة [مباحث الأصول]، قم، دفتر جناب مقرر.
[44]. ---------- (1417ق). بحوث فی علم الأصول، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
[45]. صدوق، محمّد بن علی بن بابویه (1413ق). من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[46]. طباطبایی قمی، تقی (1371ش). آراؤنا فی أصول الفقه، قم، محلاتی.
[47]. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1428ق). العروة الوثقی مع التعلیقات، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام.
[48]. ---------- (1419ق). العروة الوثقی [المحشّی]، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[49]. ---------- (1426ق). التعارض، قم، انتشارات مدین.
[50]. ---------- (1426ق). حاشیة فرائد الأصول، قم، دارالهدی.
[51]. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن (1400 ه ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، دار الکتاب العربی، بیروت - لبنان.
[52]. عاملی، سید جواد (؟). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، بیروت، دار إحیاءالتراث العربی.
[53]. العمرانی، أبو الحسین یحیی بن أبی الخیر (1999م). الانتصار فی الرد علی المعتزلة القدریة الأشرار، الریاض، منشورات أضواء السلف.
[54]. علمالهدی، سیدمرتضی (1363ش). الذریعه الی اصول الشریعه، تعلیق و تصحیح ابوالقاسم گرجی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[55]. علیدوست، ابوالقاسم (1390ش). فقه و مصلحت، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
[56]. فیروزآبادی، مرتضی (1400ق). عنایة الأصول فی شرح کفایة الأصول، قم، کتابفروشی فیروزآبادی.
[57]. فیَّاض، محمد اسحاق (؟). تعالیق مبسوطة علی العروة الوثقی، قم، انتشارات محلاتی.
[58]. کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آلالبیت علیهم السلام.
[59]. کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب (1429 ه ق). الکافی، قم، دارالحدیث للطباعة و النشر.
[60]. مومن قمی، محمد (1419ق). تسدید الأصول، قم، موسسه النشر الاسلامی.
[61]. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1386ش). خطابات قانونیه، تهران.
[62]. مددی، سیداحمد (93-94). درس خارج فقه، 29/4/2015، سایت eshia.ir.
[63]. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1389ش). فرهنگ نامه اصول فقه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
[64]. مطر، علی حسن (1418 ق) الحلقة الثالثة، اسئلة و اجوبة، قم.
[65]. مظفر، محمد رضا (1430ق). أصول الفقه، قم، انتشارات اسلامی.
[66]. مکارم شیرازی، ناصر (1428ق). انوار الأصول، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب علیه السلام.
[67]. نائینی، محمد حسین (1352ش). أجود التقریرات، قم، مطبعه العرفان.
[68]. نجفی، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[69]. النملة، عبد الکریم بن علی بن محمد (1420ق- 2000م). الجامع لمسائل أصول الفقه وتطبیقاتها علی المذهب الراجح، الریاض، مکتبة الرشد.
[70]. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1431ق). اضواء و آراء؛ تعلیقات علی کتابنا بحوث فی علم الأصول، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 769 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 678 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب