تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,502 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,117,090 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,221,968 |
بررسی و تبیین چگونگی تأثیر ساماندهی فضایی بر شکل گیری الگوهای معماری مسجد مدرسه های دوره قاجار در تبریز | ||
نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی | ||
دوره 26، شماره 2، تیر 1400، صفحه 39-50 اصل مقاله (8.56 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2022.338023.672744 | ||
نویسندگان | ||
سمیه صدری کیا* 1؛ محمدرضا بمانیان2؛ مجتبی انصاری3 | ||
1گروه مرمت، دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران | ||
2استاد معماری دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. | ||
3معماری، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس | ||
چکیده | ||
یکی از بناهایی که پس از اسلام اهمیت ویژهای پیدا کرد، مدارس میباشد. این گونه فضایی از دوره سلجوقی با نظامیهها آغاز و پس از طی مراحل تکامل خود، در دوره قاجار به شکل مسجد مدرسهها گسترش یافت. با ورود مدرنیته به ایران و تحول نوع آموزش، کاربرد این گونه فضایی محدودتر شده و مدارس مدرن، شکل دیگری به خود گرفتند. با توجه به ویژگیهای مسجد مدرسهها و اهمیت کالبدی کارکردی و مفهومی آنها در ایران اسلامی، در این مقاله تلاش شده با بررسی مهمترین مسجد مدرسههای دوره قاجار، به تحلیل نمونههای شهر تبریز پرداخته شود. در این تحقیق که به روش توصیفی - تحلیلی و تاریخی و با مطالعات کتابخانه ای و میدانی به انجام رسیده است، بررسی ویژگیهای فضایی مسجد مدرسه های شهر تبریز در دوره قاجار و مقایسه آن با خصوصیات سایر مسجد مدرسه ها، به عنوان الگوهای معماری مدارس این دوران، انجام شده تا به پرسش درباره ساختار و ویژگیهای فضایی و تأثیرات نوع ساماندهی فضاها در پیدایش الگوها، پاسخ داده شود. نتایج نشان داد که علیرغم وجود شباهت در خصوصیات فضایی اصلی، نمونههای مطالعاتی، تفاوتهای ماهوی با الگوهای مسجد مدرسههای این دوران دارد و معماران این بناها تلاش نمودهاند با بهرهگیری از ساختارهای اصلی، با انجام تغییراتی مناسبترین پاسخ را به شرایط محیطی منطقه دهند. | ||
کلیدواژهها | ||
"؛ مسجد مدرسه"؛ ساماندهی فضایی"؛ ویژگیهای فضایی"؛ الگوها"؛؛ "؛ شهر تبریز" | ||
مراجع | ||
اکبری، زینب،1390 .معماری مدارس علوم دینی قاجار شهر تهران. زیر نظر جواد نیستانی، چاپ اول، تهران: انتشارات آرمانشهر.
بلیلان اصل، لیدا، 1393. "بررسی تحول ساختار فضائی شهر تبریز در دوره قاجار با استناد به نقشه های تاریخی". دو فصلنامه تاریخ نامه ایران بعد از اسلام، شماره 8، سال 4،صص 55-33.
بمانیان، محمدرضا، مؤمنی، کورش، سلطان زاده حسین. "بررسی تطبیقی ویژگیهای طرح معماری مسجد - مدرسه های دوره قاجار و مدارس دوره صفویه". 1392، معماری و شهرسازی آرمان شهر، پاییز و زمستان 92، شماره 11،صص 34-15.
پیرنیا، محمد کریم، 1386. معماری اسلامی ایران. چاپ 11، تهران: انتشارات سروش.
حاجی قاسمی، کامبیز، 1378. گنجنامه فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران؛ مدارس. تهران: دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور.
سلطان زاده، حسین، 1364. تاریخ مدارس ایران: از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون، تهران: انتشارات آگاه.
سلطان زاده، حسین، 1386. مدارس، معماری ایران دوره اسلامی. چ 5، تهران: انتشارات سمت.
صدری کیا، سمیه، 1393. "بافت شهری و محله ای تبریز در دوران قاجار". فصلنامه پژوهش هنر، شماره 7، دوره 2،صص 106-101.
طاهر سیما، سارا، ایرانی بهبهانی، هما، بذرافکن، کاوه، 1394. "تبیین نقش آموزشی فضای باز در مدارس ایران با مطالعه تطبیقی مدارس سنتی تا معاصر: نمونه های موردی: مدرسه های چهارباغ، دارالفنون و البرز، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، شماره 6، دوره 3، صص67-55.
فعلی، شیما، سلطان زاده، حسین، 1395. "کاربست مفهوم انعطاف پذیری در مدارس دوره اسلامی، مطالعه موردی؛ مدارس شهر قزوین". فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 27، دوره 7،صص 27-17.
گلمبک، لیزا ، ویلبر، دونالد، 1374. معماری تیموری در ایران و توران. مترجم کرامت ا... افسر و محمد یوسف کیانی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
متدین، حشمت ا...، آهنگری، محبوبه، 1395. "بازاندیشی در کیفیت ارتباط مدرسه و شهر بر پایه تحلیل اجتماع پذیری مدارس دوره تیموری تا ابتدای قرن چهاردهم". هنرهای زیبا، شماره4، دوره 21،صص 86-75.
مرتضوی، شهرناز، 1376. فضاهای آموزشی از دیدگاه روانشناسی محیط. تهران، انتشارات سازمان نوسازی مدارس کشور.
ملازاده، کاظم، محمدی، مریم، 1381. مدارس و بناهای مذهبی. چ 1، تهران: سوره مهر.
مهدوی نژاد، محمدجواد، قاسم پور آبادی، محمدحسین، محمدلوی شبستری، آیسا، 1392."گونه شناسی مسجد مدرسه های دورة قاجار" فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، بهار 92، شماره 11،صص 16-5.
نقره کار، عبدالحمید، تقدیر، سمانه، معین مهر، صدیقه، 1394. "اصولی برای معماری فضاهای آموزشی مبتنی بر تعریف انسان و معماری از منظر اسلام". نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره10،صص 118-101.
نوایی، کامبیز، حاجی قاسمی، کامبیز،1390. خشت وخیال، شرح معماری اسلامی ایران،چ اول، تهران: سروش و شهید بهشتی.
وثیق، بهزاد، قدردان ملکی، رضا، 1395. مفهوم آموزش و تأثیر آن در معماری مدارس اسلامی: مقایسه تطبیقی مدارس سلجوقی و صفوی، پژوهشهای معماری اسلامی، شماره3، دوره 4،صص 57-40.
هوشیاری، محمد مهدی، پورنادری، حسین، فرشته نژاد، سید مرتضی، 1392. "گونه شناسی مسجد مدرسه در معماری اسلامی ایران". مطالعات معماری ایران، شماره3،صص 54-37.
Kaki, A., Mohammad Moradi, A., Memarian, G. H., 2016. The Quantitative Changes Trend Of Iranian Schools Building from The Early Islamic Centuries Until Qajar Era. Journal of Building Performance, vol. 7, no.1, pp. 35-46. Khodabakhshi, S., Foroutan, M., Samiei, A., 2016. The Evolution of Space in Schools Architecture Based on the Role of Their Governing Educational system Case Study: Sepahsalar School, Darolfunoon, and Alborz High school. Bagh - e Nazar, vol.12, no.37, pp. 61-74. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 862 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,131 |