سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,572
تعداد مقالات71,021
تعداد مشاهده مقاله125,497,516
تعداد دریافت فایل اصل مقاله98,758,902
جعفری ندوشن, علی اکبر. (1400). نظریۀ امانت عمومی به‌مثابۀ مبنای حق بهره‌برداری از منابع آب ‏ در‎ ‎حقوق ایران. , 51(4), 673-693. doi: 10.22059/jlq.2022.328392.1007575
علی اکبر جعفری ندوشن. "نظریۀ امانت عمومی به‌مثابۀ مبنای حق بهره‌برداری از منابع آب ‏ در‎ ‎حقوق ایران". , 51, 4, 1400, 673-693. doi: 10.22059/jlq.2022.328392.1007575
جعفری ندوشن, علی اکبر. (1400). 'نظریۀ امانت عمومی به‌مثابۀ مبنای حق بهره‌برداری از منابع آب ‏ در‎ ‎حقوق ایران', , 51(4), pp. 673-693. doi: 10.22059/jlq.2022.328392.1007575
جعفری ندوشن, علی اکبر. نظریۀ امانت عمومی به‌مثابۀ مبنای حق بهره‌برداری از منابع آب ‏ در‎ ‎حقوق ایران. , 1400; 51(4): 673-693. doi: 10.22059/jlq.2022.328392.1007575

نظریۀ امانت عمومی به‌مثابۀ مبنای حق بهره‌برداری از منابع آب ‏ در‎ ‎حقوق ایران

مطالعات حقوق خصوصی
دوره 51، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 673-693    اصل مقاله (285.5 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlq.2022.328392.1007575
نویسنده
علی اکبر جعفری ندوشن*
استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
چکیده
      بانی نظری نظام بهره‌برداری از منابع آب در حقوق، مبتنی بر نظریات گوناگونی است که می‌تواند از مالکیت مطلق مالک اراضی، نظریۀ حریم، نظریۀ حق تقدم، نظریۀ احراز و نظریۀ امانت عمومی را در برگیرد. این نظریات که در طول تاریخ حقوق، مبانی حق بهره‌برداری منابع آب را فراهم آورده‌اند، در نظام فقهی و حقوقی ما نیز کم و بیش مورد استناد بوده است. در فقه امامیه هرچند بنا به قاعدۀ فقهی «من حاز ملک» حق بهره‌برداری آب را مبتنی بر نظریۀ احراز دانسته‌اند که همگان در بهره‌مندی از آب‌های مباح حق برابر دارند و هر کس زودتر آن را حیازت کند دارای اولویت خواهد بود، اما قانون اساسی و قانون توزیع عادلانه آب ذیل مفاهیم انفال و اموال و مشترکات عمومی از نظریه‌ای پیروی کرده‌اند که با نفی نسبی مالکیت خصوصی و عمومی، مدیریت و نظارت بر نظام بهره‌برداری از منابع آب را با رعایت مصالح عامه در اختیار دولت قرار داده است. ازاین‌رو می‌توان مبنای نظام بهره‌برداری از منابع آب در ایران را در چارچوب نظریه‌ای موسوم به «نظریه امانت عمومی» ارزیابی کرد.
 
کلیدواژه‌ها
‎‏ احراز؛ امانت عمومی؛ انفال؛ حریم؛ حقآبه؛ مشترکات. ‏
مراجع
منابع

الف) فارسی و عربی

  1. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1408ق). لسان العرب، ج 4، بیروت: داراحیاء تراث العربی.
  2. انصاری، مرتضی (1385). کتاب الخمس، مجمع الفکر الاسلامی.
  3. جعفری ندوشن، علی‌اکبر؛ شاهین، ابوالفضل (1398). «نظام حقوقی حاکم بر مالکیت آب (با نگاهی به حقوق فرانسه و آمریکا)»، مجلۀ تحقیقات منابع آب ایران، دورۀ 15، ش 4، ص282-298.
 http://iwrr.sinaweb.net/article_96687.html  (12 مهر 1400).

  1. حسینی سیستانی، سید علی (1417ق). منهاج الصالحین، ج 2، چ پنجم، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی.
  2. حسینی عاملی، سید جواد بن محمد (1419ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج 19، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  3. حلی، جعفر بن حسن (1408ق). شرایع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 3، چ دوم، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  4. حلی، حسن بن یوسف (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه، ج 4، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
  5. ______________ (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  6. خمینی، سید روح‌الله (1378). کتاب البیع، ج 2 و 3، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  7. ---------------- (بی‌تا). تحریر الوسیله، ج 2، قم، مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
  8. دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو (1399). بررسی تحولات دکترین‌ها و رویکردهای حاکم بر تدوین قوانین آب در ایران و جهان، تهران: انتشارات عطریاس.
  9. رهایی، سعید و فرزانه، ماه منیر (1399)،»تاثیر احراز در مالکیت آب از نگاه فقه امامیه با توجه به حقوق و واقعیت های معاصر»، فصلنامه حقوق تطبیقی، دوره 7، شماره اول، صص235-266. ،https://dx.doi.org/10.22096/law.2020.101062.1390 (8 مرداد 1400) .
  10. صدر، سید محمدباقر (1417ق). اقتصادنا، قم: دقتر تبلیغات اسلامی.
  11. طباطبایی، سید محمد حسین (بی­تا)، المیزان، ج نهم، برگرفته از پایگاه اینترنتی کتابخانه مدرسه فقاهت به نشانی: http://lib.eshia.ir/50081/9/4. (11 مهر 1400).
  12. طوسی، محمد بن حسن، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیه، ج 3، چ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
  13. عاملی، محمد بن مکی (1410ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه، بیروت: دارالتراث – دار الإسلامیه.
  14. سعدی، حسینعلی (1399). انفال در عصر غیبت، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  15. شیلتون، دینا؛ کیس، الکساندر (1389). کتابچۀ حقوق قضایی محیط زیست، ترجمۀ محسن عبداللهی، تهران: خرسندی.
  16. طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا). المیزان، ج9، برگرفته از پایگاه اینترنتی کتابخانۀ مدرسۀ فقاهت به نشانی: http://lib.eshia.ir/50081/9/4 (10 مرداد 1400).
  17. فیاضی، سید محمدرضا (1392). بررسی فقهی مالکیت مردم بر ثروت‌های عمومی، تهران: انتشارات سمت.
  18. کاتوزیان، ناصر (1382). اموال و مالکیت، چ ششم، تهران: میزان.
  19. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 38، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  20. محقق حلی، جعفر بن الحسن (1386). شرایع الاسلام فی مسایل الحلال و الحرام، ج 1، قم: دارالتفسیر.
  21. محقق داماد، مصطفی(1403ق). قواعد فقه، ج 1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  22. مشکینی، میرزا علی (بی‌تا). مصطلحات الفقه، بی‌جا.
  23. مصطفوی، حسن (1371). التحقیق فی کلمات القران، ج 12، چ اول، تهران: وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  24. مفید، محمد بن نعمان (1367). المقنعه فی الاصول و الفروع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  25. منتظری، حسینعلی (1367). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج 7، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، تهران: کیهان.
  26. مکارم شیرازی،ناصر (1393). القواعد الفقهیه، ج4، قم: دارالنشر الامام علی بن ابیطالب.
  27. نوروزی، قدرت‌اله (1397). «تأملی بر چالش‌های حقوقی مالکیت آب در حوضه‌ی زاینده‌رود از منظر حقوق عمومی»، مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 48، ش 4، ص 867 – 886. 10.22059/JPLSQ.2018.216687.1358DOI:
  28. وحید خراسانی، حسین (1428ق). منهاج الصالحین، ج 3، چ پنجم، قم: مدرسۀ امام باقر (ع).
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 604
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 565





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب