سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,225
تعداد مقالات67,692
تعداد مشاهده مقاله115,003,614
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,683,089
عبدلی مسینان, مرضیه, حدادی, زهرا. (1400). کاربست معرفت فطری در اثبات وجود خدا از منظر دکارت و ملاصدرا. , 18(4), 465-493. doi: 10.22059/jpht.2022.331831.1005859
مرضیه عبدلی مسینان; زهرا حدادی. "کاربست معرفت فطری در اثبات وجود خدا از منظر دکارت و ملاصدرا". , 18, 4, 1400, 465-493. doi: 10.22059/jpht.2022.331831.1005859
عبدلی مسینان, مرضیه, حدادی, زهرا. (1400). 'کاربست معرفت فطری در اثبات وجود خدا از منظر دکارت و ملاصدرا', , 18(4), pp. 465-493. doi: 10.22059/jpht.2022.331831.1005859
عبدلی مسینان, مرضیه, حدادی, زهرا. کاربست معرفت فطری در اثبات وجود خدا از منظر دکارت و ملاصدرا. , 1400; 18(4): 465-493. doi: 10.22059/jpht.2022.331831.1005859

کاربست معرفت فطری در اثبات وجود خدا از منظر دکارت و ملاصدرا

مجله علمی " فلسفه دین "
دوره 18، شماره 4، دی 1400، صفحه 465-493    اصل مقاله (822.33 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2022.331831.1005859
نویسندگان
مرضیه عبدلی مسینان* 1؛ زهرا حدادی2
1استادیار، گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
2استادیار، گروه معارف دانشگاه آزاد اراک، اراک، ایران
چکیده
کاربست معرفت فطری در اثبات واجب از منظر صدرا و دکارت تلاشی است برای بازخوانی نقش فطرت در اثبات وجود خدا در دو بستر فکری مختلف و بازنمایی وجوه اشتراک و افتراق ایشان در مباحث اساسی خداشناسی به‌منظور یافتن مبنایی استوار در نیل به معرفت یقین‌بخش در گزاره‌های الهیاتی که در این پژوهش تطبیقی با روش توصیفی، تحلیلی به آن پرداخته شده است. فطرت‌مندی شناخت و اثبات وجود خدا و به‌کارگیری روش درون‌نگری در معرفت خدا، از مهم‌ترین وجوه اشتراک و تفاوت در نوع و متعلق معرفت فطری و اختلاف در حد وسط براهین فطرت، از مهم‌ترین وجوه افتراق میان این دو نگرش است. وجود اختلاف در نظام فلسفی و مبانی معرفت‌شناختی از جمله نگاه اصالت وجودی صدرایی و اعتقاد به علم حضوری و به‌کار‌گیری ابزار وحی و شهود عرفانی در کنار عقل، از یک ‌سو و مبنای اصالت ماهوی و بی‌توجهی به علم حضوری و به‌کارگیری صرف عقل یا شهود عقلانی از جانب دکارت سبب تقابل میان نگاه عرفانی صدرالمتألهین نسبت به مبدأ متعال با نگاه فلسفی و مقیاس صرفاً ریاضی دکارت در حوزۀ مباحث خداشناسی شده است؛ با این حال متفق بودن در برخی مبانی، آنها را به آرای مشترک و مشابهی در امکان شناخت ذات و براهین اثبات وجود خدا مبتنی بر معرفت فطری رسانده است.
کلیدواژه‌ها
اثبات وجود خدا؛ امکان شناخت خدا؛ خداشناسی فطری؛ خداشناسی فطری دکارت و صدرا؛ فطرت؛ معرفت فطری
عنوان مقاله [English]
The Application of Innate Knowledge in Proving the Existence of God From the Perspectives of Descartes and Mulla Sadra
نویسندگان [English]
Marzieh Abdoli Masinan1؛ Zahra Hadadi2
1Assistant Professor, Department of Islamic Knowledge, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
2Assistant Professor, Department of Islamic Knowledge, Islamic Azad University, Arak Branch, Arak, Iran
چکیده [English]
This article is an effort to reread the role of innate disposition in proving the existence of God in two different intellectual contexts and to represent their common and different aspects in the foundational discussions of theology in order to find a robust basis to achieve an assuring knowledge of divine propositions. This comparative study adopted a descriptive-analytical research method to attain this goal. The innateness of the knowledge about God and the demonstration of His existence along with the use of introspection in knowing God are the main common aspects between the viewpoints of Sadra and Descartes, while the difference in the type and referent of the innate knowledge and the difference in the median of the innateness arguments are the main differences of the two attitudes. The existence of difference in the philosophical system and epistemic foundations – including the Sadra’s existential originality, his belief in the direct knowledge, and his use of the revelation and mystic insight in addition to intellect – on the one hand and the essential principality and inattention to the direct knowledge and the use of pure intellect or intellectual insight by Descartes on the other hand have led to the contrast between Sadra’s mystic viewpoint to the Sublime Source and Descartes’ philosophical viewpoint and purely mathematical scale in the domain of theological discussions. Nonetheless, the similarity of some principles have led them to common and similar opinions about the possibility of knowing the Essence and the arguments about proving the essence of God based on innate knowledge.
کلیدواژه‌ها [English]
Innate disposition, innate knowledge, innate theology, Descartes, Sadra, possibility of knowing God, proving the existence of God
مراجع
  1. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1416ق). لسان العرب، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
  2. ابوترابی، احمد (1396). اصول و مبانی امور فطری، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  3. ادواردز پل (۱۱۰۹ ـ 1034 م.). دایره‌المعارف، خدا در فلسفه، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی.
  4. اکبریان، رضا؛ مخبر دزفولی، علی (1386). «برهان صدیقین در فلسفۀ ملاصدرا و مقایسۀ آن با برهان وجودی انسلم و دکارت»، پژوهش‌های فلسفی، نشریۀ دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، سال 50.
  5. اکبریان، رضا؛ قاسمی، حسین (1390). حل چالش ثنویت ذهن و عین در حکمت متعالیۀ ملاصدرا»، معرفت فلسفی، ش 31.
  6. بخشنده، محمدابراهیم (1388). شک می‌کنم پس هستم، تهران: انتشارات کانون اندیشۀ جوان.
  7. خمینی موسوی، روح‌الله (1371). شرح چهل حدیث، چ دوم، تهران: مؤسسۀ نشر و تنظیم آثار امام خمینی.
  8. دکارت، رنه (1364). اصول فلسفه، ترجمۀ منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: هدی.
  9. ــــــــــــ (1376). فلسفۀ دکارت، منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
  10. ــــــــــــ (1381). ‌تأملات در فلسفۀ اولی، ترجمۀ احمد احمدی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  11. ــــــــــــ (1393). اعتراضات و پاسخ‌ها، ترجمه و توضیح علی موسایی افضلی، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
  12. ژیلسون، اتین (1357). نقد تفکر فلسفی غرب، ترجمۀ احمدی، تهران: حکمت.
  13. سربخشی، محمد؛ فنائی اشکوری؛ محمد (1391). «تعریف علم حضوری و اقسام آن»، مجلۀ معرفت فلسفی، سال نهم، ش 3.
  14. سهروردی، شهاب‌الدین (1388). مجموعه مصنفات (حکمۀ الاشراق)، تصحیح نجفقلی حبیبی، ج2، تهران: دانشگاه تهران.
  15. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366الف). شرح اصول کافی، تهران: مؤسسۀ مطالعات تحقیقات فرهنگی.
  16. ــــــــــــــــــــــــ (1366ب). تفسیر القرآن الکریم، ج2، قم: بیدار.
  17. ــــــــــــــــــــــــ (۱۳۶۰). شواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تعلیقه جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: المرکز التحقیق للنشر.
  18. ــــــــــــــــــــــــ (1361). العرشیه، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران: مولی.
  19. ــــــــــــــــــــــــ (1381). المبدأ والمعاد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، چ دوم، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
  20. ــــــــــــــــــــــــ (1371). مفاتیح الغیب، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مولی.
  21. ــــــــــــــــــــــــ (1363). المشاعر، تحقیق هانری کربن، چ دوم، تهران: طهوری.
  22. ــــــــــــــــــــــــ 1375). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تحقیق و تصحیح جامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
  23. ــــــــــــــــــــــــ (1364). المظاهرالالهیه فی اسرارالعلوم الکمالیه، ترجمه و تعلیق سید احمد طبیبیان، تهران: امیرکبیر.
  24. ــــــــــــــــــــــــ (1376). رساله المشاعر شرح ملاجعفر لاهیجی، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: امیرکبیر.
  25. ــــــــــــــــــــــــ (1381). المبدأ والمعاد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، چ دوم، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
  26. ــــــــــــــــــــــــ (1382). تعلیقه بر الهیات شفا، به اشراف سید محمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  27. ــــــــــــــــــــــــ (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، چ سوم، بیروت: دار احیاء التراث.
  28. طوسی، محمدبن حسن (1407ق). تجریدالاعتقاد، تحقیق محمدجواد حسینی، جلالی، قم: مکتب العلام الاسلامی.
  29. فرقانی، محمدکاظم؛ غزالی‌فر، علی (1394). «تأملی در سازگاری درونی اندیشۀ فلسفی ملاصدرا دربارۀ شناخت انسان از خداوند»، پژوهشنامۀ فلسفه دین، ش 25، بهار و تابستان.
  30. فولیکه، پُل (1377). فلسفه عمومی یا مابعدالطبیعه، ترجمۀ یحیی مهدوی، چ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
  31. قمی، محسن؛ شریفی، حسام‌الدین (1395). «یکسانی حقیقت وجود و واجب‌الوجود از نظر ملاصدرا»، آیین حکمت، ش 28.
  32. قنبری، حسن (1390). «علم حضوری و جایگاه آن در اندیشۀ دکارت»، پژوهش‌های فلسفی-کلامی، ش 2 (پیاپی 50) سال سیزدهم.
  33. کاپلستون، فردریک (1385). تاریخ فلسفه (از دکارت تا لایب‌نیتس)، ترجمۀ غلام‌رضا اعوانی، ج4، تهران: سروش.
  34. کاتینگهام‌، جان‌ (1390). فرهنگ فلسفۀ دکارت، ترجمه علی افضلی، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  35. گیسلر، نورمن (1384). فلسفۀ دین، ترجمۀ حمید آیت‌اللهی، تهران: حکمت.
  36. مجتهدی، کریم (1385). دکارت و فلسفة او، تهران: امیرکبیر.
  37. مصباح یزدی، محمدتقی (1380). معارف قرآن، خداشناسی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  38. موسایی افضلی، علی (1383). «برهان علامت صنعتی در فلسفه دکارت»، فلسفه، دورۀ 32، ش 2، شمارۀ پیاپی 527.
  39. Lock, John (1979). An Essay Conscening Human understanding, Endited With An Introductin, Critical apparatus and Glossary by peter H. Nidditch, Oxford at the Clarendon press, Great Britain.
  40. Ross, John R. (1967). Constraints on variables in syntax. (Doctoral dissertation, Massachusetts Institute of Technology.
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 320
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 230


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب