پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,245 |
| تعداد مقالات | 67,891 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,530,334 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,303,357 |
بررسی کانون‌‌های صوفیانۀ زنان در سده‌‌های سوم تا هشتم هجری | ||
| زن در فرهنگ و هنر | ||
| مقاله 7، دوره 13، شماره 4، دی 1400، صفحه 627-643 اصل مقاله (322.48 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2021.325276.1621 | ||
| نویسندگان | ||
| اکرم ارجح1؛ شهرام پازوکی* 2؛ طاهره حاج ابراهیمی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 2استاد موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| چکیده سده‌‌های چهارم تا هشتم هجری دورانی که تصوف و مراکز وابسته به آن در تمام سرزمین‌‌های جهان اسلام گسترش یافته بود، بستر مناسبی برای رشد و کنشگری زنان در این زمینه فراهم آمد. در این دوران، تجربۀ زیستۀ زنان در طریق سیر و سلوک عرفانی، نقش کلیشه‌‌ای آنان را که تنها در قالب مادر، همسر، فرزندآور و موجودی وابسته به مرد، بازنمایی شده بود؛ دگرگون ساخت. در این سده‌‌ها، زنان صوفی مجلس درس داشتند و سالک می‌‌پروردند، و برخلاف انتظار خانقاهداری می‌‌کردند و برداشت مردانه پنداشتن این طریق را به چالش می‌کشیدند. تمرکزاصلی این مقاله بر شناخت مکان‌‌های عبادت و زهد ورزی و خانقاه‌‌ها و کانون‌‌های زنانِ اهل تصوف، به روش توصیفی-تحلیلی، است. براساس داده‌‌های موجود زنان پیش از شکل‌‌گیری خانقاه‌‌ها، بیشتر در خانه‌‌ها سیر و سلوک می‌‌کردند و در دورۀ شکل‌‌گیری طریقت‌‌ها، در مجالس و برخی خانقاه‌‌های اهل تصوف، آموزش می‌‌دیدند و از سدۀ پنجم به بعد شهرهای مکّه و قدس به سبب فضای زیارتی و مجاور شدن زائران و صوفیان، کانونِ گونه‌‌ای خانقاه زنان بود که جنبۀ نگهداری و دستگیری از زنان نیازمند را نیز داشت. به نظر می‌‌رسد این خانقاه‌‌ها زمینه ساز کانون‌‌های دیگری به نام رباط در شرق سرزمین‌‌های اسلامی مانند دمشق، قاهره و حلب و حتی آناتولی بوده باشد. در طریقت‌‌هایِ تسامح‌‌مدار ـ مانند مولویه و بکتاشیه ـ نیز زنان افزون بر حضور در مجالس آموزشیِ اهلِ تصوف، خانقاهداری می‌‌کردند. به این ترتیب زنان با مدیریت خانقاه‌‌ها و آموزش تعالیم صوفیانه و عرفانی به مرتبه‌‌ای از استقلال و رهبری جمعی و مرشدیت دست یافتند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کلید واژگان تصوف؛ جلسات صوفیانۀ زنان؛ خانقاه زنان؛ زنان صوفی؛ مجالست اهل تصوف | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Study of Sufi Centers of Women from Third to Eighth Centuries AH | ||
| نویسندگان [English] | ||
| akram arjah1؛ • Shahram Pazouk2؛ • Tahereh Hajebrahimi3 | ||
| 1PhD student and comparative mysticism, Faculty of Law, Theology, and Political Sciences, Institute of Research, Islamic Azad University | ||
| 2Professor in Religion and Mysticism, Iranian Institute of Pilosophy | ||
| 3Professor of Religions and Comparative mysticism, Faculty of Law, Theology, and Political Sciences, Institute of Research, Islamic Azad University | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract The period between fourth and eighth centuries AH, a time when Sufism and its affiliated centers spread to all parts of the Islamic world, provided a suitable platform for women’s growth and activeness in this field. During this period, the lived experience of women through mystic journeys, their stereotypical role, represented only in the form of mother, wife, childbearing, and male-dependent being underwent some transformations. During these centuries, Sufi women taught and raised sufis, managed the monastery, against all prior expectations, challenging the masculine conception of the way. The main focus of this article is on identifying places of worship and asceticism and monasteries and centers of Sufi women. According to the available data, before the formation of monasteries, women were mostly educated in the houses and during the formation of the monasteries, they started getting educated in assemblies and some Sufi monasteries. They saw that from the fifth century onwards, the cities of Mecca and Quds, due to the pilgrimage space and the proximity of pilgrims and Sufis, were the center of the women's monastery, which also had the aspect of keeping and arresting women in need. These monasteries seem to have formed other centers called Rabat in eastern Islamic lands such as Damascus, Cairo, Aleppo, and even Anatolia. In tolerant Orders, such as Melevi Order and Bektashiyya Order, women also ran monasteries in addition to attending Sufi educational assemblies. In this way, women achieved a degree of independence, collective leadership, and guidance through the management of monasteries, tutoring the Sufi, and mystical teachings. . | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Keywords female language, Postmodern Feminism, Contemporary Arab Art, Art of War | ||
| مراجع | ||
منابعابن بزاز، توکل‌‌بن اسماعیل (1376). صفوه‌‌الصفا، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: زریاب.
ابن‌‌جوزی، عبدالرحمن‌‌بن علی(1415). تلبیس ابلیس، تصحیح ایمن صالح، قاهره: دارالحدیث.
ابن‌‌جوزی، عبدالرحمن‌‌بن علی (1423). صفوه الصفوه،ج4، تحقیق ابراهیم رمضان و سعید الحّام،بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌‌عربی (بی‌‌تا). الفتوحات المکیه،ج3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
افلاکی، شمس الدین احمد(1375). مناقب العارفین،ج2، تصحیح تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
اولوداغ، سلیمان(1399). زن در نگاه صوفی، مترجم رحیم کوشش، تهران: سبزان.
بایرام، میکائیل(1379). اوحدالدین کرمانی و حرکت اوحدیه، ترجمۀ منصوره حسینی و داوود وفایی، تهران: نشر مرکز.
بدوی، عبدالرحمن(1393). شهید عشق الهی رابعه عدویه، ترجمۀ محمد حریرچی، تهران: مولی.
تذکره بغراخانی (تذکره مشایخ اویسیه)(1376). تصحیح محمد منیر عالم، راولپندی: آرمی پریس.
جامی، عبدالرحمن(1375). نفحات الانس من حضرات القدس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
جاحظ، عمرو‌‌بن بحر (1948). البیان والتبیین، ج3، تحقیق و شرح عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دارالجیل.
جواد، مصطفی(2006). الربط الصوفیه البغدادیه و اثرها فی الثقافه الاسلامیه، بیروت: الدار العربه للموسوعات.
جهانگیری، محسن(1381)." مقام زن در عرفان ابن عربی در حدود شریعت" ، فصلنامه فلسفه دانشگاه تهران، س2، ش 6و7، ص5-20.
حسن‌‌زاده، اسماعیل؛قدرتی وایقان، منیژه (1394). "بانوان صوفیه در طریقت بکتاشیه در آناتولی دوره سلجوقیان روم"، مطالعات تاریخ فرهنگی، بهار، س6، ش23،ص19-44.
حسینی، مریم(1399). نخستین زنان صوفی، چ2، تهران: نشر علم.
دانشگر، مریم(1391). "یافته هایی پیرامون زندگی عبدالله قطب محیی و موقعیت جغرافیایی اخوان آباد"، پژوهشهای علوم تاریخی، س 4، ش 1، پیاپی5، بهار و تابستان ؛ص95-110.
دیلمی، ابوالحسن(1363). سیرت شیخ کبیر ابو عبدالله ابن‌‌خفیف شیرازی، ترجمۀ رکن‌‌الدین یحیی جنید شیرازی، تصحیح آن ماری شیمل، به کوشش توفیق سبحانی، تهران: بابک.
ربانی، زهرا(1391). فرهنگ ایرانی در قلمرو سلجوقیان روم، تهران: علمی فرهنگی.
رضوی، اطهر عباس(1380). تاریخ تصوف در هند،ج1، ترجمۀ منصور معتمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی تهران.
زاهدی، سعدیه (1398). 50 میلیون زن جهان اسلام را تغییر دادند، ترجمۀ منصوره موسوی و سمیه سعادتمند، تهران: انتشارات مروارید.
زرین‌‌کوب، عبدالحسین(1363). جستجو در تصوف ایران، تهران: امیر‌‌کبیر.
ستاری،جلال(1374). عشق صوفیانه، تهران: نشر مرکز.
سخاوی، علی‌‌بن احمد(1406). تحفه الاحباب و بغیه الطلاب فی الخطط و المزارات و التراجم والبقاع المبارکات، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه.
سلمی، ابو عبدالرحمن(1413). ذکرالنسوه المتعبدات الصوفیات، تحقیق محمود محمد الطناخی، قاهره: مکتبه الخانجی.
سمرقندی، عمر‌‌بن حسن (1354). منتخب رونق المجالس و بستان العارفین و تحفه المریدین، تصحیح احمدعلی رجائی، تهران: اتشارات دانشگاه تهران.
سمعانی، ابوسعد عبدالکریم(1418). التحبیر فی المعجم الکبیر، حواشی خلیل المنصور، بیروت: دارالکتب العلمیه.
طاهری، زهرا(1397). حضور پیدا و پنهان زن در متون صوفیه، تهران: نشر ثالث.
عسلی، کامل جلیل(1981). معاهدالعلم فی بیت المقدس، عمان: جامعه الاردنیه.
عطار، محمد‌‌بن ابراهیم (1378). تذکره الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، تهران:زوار.
عطار، محمد‌‌بن ابراهیم (1368). منطق الطیر(مقامات الطیور)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
علبی، اکرم حسن(1410). خطط دمشق: دراسه تاریخیه شامله علی علی مدی الف عام من سنه 400ه- سنه 1400ه، دمشق لدور القرآن و الحدیث و المدارس و البیمارستانات و الجوامع الکبری و الخوانق و الربط و الزوایا و الاسواق و الحمامات و الدروب، دمشق: دارالطباع.
غزالی، محمد بن محمد(1427). احیاء العلوم الدین،ج4، تصحیح محمد وهبی سلیمان و اسامه عموره، دمشق: دارالفکر.
غزی، نجم الدین(1979). الکواکب السائره فی الاعیان المائه العاشره، ج1،تصحیح جبرائیل سلیمان جبور، بیروت: دارالافاق الجدیده.
غنیمه، عبدالرحیم (1364). تاریخ دانشگاه‌‌های بزرگ اسلامی، ترجمۀ نورالله کسایی، تهران، انتشارات یزدان.
فاسی، تقی الدین محمد بن احمد (1985). شفاالغرام باخبارالبلدالحرام،ج1، بیروت:دارالکتاب العربی.
قشیری، ابوالقاسم(1361). رساله قشیریه، ترجمۀ ابوعلی بن احمد عثمانی، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی.
کحاله، عمر رضا(1404). اعلام النساء فی عالمی العرب والاسلام، ج1، بیروت:دارالکتاب العربی.
کیانی، محسن(1369). تاریخ خانقاه در ایران، تهران: کتابخانه طهوری.
گولپینارلی، عبدالباقی(1382). مولویه بعد از مولانا، ترجمۀ توفیق سبحانی، تهران، انتشارات کیهان.
مایر، فریتس(1387). ابوسعید ابوالخیر:حقیقت و افسانه، مترجم مهرآفاق بایبوردی تهران:مرکز نشر دانشگاهی.
مرتل، ریچارد(1397). "رباط‌‌های مکه در قرون میانه اسلامی"، مترجم محمد حسین رفیعی، میقات حج، س26، ش14، تابستان1397،ص85-109.
محمد بن منور (1366). اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگاه.
محمود بن عثمان (1358). فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
مقریزی، احمد‌‌بن علی(1414). المواعظ و الاعتبار فی ذکر الخطط و الآثار،ج2، حواشی خلیل المنصور، بیروت: دارالکتب العلمیه.
مکی، ابوطالب(1422). قوت القلوب فی معامله المحبوب و وصف طریق المرید الی مقام التوحید، ج2، تصحیح محمود ابراهیم رضوانی، قاهره: مکتبه دارالتراث.
مناقب اوحدالدین حامد‌‌بن ابی الفخر کرمانی(1347). تصحیح و حواشی بدیع الزمان فروزانفر، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مولانا جلال الدین محمد(1371). مکتوبات، تصحیح توفیق سبحانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نیشابوری، حسن بن محمد(1418). عقلا‌‌‌‌المجانین، تحقیق عمرالاسعد، بیروت: دارالنفائس.
یوسف، شریف(1982). تاریخ العماره العراقیه فی مختلف العصور، بغداد: دارالرشید للنشر.
Cornell, Rkia Elaroui (1999). Early Sufi Women(Dhikr an- Niswa al-Muta abbidat as-Sufyyat), (edited and translated from the Riydh Manuscript with introduction and Nots, from Abu Abd Arahman Assulami), Louisville: Fons Vita. Schimmel, Annemarie (1999). My soul is a woman: the feminine in Islam, translated by Susan H. Ray, New York: Continuum. Smith, Margaret (1984). Rabia the Mystic and her fellow-saints in Islam, Cambridge: Cambridge University Press. Smith, Margaret (2001). Muslim Women Mystics:The Life and work of Rabia and other women Mystics in Islam, Oxford: One World.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 415 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 251 |
||