پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,094,333 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,199,575 |
ارزیابی مخاطرات توسعۀ سکونتگاه‌های شهر کابل به‌سمت مناطق مستعد سیلاب | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| مقاله 2، دوره 8، شماره 3، مهر 1400، صفحه 229-246 اصل مقاله (1.66 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2021.327569.656 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا جعفری1؛ سید موسی حسینی* 2؛ سید محمد زمان زاده3؛ ابراهیم مقیمی4؛ منصور جعفربیگلو2 | ||
| 1دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران | ||
| 3دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ زمین‌شناسی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران | ||
| 4استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش به ارزیابی مناطق مستعد وقوع سیلاب و نیز بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی توسعۀ نواحی سکونتگاهی شهر کابل به‌سمت مناطق سیل‌گیر پرداخته شد. به‌منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از تصاویر ماهوارۀ لندست، مدل رقومی ارتفاعی با قدرت تفکیک 5/12 متر SRTM، نقشه‌های زمین‌شناسی و فاکتورهای آب‌و‌هوایی منطقه به‌عنوان داده‌های اولیۀ پژوهش استفاده شد. ابزارهای مهم تحقیق نرم‌افزارهای ArcGIS و IDRISI و مدل‌های به‌کاررفته در تحقیق نیز شامل تلفیق منطق Fuzzy-AHP و مدل LCM بود. این تحقیق در دو مرحلۀ کلی انجام گرفت. در مرحلۀ اول، مناطق مستعد وقوع سیلاب با در نظر گرفتن لایه‌های اطلاعاتی مؤثر، شناسایی شد. در مرحلۀ دوم، روند توسعۀ نواحی سکونتگاهی شهری به‌سمت مناطق مستعد سیل‌گیر در طی 30 سال اخیر (1990 تا 2020) ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان داد که شهر کابل پتانسیل سیل‌گیری زیادی دارد، به‌طوری‌که 495 کیلومتر مربع (36 درصد) از محدودۀ شهری و حاشیۀ شهری کابل دارای پتانسیل سیل‌گیری زیاد و خیلی زیاد تشخیص داده شد که اغلب شامل مناطق غربی، شرقی و جنوب شرقی شهر است. نتایج ارزیابی روند پیشروی نواحی سکونتگاهی به‌سمت مناطق مستعد سیل‌گیر نیز بیانگر این است که 84 کیلومتر مربع (5/24 درصد) از محدودۀ شهری کابل در معرض وقوع سیلاب قرار دارد. مدیران و تصمیم‌سازان شهری می‌توانند از نتایج این پژوهش به‌عنوان نقشۀ راه به‌منظور مدیریت مخاطرات ناشی از بروز سیلاب در محدودۀ شهری کابل بهره گیرند و سیاست‌های لازم را به‌منظور توسعۀ فیزیکی شهر با توجه به رعایت حریم سیل‌گیر رودخانه به‌سمت نواحی کم‌مخاطره‌‌تر اتخاذ کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پهنه‌های سیلاب؛ توسعۀ شهری؛ شهر کابل؛ مخاطرات محیطی | ||
| مراجع | ||
|
[1]. آبیل، ابوالفضل؛ طاوسی، تقی؛ و خسروی، محمود (۱۳۹۸). «تحلیل مناطق بالقوۀ در معرض مخاطرۀ سیلاب شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)»، جغرافیا و توسعه، 17 (54)، ص ۱۰۶-۹۱.
[2]. حسینی، سیدموسی؛ جعفربیگلو، منصور؛ و گراوند، فاطمه (۱۳۹۴). «تعیین پهنه‌های سیل‌گیر رود کشکان با استفاده از مدل هیدرولیکی به‌منظور کاهش مخاطرات سیل»، دانش مخاطرات، 2 (3)، ص ۳۶۹-۳۵۵.
[3]. خالدی، شهریار؛ ملکی، سعید؛ و فرهمند، قاسم (۱۳۹۶). «ریز پهنه‌بندی و مقایسۀ ریسک سیلاب شهری با استفاده از مدل‌های تلفیقی عملگرهای فازی Arc GIS و تحلیل سلسله‌مراتبی فازی )مطالعۀ موردی: شهر ارومیه(»، مطالعات عمران شهری، 1 (1)، ص ۷۷-۶۵.
[4]. صابری‌فر، رستم (۱۳۹۲). «مطالعۀ توسعۀ فیزیکی شهر بیرجند با معیار مخاطرات»، پژوهش‌های بوم‌‌شناسی شهری، 3 (6)، ص ۱۰۳-۹۳.
[5]. غلامی، محمد؛ و احمدی، مهدی (۱۳۹۸). ریزپهنه‌بندی خطر سیلاب در شهر لامِرد با استفاده از GIS، AHP و منطق فازی، مخاطرات محیط طبیعی، 8 (20)، ص ۱۱۴-۱۰۱.
[6]. قمی‌اویلی، فرشته؛ صادقیان، محمدصادق؛ جاوید، امیرحسین؛ و میرباقری، سیداحمد (۱۳۸۹). «شبیه‌سازی پهنه‌بندی سیل با استفاده از مدل HEC-RAS (مطالعۀ موردی: رودخانۀ کارون حدفاصل بند قیر تا اهواز)»، علوم و فنون منابع طبیعی، 5 (1)، ص ۱۱۵-۱۰۵.
[7]. قنواتی، عزت‌الله؛ احمدآبادی، علی؛ و صادقی، منصور (۱۳۹۸). «جانمایی پهنه‌های مستعد ذخیره سیلاب با تأکید بر ویژگی‌های فرمی زمین و روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره مکانی در حوضۀ آبخیز قمرود»، هیدروژئومورفولوژی، 18 (5)، ص ۱۵۹-۱۳۹.
[8]. محمدخان، شیرین؛ گنجائیان، حمید؛ شهری، سمیه؛ و عباس‌زاده، امیرعلی (۱۳۹۸). «پیش‌بینی روند توسعۀ شهری به‌سمت مناطق مخاطره‌آمیز با استفاده از تصاویر چندزمانه (مطالعۀ موردی: شهر مریوان)»، سپهر، 28 (110)، ص ۱۱۷-۱۰۷.
[9]. محمدی، خدیجه؛ مقیمی، ابراهیم، و جعفربیگلو، منصور (۱۳۹۵). «مخاطرۀ سیلاب و آمایش شهر کابل»، چهارمین همایش انجمن ایرانی ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، دانشکدۀ جغرافیا.
[10]. مقیمی، ابراهیم (1391). ژئومورفولوژی شهری، چ پنجم تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[11]. مقیمی، ابراهیم (۱۳۹۴). دانش مخاطرات (برای زندگی با کیفیت بهتر)، انتشارات دانشگاه تهران.
[12]. مقیمی، ابراهیم؛ صفاری، امیر (۱۳۸۹). «ارزیابی ژئومورفولوژیکی توسعۀ شهری در قلمروی حوضه‌های زهکشی سطحی (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تهران)»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 14 (1)، ص ۳۱-۱
[13]. نگهبان، سعید؛ گنجائیان، حمید؛ فریدونی کردستانی، مژده؛ و چشمه‌سفیدی، زیبا (۱۳۹۸). «ارزیابی توسعۀ فیزیکی شهرها و گسترش به‌سمت مناطق ممنوعۀ ژئومورفولوژیکی با استفاده از LCM (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)»، مدیریت مخاطرات محیطی، 8 (20)، ص ۵۲-۳۹.
[14]. نوحه‌گر، احمد؛ کاظمی، محمد؛ قصردشتی روشن، محمد؛ و رضائی، پیمان (۱۳۹۱). «بررسی تأثیر کاربری اراضی در پتانسیل سیل‌خیزی (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز تنگ بستانک شیراز)»، پژوهش‌های فرسایش محیطی، 2 (5)، ص ۴۱-۲۸.
[15]. Bourenane, H., Bouhadad, Y., & Guettouche, M.S. (2019). “Flood hazard mapping in urban area using the hydrogeomorphological approach: case study of the Boumerzoug and [11] Rhumel alluvial plains (Constantine city, NE Algeria)”, Journal of African Earth Sciences, 160 (1).
[16]. Fernández, D. S., & Lutz, M. A. (2010). “Urban flood hazard zoning in Tucumán Province, Argentina, using GIS and multicriteria decision analysis”, Engineering Geology, 111 (4), pp: 90-98
[17]. Green, C. H., Parker, D. J., & Tunstall, S. M. (2000). “Assessment of flood control and management option”, Flood Hazard Research Centre, Middlesex University (A Report prepared for the World Commissions on Dams (WCD).
[18]. Haghizadeh. A., Siahkamari1. S., Haghiabi. A.H., & Rahmati. O. (2017). “Forecasting flood-prone areas using Shannon’s entropy model”, J. Earth Syst. 126 (39).
[19]. Khattak, M. S., Anwar, F., Saeed, T. U, Sharif, M., Sheraz, k., & Ahmad, A. (2016). “Floodplain Mapping Using HEC-RAS and ArcGIS: A Case Study of Kabul River”, Civil Engineering, 41(1), pp: 1375-1390
[20]. Lee. M . j. (2015). “Analysis on the flood vulnerability in the Seoul and Busan metropolitan area, Korea using spatial database”, EGU General Assembly, pp: 17 (1).
[21]. Manawi, S., Mohd Nasir, K. A., Sanusi Shiru, M., Fayez Hotaki, S., & Naser Sediqi, M., (2020). “Urban Flooding in the Northern Part of Kabul City: Causes and Mitigation”, Earth Systems and Environment, 4(1), pp: 599–610
[22]. Qiang, Y., Nina, S. N., Lam, H. C., & Lei, Z. (2017). “Changes in Exposure to Flood Hazards in the United States”, Annals of the American Association of Geographers, 107 (6).
[23]. Rinat, Y., Marra, F., Zoccatelli, D., & Morin, E. (2018). “Controls of flash flood peak discharge in Mediterranean basins and the special role of runoff-contributing areas”, Journal of Hydrology, 565(1), pp: 846-860
[24]. Tehrany, M.S., Pradhan, B. & Jebur, M.N. (2014). “Flood susceptibility mapping using a novel ensemble weights-of-evidence and support vector machine models in GIS”. J. Hydrolgy, 512(1), pp: 332-343.
[25]. Youssef. A.M.; Biswajeet.P.; & Sefry. S. A. (2015). “Flash flood susceptibility assessment in Jeddah city (Kingdom of Saudi Arabia) using bivariate and multivariate statistical models”, Environ Earth Sci, | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 562 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 476 |
||