پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,511,764 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,774,321 |
کتیبه‌ی کوه رحمت (نویافته) | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 2، دوره 11، شماره 2، بهمن 1400، صفحه 1-16 اصل مقاله (1.89 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2021.328580.1020 | ||
| نویسندگان | ||
| مجتبی دورودی* 1؛ محمدجواد اولادحسین2 | ||
| 1کارشناس ارشد رشته فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه شیراز | ||
| 2مدیریت مرکز مطالعات کتیبه شناسی تخت جمشید | ||
| چکیده | ||
| کوه رحمت نام کوهی است که در سمت شرقی شهرستان مرودشت واقع شده است. در این کوهستان آثار باستانی پرشماری دیده می‌شود که بدون تردید تخت‌جمشید یا همان شهر هخامنشی پارسه مهمترینِ آنهاست. همچنین این کوهستان شواهد گسترده‌ای از آثار تدفینی عهد باستان را در دل خود جای داده است. به‌علاوه در این کوهستان آثار نوشتاری مربوط به سنت ساسانی، مانند کتیبه‌های مقصود‌آباد و تخت‌طاووس نیز، پیش‌تر مشاهده شده است. در پژوهش حاضر، کتیبه‌ای نویافته به زبان فارسی‌میانه و خطّ پهلویِ کتابی معرفی می‌گردد که می‌توان آن را در ردیف کتیبه‌های تدفینی به‌شمار آورد و از این پس با عنوان کتیبۀ کوه رحمت از آن یاد می‌شود. یکی از موارد بسیار با اهمیّت این کتیبه، اشاره به نام شهر استخر است که در کتیبه‌های تدفینی برای نخستین‌بار مشاهده گردیده است. در یک نگاه کلی به محتوای این کتیبه، می‌توان اینگونه ابراز داشت که کتیبه مورد اشاره مربوط به اواخر دوران ساسانی است و به طبقه ای از اشراف آن روزگار یعنی دبیران تعلق داشته است. شواهد بسیاری در دست است که نشان می‌دهد دبیران از طبقات ممتاز روزگار ساسانی بوده‌اند. به گونه‌ای که نام تعدادی از دبیران در سنت پهلوی کتیبه‌ای به ما رسیده است. کتیبۀ نویافته کوه رحمت در درّه‌ای از این کوهستان، تحریر شده است که از جمله اراضی تخت‌طاووس به‌شمار می‌رود و در فواصل سمت راست میانِ جادۀ نقش‌رجب به شهر استخر قرار دارد و دربردارندۀ شش‌شطر است که به‌صورت عمودی و در اندازه 50 در 60 سانتی‌متر به تحریر درآمده است. از جمله ویژگی‌های پیرامون این کتیبه همچنین وجود دو حفرۀ مربع‌شکل در دهانۀ غار و در زیر نوشته است که بعضی از پژوهشگران از آنها با عنوان استودان یاد کرده‌اند. چنین ساختارهای حفره‌مانند در دامنه‌های کوهستان و نزدیک نقش‌رجب و کتیبۀ نویافته مورد بحث به تعداد زیاد قابل مشاهده است که خود خبر از ماهیّت تدفینی این مکان می‌دهد. تمامی مطالب ارائه شده در این گفتار بیانگر اهمیّت بسیار زیاد این کتیبه است که ضرورت پژوهشهای بیشتر بر روی آن را می‌رساند. همچنین بایسته است محیط پیرامون این کتیبه نیز از سوی باستان‌شناسان بیشتر مورد توجه و پژوهش قرار گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کتیبه‌ی پهلوی؛ کوه رحمت؛ کوه مهر؛ شهر استخر؛ گورنبشته | ||
| مراجع | ||
|
منابع
آموزگار، ژاله و احمد تفضلی،1389، زبان پهلوی ادبیات و دستور آن، چاپ‌هفتم، تهران، معین.
ابوالقاسمی، محسن، دستور تاریخی زبان فارسی، چاپ هشتم، تهران، سمت.
اشمیت، اریش،1342، تخت‌جمشید I بناها. نقشها. نبشته‌ها. ترجمه عبدالله فریار، تهران، امیرکبیر.
بهار، مهرداد،1345، واژه‌نامه بندهشن، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
تفضلی، احمد،1348، واژه‌نامه مینوی خرد، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
تفضلی،احمد،1377، تاریخ ادبیات ایران پیش‌از اسلام، چاپ دوم، تهران، سخن.
تفضلی، احمد، 1398، مقالات احمد تفضلی، گردآورنده ژاله آموزگار، تهران، توس
حسینی‌فسایی،حسن، 1388، فارسنامه ناصری، چاپ چهارم، دوره دو جلدی، تصحیح منصور رستگار فسایی، تهران، امیرکبیر.
زوندرمان، ورنر،1390، «فارسی میانه» در: راهنمای زبانهای ایرانی، ویراسته‌ی رودیگر اشمیت، ترجمه زیر نظر حسن رضایی باغ‌بیدی، تهران، ققنوس.
ژینیو،فیلیپ، «گزارنده»،1394، ارداویراف‌نامه(ارداویرازنامه) متن پهلوی، حرف‌نویسی، ترجمه متن پهلوی، واژه‌نامه، ترجمه ژاله آموزگار، چاپ‌پنجم، تهران، معین- انجمن ایرانشناسی فرانسه .
سامی، علی،1389، پایتخت‌های شاهنشاهان هخامنشی تخت‌جمشید، چاپ‌اول، تهران، پازینه.
سیاهپور، کشواد،1395، «آتشِ خانه در فرهنگ عشایر و اقوام جنوب ایران»، دوفصلنامه پژوهشهای ایرانشناسی، س6،ش2، صص 61-75.
شاپورشهبازی، علیرضا،1389، راهنمای مستند تخت‌جمشید، تهران، سفیران.
عریان، سعید، 1392، فرهنگ پهلوی(واژه‌نامه پهلوی-پازند)، تهران،کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
عفیفی، رحیم،1374، اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته‌های پهلوی، چاپ‌اول، تهران، توس.
فرصت‌الدوله شیرازی،1354، آثار عجم، چاپ‌دوم سنگی، هندوستان، بمبئی.
مشکور، محمدجواد،1346، فرهنگ هزوارشهای پهلوی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
مکنزی، دیوید‌نیل،1390، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمه مهشید میرفخرایی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نصراله‌زاده، سیروس،1398، کتیبه‌های خصوصی فارسی‌میانه ساسانی و پساساسانی(گورنبشته، یادبودی)، دوره دو جلدی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
واندنبرگ،لوئی،1379، باستانشناسی ایران باستان، ترجمه عیسی بهنام،تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ویدن‌گرن، گئو،1377، دینهای ایران، ترجمه منوچهر فرهنگ، چاپ‌اول، تهران، آگاهان ایده.
هرن، پاول و هاینریش هوبشمان،1393، فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی، ترجمه جلال خالقی مطلق، تهران، مهرافروز.
Basirov, Oric,1995,The Evolution of the Zoroastrian Funerary Cult in Western Iran, London, Department of Art and Archaelogy School of Oriental and African Studies University of London.
Bowman,Raymond.A,1970, Aramaic Ritual Texts, Chicago, University of Chicago Press.
Boyce,Mary,1968, “On the sacred fires of Zoroastrians,” in Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. xxxI, 52-68.
De Menasce,Jean,1956,“Inscriptions pehlevies en écriture cursive”, Journal Asiatique.244/4.423-431.
Frye,Richard Nelson,1970, “Funerary Inscriptions in Pahlavi from Fars”, W.B. Henning Memorial Volume, London,152-156.
Gignoux,Philippe,1991, Les quatre Inscriptions du mage kirdir: texts et concordances, Paris,Cahier Studia Iranica 9.
Gropp,Gerd,1969,“Vier ostodan-Inschriften bei Eastachr”, Hinz,W., Altiranische Funde und Forschungen,Berlin, 229-263
Hallock, Richard Treadwell,1969, Persepolis fortification text, Oriental Institute Publication 92, Chicago, The University of Chicago Press.
Herzfeld, Ernest,1924, Paikuli: monument and inscription of the early history of the Sasanian empire (Vols. 1–2), Berlin,Reimer.
Lecoq, Pierre,1997, Les inscriptions de la Perse achéménide: Traduit du vieux perse, de l’élamite, du babylonien et de l’araméen, Paris,Gallimard.
Nyberg,Henrik.Samuel,1974, A manual of Pahlavi,Wiesbaden,Otto Harrassowitz.
Tafazzoli, Ahmad,2000, Sasanian society, New York, Bibliotheca Persica Press.
Schmitt, Rüdiger, 1999, Beiträge zu altpersischen Inschriften, Wiesbaden, Reichert.
Vitalone,Mario,2004,“Fires and the Establishment of Ātaš Bahrāms in the Zoroastrian Tradition” in Zoroastrian Rituals in Context (M.Stausberg, ed.), 425-442.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,527 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 838 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب