زینلی, روح‌اله. (1400). تبیین ضرورت دینداری عملی براساس دلیل معقولیت و بررسی شبهات عقلی آن. , 18(3), 385-407. doi: 10.22059/jpht.2021.325128.1005836
روح‌اله زینلی. "تبیین ضرورت دینداری عملی براساس دلیل معقولیت و بررسی شبهات عقلی آن". , 18, 3, 1400, 385-407. doi: 10.22059/jpht.2021.325128.1005836
زینلی, روح‌اله. (1400). 'تبیین ضرورت دینداری عملی براساس دلیل معقولیت و بررسی شبهات عقلی آن', , 18(3), pp. 385-407. doi: 10.22059/jpht.2021.325128.1005836
زینلی, روح‌اله. تبیین ضرورت دینداری عملی براساس دلیل معقولیت و بررسی شبهات عقلی آن. , 1400; 18(3): 385-407. doi: 10.22059/jpht.2021.325128.1005836
تبیین ضرورت دینداری عملی براساس دلیل معقولیت و بررسی شبهات عقلی آن
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
چکیده
برگزیدن دینداری یا غیردینداری می‌تواند از جمله مهم‌ترین انتخاب‌های زندگی به‌شمار رود. در هنگام تکافوی ادلة دینداری و غیردینداری در حوزة نظر می‌توان ندانم‌گرایی را به‌عنوان راه سوم برگزید، اما در عمل چنین نیست و تنها دو راه وجود دارد. در چنین شرایطی باید جانبی را برگزید که ضرر کمتر و سود بیشتری را در پی داشته باشد. با مقایسة سود و ضرر مورد ادعای دینداران و غیردینداران و احتساب میزان کمی‌شدة آنها می‌توان دریافت که مجموع سود دینداری بیشتر از غیردینداری است. عنوان این تقریر از دلیل معقولیت که بر مبنای شرطیة پاسکال شکل گرفته، سود مورد انتظار برتر است و براساس آن می‌توان ثابت کرد که در عمل باید دینداری را برگزید و دیندارانه زندگی کرد. این دلیل با وجود برخی شباهت‌ها، با شرطیة پاسکال در پاره‌ای پیش‌فرض‌ها و هدف‌ها متفاوت است. در این دلیل محدودیت‌های دینداری لحاظ شده و برای برخی غیردینداران بهرة اخروی در نظر گرفته شده است. هدف این دلیل نیز ترجیح دینداری در عمل است نه اثبات حقانیت دینداری. وجود ادیان مختلف با ادعاهای متعدد و گاه متعارض، مغالطی بودن، جدلی بودن، ناسازگاری با قاعدة قبح عقاب بلابیان، نادرستی و نامدلَّل بودن پیش‌فرض‌ها و ناتوانی از اثبات ضرورت دینداری، مهم‌ترین شبهات عقلی فراروی این دلیل است که در مقاله پاسخ داده شده است. ارائة صورت‌بندی نو برای دلیل معقولیت و به‌کارگیری آن برای اثبات ضرورت دینداری و پاسخ به مهم‌ترین شبهات فراروی آن مهم‌ترین دستاورد مقاله به‌شمار می‌رود.
Explaining the Necessity of Practical Religiosity Based on the Intelligibility Argument and Examining Rational Doubts About it
نویسندگان [English]
Ruhollah Zeynali
Assistant Professor, Department of Islamic Education, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]
The adoption of religiosity or non-religiosity can be one of the most important choices of one’s life. When the arguments for religiosity and non-religiosity are equivalent, agnosticism can be selected as the third alternative in theory. However, the third theoretical option is not available in practice. Then, in such situations, a side should be taken that brings about less loss and more gain. Through the quantitative calculation and comparison of the loss and gain claimed by religious and non-religious people, we can see that the overall gain of religiosity is more than non-religiosity. This reading of intelligibility argument that is formed based on Pascal’s wager is called “the expected superior gain,” using which it can be proved that one should select religiosity in practice and live religiously. Despite some similarities, this argument is different from Pascal’s wager in some premises and purpose. In this argument, the limitations of religiosity are taken into account, and otherworldly gain is deemed for some non-religious people. Moreover, the purpose of this argument is to show the preferability of religiosity in practice rather than proving the rightfulness of religiosity. The existence of different religions with various – and sometimes contradictory – claims, sophisticality, dialecticality, incongruence with the principle of “the badness of non-cautioned punishment,” inaccuracy and irrationality of the premises, and the inability to prove the necessity of religiosity are the main rational doubts facing this argument that are answered in this article. Providing a novel formation for the intelligibility argument and using it to prove the necessity of religiosity as well as responding to the main doubts against it are the main contributions of the article at hand.
کلیدواژه‌ها [English]
Necessity of religiosity, Intelligibility argument, Pascal’s wager, Explanation of argument, Rational doubts
مراجع
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1376). الامالی، تهران: کتابچی.
------------- (1398). التوحید، تصحیح هاشم حسینی، قم: جامعة مدرسین.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404ق). الشفاء: المنطق، قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح محمدمهدی ناصح و محمدجعفر یاحقی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
برقی، احمد بن محمد (1371). المحاسن، تصحیح جلال‌الدین محدث، قم: دارالکتب الاسلامیه.
بستانی، فؤاد افرام (1375). فرهنگ ابجدی، ترجمة
رضا مهیار، تهران: اسلامی.
پاینده، اردشیر (2001). نقد برهان‌های وجود خدا، سایت باد. secularismforiran.com
پترسون، مایکل، هاسکر، ویلیام، رایشنباخ، بروس، بازینجر، دیوید (1383). عقل و اعتقاد دینی، ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
جمعی از نویسندگان (1427ق). قواعد اصول الفقه علی مذهب اهل بیت، قم: مجمع العالمی لاهل البیت.
حلی، حسن بن یوسف (1363). انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، قم: الشریف الرضی.
------------ (1365). الباب الحادی عشر، تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی.
خرازی، محسن (1417ق). بدایه المعارف الالهیه فی شرح عقاید الاسلامیه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
خسروی فارسانی، عباس؛ اکبری، رضا (1384). «تحلیل و نقد شرطیه پاسکال با توجه به نظریه تصمیم‌سازی»، نامه حکمت، ش 6، ص 163-129.
-------------- (1390). «بررسی انتقادی استدلال شرط‌بندی پاسکال در اثبات وجود خدا»، پژوهش‌های فلسفی-کلامی، ش 47، ص 36-5.
خندان، علی‌اصغر (1384). مغالطات، قم: بوستان کتاب.
خواجوئی، محمد اسماعیل (1383). رساله تجسم الاعمال، اصفهان: مؤسسة الزهرا.
رازی، محمد بن عمر(1373). شرح عیون الحکمه، تهران: مؤسسة الصادق.
زاد یوسفی، امیرحسین؛ سعیدی مهر، محمد (1394). «شرط‌بندی پاسکال و اشکال خدایان متعدد»، جستارهای فلسفة دین، سال چهارم، ش 2، ص 43-66.
سبحانی، جعفر (1412ق). الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
----------- (1425ق). الفکر الخالد فی بیان العقائد، قم: مؤسسة امام صادق (ع).
سهروردی، یحی بن حبش (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربن و سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سهلان الساوی، عمر (1383). البصائر النصیریه فی علم المنطق، تحقیق حسن غفارپور، تهران: شمس تبریزی.
