تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,020 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,495,897 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,757,842 |
نتایج سالیابی ترمولومینسانس در بنای موسوم به ارگ علیشاه در تبریز | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 5، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، شهریور 1400، صفحه 95-105 اصل مقاله (680.94 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2020.293523.142812 | ||
نویسندگان | ||
فرشته پاشائی کمالی* 1؛ امین مرادی2 | ||
1دانشجوی دکتری گروه معماری و شهرسازی واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران. | ||
2دانش آموخته دکترای باستان شناسی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران | ||
چکیده | ||
اشارات همه متون تاریخی به ایجاد «بزرگترین سازه تاقی آجری در جهان اسلام» توسط تاجالدین علیشاه جیلانی، وزیر سلطان محمد خدابنده اولجایتو در قرن 8 ه.ق، همواره مورخان و محققان تاریخ معماری را بر آن داشته است تا در پی انتساب حجم آجریِ عظیم U شکل در مرکز بافت تاریخی تبریز به علیشاه، وزیر ایلخانی، این سازه U شکل تاقی عظیم را دهانة همان تاقی متصور شوند که اندکی پس از ساخت آن و به دلیل تعجیل در فرایند اجرا در دوره ایلخانی فرو ریخته است؛ در حالی که یافتههای نوین پژوهشی راهگشای افقهای نوینی پیرامون هویت معماری و کاربری بقایای امروزی این بنای منسوب به ارگ علیشاه است. بر همین اساس، پرسمان اصلیِ این پژوهش پیشرو، تعیین ارتباط معماری این بنای مورد نظر با ساختمان ایجادشده در دورة ایلخانی خواهد بود. اگر فرض بر این باشد که دو فاز کاملاً متمایز معماری وجود دارد، با استفاده از فن سالیابی به روش ترمولومینسانس، بر روی آجرهای این سازه عظیم بر این اساس که آجر یکی از مصالح بنایی مطلوب جهت تاریخگذاری مطلق بناهای تاریخی به روش ترمولومینسانس در سالهای اخیر است، اختلافِ زمانی حداقل دو قرن را در این سازه موجود را نشان میدهد و این بیانگر این واقعیت است که هیچ ارتباطی بین بقایای امروزی تاق منسوب به ارگ علیشاه و تاق ایجادشده در دوره ایلخانی وجود ندارد. مطابق با شواهد معماری و مطالعات به عمل آمده، آنچه مسلم است، بقایای امروزی منسوب به علیشاه جیلانی حدود دو قرن پس از دوره ایلخانی ایجاد شده است و حجم آجری U شکل موجود، فاز ساختمانیِ متأخری است که جهت مسدود کردن، تکمیل و تبدیل کاربری بقایای بنای ایلخانی بخش شمالی در ضلع جنوبی آن ایجاد شده است و هیچ ارتباطی میان حجم معماری U شکل موجود و تاق معروف علیشاه وجود ندارد. | ||
کلیدواژهها | ||
معماری ایلخانی؛ تاق علیشاه؛ مسجد علیشاه؛ نتایج ترمولومینسانس | ||
مراجع | ||
آجرلو، بهرام، (۱۳۸۴). معماری آذربایجان در عصر اصلاحات غازانی، ماهنامه دیلماج، ش ۱۱، صص ۲۰-۲۷بلر، شیلا و بلوم، جاناتان،(1387). هنر و معماری اسلامی (2). ترجمه یعقوب آژند، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها.
پیرنیا، محمدکریم، (1387).سبکشناسی معماری ایرانی، تهران، سروش دانش.
حجت، عیسی و دیگران، (1393). «راهیابی گنبدخانه به مساجد ایران؛ روایتی از گسست و پیوست فضا»، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، ش2 (3)، صص 21-31.
سرفراز، علیاکبر، ( 1351). گزارش باستانشناسی در مجموعۀ علیشاه، تهران، مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
مرادی، امین، (1398). «منزلگاههای شمالغرب ایران»، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی.
منصوری، سید امیر و بهرام، آجرلو، (1382). «بازشناسی ارگ علیشاه تبریز و کاربرد اصلی آن». هنرهای زیبا. 16 (16)، صص 57-68.
ویلبر، دونالد، (1365). معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانان، ترجمۀ عبدالله فریار، تهران، علمی فرهنگی.
Ajrlou, Bahram, 2005. Architecture of Azerbaijan in the Age of Ghazani Reforms, Dilmaj Monthly, Vol. 11, pp. 20-27. [in Persian]. Blair, Sheila and Bloom, Jonathan, 1987. Islamic Art and Architecture (2). Translated by Yaghoub Azhand, Tehran, Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books. [in Persian]. Pirnia, Mohammad Karim, 2008. Stylistics of Iranian architecture, Tehran, Soroush Danesh. [in Persian]. Hojjat, Isa and others, 2015. "Navigating the dome to the mosques of Iran; A Narrative of the Disruption and Attachment of Space”, Fine Arts - Architecture and Urban Planning, Vol. 2 (3), pp. 21-31. [in Persian]. Sarfaraz, Ali Akbar, 1973. Archaeological report in Alisha Complex, Tehran, Cultural Heritage and Tourism Research Center Documentation Center. [in Persian]. Moradi, Amin, 2020. "Homes of Northwest Iran", Tehran, Institute of Humanities. [in Persian]. Mansoori, Seyed Amir and Bahram, Ajrlou, 2003. "Recognition of Alisha Citadel of Tabriz and its main application". beautiful arts. 16 (16), pp. 57-68. [in Persian]. Wilber, Donald, 1987. Islamic architecture of Iran in the Ilkhanate period, translated by Abdullah Faryar. Tehran, scientific and cultural. [in Persian]. Chardin, Jean. 1686. Journal du voyage du chevalier Chardin en Perse et aux Indes Orientales par la Mer Noire et par la Colchide. (Travels of Sir John Chardin into Persia and East Indies and the country of Colchis) Paris: Daniel Horthemels. Chruscinska. Alica and others. 2014. Luminescence dating of bricks from the Gothic Saint James Church in Torun. Geochronometria 41(4): 352-360 Giyasi, Jaafar. 1997. Me’mar XacəƏlişah Təbrizi: Dövrü & Yaradiciliği. Baku: Azerbaijan National Academy of Sciences. Grogler, N., Houtermans, F.G., Stauffer, H., 1906. Uber die datirung von Keramik und Ziegel duruch Thermolumineszenz. Helv. Phys. Acta 33, 595-596. Hillenbrand, R., 2004. Islamic Architecture: Form, Function, and Meaning. U.S: Columbia University Press. Ibn Batuta, M., 1953. Ibn Batuta travels in Asia and Africa. Translated by Gibb, H. England: Routledge and Kegan. Kennedy, G.C., Knopff, L., 1960. Dating by thermoluminescence. Archaeology 13, 147-148. Moradi, A., & Hoseinpour Mizab, M. 2019. Was there ever an arch in the so-called Ark-e-Alishah. Nexus Network Journal, 4, 1-20. Pope, Arthur Upham and Phyllis Ackerman, eds. 1939. The architecture of the Islamic period. The fourteenth century. A survey of Persian art from prehistoric times to the present. London & New York: Oxford University Press | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 535 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 391 |