پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,523,662 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,783,801 |
نظام دساتیری عالم در فرامتن فلسفی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 4، دوره 11، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 61-47 اصل مقاله (323.05 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2021.321204.973 | ||
| نویسنده | ||
| امین شاه‌وردی* | ||
| دانش‌آموخته دکتری فلسفه از دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در بخش نخستِ نامه مه‌آباد از کتاب دساتیر، طرحی از نظام آفرینش ارائه شده است که متأثر از آموزه‌های فیلسوفان مشائی است. بر اساس این طرح، از مبدأ آغازین هستی، خردِ نخستین که در این کتاب بهنام نامیده شده، صادر می‌شود و از بهنام، خرد دوم یعنی امشام، همراه با تن و روان سپهر برین که به ترتیب مانیستار و تانیستار خوانده شده‌اند، صادر می‌شوند. در ادامه، از خرد دوم، خرد سوم در کنار تن و روان سپهر زیرینِ سپهر برین، هستی می‌پذیرند و این سلسله صدور به همین شیوه ادامه می‌یابد تا نهایتاً به آخرین سپهر یعنی سپهر ماه منتهی شود. از خردی که همراه با سپهر ماه از خرد پیشین صادر می‌شود یعنی فرنوش، نه خردی هستی می‌پذیرد و نه سپهری؛ بنابراین، از فرنوش، صرفاً عالم تحت قمر به وجود می‌آید. بر خلاف این طرح مشائی که شمار خردها و سپهرها در آن کاملاً متعین و مشخص است، در بخش دوم نامه مه‌آباد به نامعلوم بودن تعداد خردها و سپهرها و تعداد فراوان آنها اشاره می‌شود و احصاء آنها از عهده آدمی خارج دانسته می‌شود. علاوه بر این، در ادامه همین نامه، وجود رب‌النوع‌های مختلفی مورد تأکید قرار می‌گیرد که در تضاد با رویکرد فیلسوفان مشائی در توضیح نظام آفرینش است؛ بنابراین در بخش دوم این مقاله، پس از طرح انتقادهای اشراقی به متعین بودن تعداد افلاک و عقول مفارق در آموزه‌های مشائی، به نظریه عقول عرضی اشراقی برای توضیح کثرت عالم مادی اشاره می‌گردد و نشان داده می‌شود که چگونه چنین دیدگاهی در بیشتر بخش‌های دساتیر مورد توجه واقع شده است؛ بدین ترتیب، اگر چه در دساتیر، دو دیدگاه مختلف در تبیین نظام آفرینش مطرح شده و به ناسازگاری آنها اشاره نشده است، اما روشن است که نمی‌توان آنها را همزمان درست دانست. بر این اساس، داوری این مقاله آن است که رویکرد اشراقی، مبتنی بر نامشخص بودن تعداد خردها و سپهرها همگام با پذیرش عقول عرضی به مثابه رب‌النوع‌های انواع طبیعی بهتر با رویکرد کلی و دیگر آموزه‌های دساتیر هماهنگ می‌گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دساتیر؛ آذرکیوانیان؛ مشائیان؛ اشراقیان؛ نظام آفرینش | ||
| مراجع | ||
|
ابن سینا، حسین بن عبدالله،1982، النجاة، بیروت، دار الافاق الجدیدة.
ـــــــــــــــــــ،1983، الاشارات و التنبیهات مع شرح نصیرالدین الطوسی، القسم الثالث، بتحقیق الدکتر سلیمان دنیا، القاهره، دارالمعارف.
ــــــــــــــــــ ، 1404 ق، الشفاء: الهیات، قم، مکتبة آیة الله مرعشی نجفی.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1379، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، ج2، تهران، طرح نو.
پورداود، ابراهیم،1307، یشت‌ها، ج1، بمبئی، انجمن زرتشتیان.
ــــــــــــــ،1386، فرهنگ ایران باستان، تهران، اساطیر.
دبستان مذاهب،1362، به تصحیح و کوشش رحیم رضازاده ملک، ج1، تهران: طهوری.
دساتیر آسمانی، 1888، به کوشش شهریار بن اردشیر و پرویز بن شاه جهان و بهرام بن شاویر، بمبئی، بی‌نا.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی بن حبش،1373، مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، ج2، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
کربن، هانری، 1385، تاریخ فلسفه ایران، ترجمۀ سید جواد طباطبایی، تهران، کویر.
گشتاسب، فرزانه، 1395، «ترجمۀ فارسی مناجات هورخش کبیر در کتاب دساتیر» همایون نامه: نکوداشت کارنامة علمی دکتر ناصر تکمیل همایون، تهران، نگارستان اندیشه.
مجتبایی، فتح‌الله، 1374، «آذرکیوان»، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج1، صص259-247.
معین، محمد، 1387، حکمت اشراق و فرهنگ ایران، مجموعۀ مقالات محمد معین، ج1، به کوشش مهدخت معین، تهران، صدای معاصر.
مولایی، چنگیز، 1392، فروردین‌یشت، تبریز، دانشگاه تبریز.
Aristotle, 1984, The Complete Works of Aristotle: The Revised Oxford Translation, Vol. 1, Jonathan Barnes (ed.), Princton: Princton University Press. Aristotle,1984, The Complete Works of Aristotle: The Revised Oxford Translation, Vol. 2, Jonathan Barnes (ed.), Princton: Princton University Press. Plato, 1979, The Republic, Trans. Raymond Larson, Wheeling, Illinois: Harlan Davidson. Sheffield, Daniel J. 2014. “The Language of Heaven in Safavid Iran: Speech and Cosmology in the Thought of Āẕar Kayvān and His Followers”, in No Tapping around Philology: A Festschrift in Honor of Wheeler McIntosh Thackston Jr.’s 70th Birthday, Alireza Korangy and Daniel J. Sheffield (eds.), Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 451 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 384 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب