تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,504 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,123,246 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,229 |
مکان یابی اسکان موقت مبتنی بر مخاطرة سیل در شهر شیراز | ||
پژوهش های جغرافیای طبیعی | ||
دوره 53، شماره 4، بهمن 1400، صفحه 487-507 اصل مقاله (2.51 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jphgr.2021.320333.1007602 | ||
نویسندگان | ||
مهران مقصودی* 1؛ ابوالقاسم گورابی1؛ مجتبی یمانی2؛ مرضیه بذرافکن3 | ||
1دانشیار دانشکدة جغرافیا دانشگاه تهران | ||
2استاد دانشکدة جغرافیا دانشگاه تهران | ||
3دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی پردیس بین المللی کیش دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
رودخانه ها از شریان های حیاتی مؤثر در جذب جمعیت و ایجاد سکونت گاه های شهری و روستایی، بهویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، به شمار می روند. رودخانة خشک و راهدار در پهنة کلانشهر شیراز در سالیان گذشته یکی از پهنه های ژئومورفیک مخاطره آمیز شهری بوده است. با توجه به وقوع چندین سیلاب بزرگ در سال های اخیر و ایجاد تلفات جانی و مالی قابل توجه، تعیین نقاط مناسب جهت اسکان موقت آسیب دیدگان سیل از نیازهای ضروری محسوب می شود. در این پژوهش، با استفاده از داده های رقومی ارتفاعی، مکانی موقع کاربری های واقع در شهر شیراز، بررسی های میدانی، و مصاحبه با کارشناسان، در قالب مدل های تصمیم گیری چندمعیاره و AHP، پس از مقایسة زوجی متغیرها و تعیین اولویت آنها مناسب ترین مکانها برای اسکان موقت ارائه شده اند. تعیین و توسعة کاربرهای (پلها، کنارگذرها و ...) بدون توجه به عرصه ژئومورفولوژیک در تشدید خسارات و آسیبها نقش مهمی داشتهاند. ارزیابی این پژوهش نشان داد پهنه هایی که عمدتاً در جنوب شرق و نواحی مرکزی منطقة شهری شیراز واقع شدهاند (فضاهای باز و فرودگاه) دارای میانگین شاخص مطلوبیت بالایی هستند و می توان ار آنها به عنوان مناسب ترین پهنه ها برای اسکان موقت مبتنی بر مخاطرة سیل در شهر شیراز استفاده کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
اسکان موقت؛ سلسله مراتبی؛ سیل؛ شیراز؛ مکان یابی | ||
مراجع | ||
اشراقی، م. و ایرانمنش، ف. (1386). مکانیابی اماکن اسکان موقت جمعیتهای آسیبدیده از زمینلرزه با بهرهگیری از سامانههای اطلاعات مکانی (مطالعة موردی منطقة 2 شهرداری تهران)، دومین کنفرانس بینالمللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبة طبیعی، تهران: شرکت کیفیت ترویج.
اصغرپور، م.ج. (1387). تصمیمگیری چندمعیاره، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
امیدوار، ب.؛ نوجوان، م. و برادران شرکاء، م. (1389). مکانیابی اسکان موقت با استفاده از GIS(مطالعة موردی: منطقة یک شهرداری تهران)، دومین کنفرانس برنامهریزی و مدیریت شهری، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
پورطاهری، م. (1390). کاربرد روشهای تصمیمگیری چندشاخصه در جغرافیا، تهران: سمت.
جمالی، م.؛ جعفرپور، ز. و کردوانی، پ. (1394). تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفولوژیکی توسعة شهر در حریم رودخانة خشک کلانشهر شیراز، نشریة تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 2(3): 51-61.
داداشزاده، ع.؛ تقوای، م. و ضرابی، اص. (1396). ارزیابی عوامل مؤثر بر مکانیابی اسکان موقت مطالعة موردی: شهر ارومیه، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دورة 49 ، شمارة 2، صص325-340.
دانایینیا، اح. و زاغیان، م.ع. (1397). مکانیابی اسکان موقت زلزلهزدگان در بافت تاریخی؛ مبانی و راهبردها (مطالعة موردی: محلة محتشم کاشان)، فصلنامة علمی- پژوهشی برنامهریزی فضایی (جغرافیا)، 8(4): 27-46.
رحیمی، م.؛ عبدالهی، ع. اص. و ایلاقی حسینی، م. (1394). مکانیابی اردوگاههای اسکان موقت در مواقع زلزله (مطالعة موردی: شهرستانهای جیرفت و عنبرآباد)، نشریة مطالعات نواحی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، 2(3): 41-58.
رکنالدین افتخاری، ع.؛ قدیری، م.ع.؛ پرهیزکار، اک. و شایان، س. (1388). تحلیلی بر دیدگاههای مفهومی آسیبپذیری جامعه نسبت به مخاطرات طبیعی، برنامهریزی و آمایش فضا مدرس علوم انسانی، 13(1): 29-62.
شجاع عراقی، م. و تولایی، س. (1390). مکانیابی پایگاههای پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، منطقة 6 شهرداری تهران، مجلة مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، 3(10): 41-60.
صمدزادگان، ف. (1384). مکانیابی اماکن اسکان موقت بهمنظور GIS مدیریت حوادث غیرمترقبه بر مبنای بهکارگیری سیستمهای اطلاعات مکانی هوشمند، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیر مترقبه، تهران.
فلاحی، ع. (1386)، معماری سکونتگاههای موقت پس از زمین لرزه، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. تهران.
قادری، ر.؛ امیدوارفر، س. و بایرامزاده، ن. (1400). مکانیابی اسکان موقت جهت مدیریت بحران بعد از زلزله (نمونة موردی: شهرستان ارومیه)، دومین کنفرانس بینالمللی و پنجمین کنفرانس ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست، اردبیل.
قنبران، ع.ح.؛ حسینعلی، ف.؛ حسینی، س.ب. و بهرامیدوست، پ. (1398). مکانیابی مراکز بیمارستانی با تکیه بر مخاطرات طبیعی و با استفاده از مدل تحلیل شبکهای (ANP) نمونة موردی (منطقة پنج شهر تهران)، آمایش محیط، 12(44): 127-156.
کاظمینیا، ع. (1398). مکانیابی احداث اسکان موقت شهر کرمان با استفاده از GIS، فصلنامة مدیریت بحران، 16: 47-59.
کاویانی، م. و علیجانی، ب. (1387). مبانی آبوهواشناسی، چ 14، تهران: سمت.
محمدی طبائی، م. و نوربخش، ه. (1400). مکانیابی بهینة مراکز اسکان موقت در بحرانهای شهری (نمونة موردی: منطقة ۳ اصفهان)، کنفرانس ملی معماری، عمران، شهرسازی، و افقهای هنر اسلامی در بیانیة گام دوم انقلاب، تبریز.
مرکز آمار و سرشماری ایران (1395).
مهرگان، م.ر. (1383). پژوهش عملیاتی پیشرفته، انتشارات کتاب دانشگاهی.
Anand, A.; Jethoo, AS.; Sharma, G. (2015). Selection of temporary rehabilitation location after disaster: a review. European Scientific Journal, ESJ., 11(10): 161-169.
Anhorn, J. and Khazai, B. (2015). Open space suitability analysis for emergency shelter after an earthquake. Natural Hazards and Earth System Sciences. 15(4): 789-803.
Asgharpour, MJ. (2008). Multi-Criteria Decision Making, Tehran: University of Tehran Press.
Barbara, Theilen-Willige and Helmut, Wenzel (2019). Remote Sensing and GIS Contribution to a Natural Hazard Database in Western Saudi Arabia. Geosciences, 9(9): 380.
Brooke, S. (2017). Location: An Analysis of Safe Haven Siting in New York City, partial fulfillment of the requirement for the degree of Master of Arts in Department of Urban and Environmental Policy and Planning. Tufts University.
Dadashzadeh, A.; Taqwa, M. and Zarrabi, AS. (2017). Evaluation of Factors Affecting the Location of Emergency settlement Case Study: Urmia, Human Geography Research, 49(2): 325-340.
Danaeinia, Ah. and Zaghayan, M.A. (2018). Location of temporary settlement Earthquake victims Historical context; Fundamentals and Strategies Case Study: Mohtasham Kashan District, Spatial Planning (Geography) Quarterly, 8(4): 27-46.
Falahi, A. (2007). Architecture of Temporary Settlements after Earthquake, Tehran: Shahid Beheshti University Press.
Ishraqi, M. and Eramanesh, F. (2007). Locating Temporary Settlements of Earthquake-Affected Populations Using Spatial Information Systems (Case Study of District 2 of Tehran Municipality), Second International Conference on Comprehensive Crisis Management in Natural Disasters, Tehran, Quality Promotion Company.
Jamali, M.; Jafarpour, Z. and Kordvani, P. (2015). Spatial Analysis of Geomorphological Risks of Urban Development in the Dry River Area of Shiraz, Journal of Spatial Analysis of Environmental Risks, 2(3): 51-61.
Jifu, Liu; Yida, Fan and Piejun, Shi. (2011). Response to a high-Altitude Earthquake: The Yushu Earthquake example, Int J. Disaster risk sci, 2(1): 43-53.
Katerina, R.; Donevska, Pece and Gorsevski, V. (2011). Regional non-hazardous landfill site selection by integrating fuzzy logic, AHP and geographic information systems, Environ Earth Sci, pp. 40-48.
Kaviani, M. and Alijani, B. (2008). Fundamentals of Meteorology, Fourteenth Edition, Tehran: Samat Publications.
Kazemi Nia, A. (2019). Location of temporary housing in Kerman using GIS. Crisis Management Diary, 16: 47-59.
Li, H.; Zhao, L.; Huang, R. and Hu, Q. (2017). Hierarchical earthquake shelter planning in urban area: a case for Shanghai in China. International Journal of Disaster Risk Reduction. pp. 431-446.
Mehregan, M.R. (2004). Advanced Operations Research, University Book Publishing, First Edition.
Mohammadi Tabaei, M. and Noorbakhsh, H. (2021). Optimal location of temporary shelter centers in urban crises (Case study: Isfahan Region 3). National Conference on Architecture, Civil Engineering, Urban Planning and Horizons of Islamic Art in the Statement of the Second Step of the Revolution, Tabriz.
Omidvar, B.; Nojavan, M. and Shoraca Brothers, M. (2010). Locating Temporary shelter Using GIS Case Study: District One of Tehran Municipality, Second Conference on Urban Planning and Management, Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad.
Poor Taheri, M. (2011). Application of multi-criteria decision making methods in geography, Tehran: Samt Publications.
Qaderi, R.; Omidvarfar, S. and Bayramzadeh, N. (2021). Location of temporary shelter for post-earthquake crisis management (case study: Urmia city), The second international conference and the fifth national conference on protection of natural resources and environment, Ardabil.
Qanbaran, A.H.; Hussein Ali, F.; Hosseini, S.B. and Bahrami Doust, P. (2019). Location of Hospital Centers Based on Natural Hazards and Using Network Analysis Model (ANP) Case Study (District Five of Tehran), Environmental Management, 12(44): 127-156.
Rahimi, M.; Abdollahi, A.AS. and Ilaqi Hosseini, M. (2015). Location of temporary settlement camps during earthquakes Case study: Jiroft and Anbarabadi counties, Journal of Urban Areas Studies, Shahid Bahonar University of Kerman, 2(3): 41-58.
Reed, S.B. (1979). Introduction to hazards. Disaster Management Training Program UNDP.
Rukn al-Din Iftikhari, A.; Ghadiri, M.A.; Parhizkar, Ak. and Shayan, S. (2009). An Analysis of Conceptual Perspectives of Society Vulnerability to Natural Hazards, 'Planning and Spatial Planning, Teacher of Humanities, 13(1): 62-29.
Saaty, T. L. (2005). Fundamentals of the Analytic Network Process, Proceedings of ISAHP, Kobe. Japan.
Saaty, TL. (1980). The analytic hierarchy process: planning, priority setting, and resource allocation. New York/London: McGraw-Hill International Book Co.
Samadzadegan, F. (2005). Locating Temporary Settlements for GIS Unexpected Disaster Management Based on the Use of Intelligent Spatial Information Systems, The First International Conference on Comprehensive Crisis Management in Unexpected Disasters, Tehran.
Shojai Iraqi, M. and Tulai, S. (2011). Location of Crisis Management Support Databases Using Geographic Information System, District 6 of Tehran Municipality, Journal of Urban and Regional Studies and Research, 3(10): 41-60. Statistics and Census Center of Iran (2016).
Unal, M. and Uslu, C. (2016). GIS-Based Accessibility analysis of urban emergency shelters: the case of adana city. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Vol. XLII-2/W1, 2016 3rd International GeoAdvances Workshop, 16-17 October 2016, Istanbul, Turkey. pp. 95-101.
Uzun, O. and Senic, B. (2021). An assessment on size and site selection of emergency assembly points and temporary shelter areas in Düzce. Natural Hazards, Vol. 105, pp.1587-1602.
Wei, Y. and Jin, L. (2020). Instructions for planning emergency shelters and open spaces in China: Lessons from global experiences and expertise. International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. 51.
Williams, G.; Batho, S. and Russell, L. (2000). The emergency planning response to the bombing of Manchester city centre. Cities. 17(4): 293-304.
Xuefen, Liu and Samsung, Lim (2015). A spatial analysis approach to evacuation management: shelter assignment and routing. Eds. pp. 69-77. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 823 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 458 |