
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,622 |
تعداد مقالات | 71,533 |
تعداد مشاهده مقاله | 126,861,852 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,904,825 |
مطالعه تطبیقی نقشمایه موجود ترکیبی زن- پرنده در هنر ایران عصر سلجوقی با هنر تمدنهای بینالنهرین، یونان، هند و آسیای جنوبشرقی | ||
نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
دوره 26، شماره 2، شهریور 1400، صفحه 27-36 اصل مقاله (2.53 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2021.318527.666652 | ||
نویسندگان | ||
پروین حسنی* 1؛ مهیار اسدی2 | ||
1دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه تهران | ||
2گروه مجسمه سازی و نقاشی. دانشکده هنرهای تجسمی. پردیس هنرهای زیبا. دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
نقشمایه موجود ترکیبی زن-پرنده بهعنوان مخلوقی افسانه ای در طیف وسیعی از آثار هنری دوران اسلامی قابل مشاهده است. در دوران سلجوقی، این نقش مایه علاوه بر نقش بستن روی سطوح گوناگون بهصورت دوبعدی، در آثار برنزی و سفالین پیکرگون نیز به نمایش درآمده است. زن-پرنده اغلب بهصورت تک و گاه بهصورت جفت به تصویر کشیده شده و در برخی متون از آنها بهعنوان حامیانی فرا انسانی یا دربردارنده نیروهای خوشیمنی یاد شده است. با توجه به اینکه در بسیاری از پژوهش های معاصر در داخل و خارج از ایران، از این نقش با عنوان هارپی یاد شده، پرسش اصلی بدین شرح است که چه نسبتی میان مفهوم نقش زن-پرنده در دوران سلجوقی و نمونه های مشابه آن در تمدن های بینالنهرین، یونان، هند و آسیای جنوبشرقی وجود دارد. در این راستا پژوهش با تکیه بر منابع مکتوب و با روشی توصیفی- تحلیلی به تجزیهوتحلیل کیفی دادهها می پردازد. چهارچوب نظری مقاله با اتکا بر تئوری بینامتنیت شکل گرفته و هدف اصلی آن تبیین نسبت میان مفهوم نقشمایه زن-پرنده سلجوقی با پیشمتنهای موجود است. نتایج نشان می دهد که مفاهیم نهفته در این نقشمایه، برآمده از پیش متن های بین النهرینی و هندی بوده و کمتر با نمونه های مشابه یونانی ارتباط دارد؛ بنابراین استفاده از عنوان هارپی برای زن-پرنده سلجوقی، اشتباه به نظر میرسد. | ||
کلیدواژهها | ||
هنر سلجوقی؛ زن-پرنده؛ هارپی؛ سیرن؛ کینارا و کیناری | ||
مراجع | ||
اتینگهاوزن، ریچارد و آژند، یعقوب (1376)، هنر ایران در دوره سلجوقی، کیهان فرهنگی، 139،صص 56-50.
اسمیت، ژوئل (1387)، فرهنگ اساطیر یونان و روم، ترجمه شهلا برادران خسروشاهی، چاپ دوم، تهران: روزبهان، فرهنگ معاصر.
ایونس، ورونیکا (1381)، اساطیر هند، ترجمه محمدحسین باجلان فرخی، چاپ دوم، تهران: اساطیر.
آذرپی، گیتی و دیگران؛ (1397)، نقاشی سغدی: حماسه تصویری در هنر، چاپ اول، تهران: سوره مهر. پوپ، آرتر اپم و اکرمن، فیلیس (1387)، سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، جلد دوم: دوره ساسانی، ترجمه نجف دربابندری و دیگران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
چیتساز، محمدرضا (1379)، تاریخ پوشاک ایرانیان (از ابتدای اسلام تا حمله مغول)، چاپ اول، تهران: سمت.-
حسینی، سید هاشم (1391)، نقوش موجودات ترکیبی در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران، هنرهای زیبا،دوره 17شماره 4، صص54-45.
رحمانی، نجیبه و محمودی، فتانه (1396)، بررسی سیر تحول نقش هارپی در هنر ایران (از دوران پیشازتاریخ تا دوران معاصر)، هنرهای زیبا،دوره 22شماره 1،صص 67-53.
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1341)، دیوان، تصحیح مدرس رضوی، تهران: ابن سینا. عابددوست، حسین و کاظم پور، زیبا (1388)، تداوم حیات اسفنکسها و هارپیهای باستانی در هنر دوره اسلامی، فصلنامه نگره، دوره 13،شماره4،صص 91-81.
گیرشمن، رومن (1350)، هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی، ترجمه بهرام فرهوشی، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. مجیدزاده، یوسف (1380)، تاریخ و تمدن بینالنهرین(جلد سوم: هنر و معماری)، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.- ملکی، مهدیه (1389)، بررسی تطبیقی اسطورههای ایران و هند در عهد باستان، فصلنامه نقشمایه، 3(6) ،صص 68-59.
نامور مطلق، بهمن (1394)، درآمدی بر بینامتنیت (نظریهها و کاربردها)، چاپ دوم، تهران: سخن.- هال، جیمز (1380)، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ اول، تهران: فرهنگ معاصر.
Baer, E. (1965) Sphinxes and Harpies in Medieval Islamic Art: An Iconographical Study.
Jerusalem: Israel Oriental Society. Canby, Sh. R.; Beyazit, D.; Rugiadi, M. & Peacock, A. C. S. (2016) Court and Cosmos: The Great Age of the Seljuqs.
New York: Metropolitan Museum of Art. Krishna Murthy, k. (1984).
Mythical Animals in Indian Art. New Delhi: Abhinav.
Rogers, J.M. (2010) The arts of Islam : masterpieces from the Khalili collection. London : Thames & Hudson.
Draycott, C. (2008) Bird-Woman on the Harpy Monument from Xanthos, Lycia: Sirens or Harpies? in Essays in classical archaeology for Eleni Vassiliou 1977-2007. Oxford: Archaeopress, pp. 145-153. URL 1: www.harvardartmuseums.org/art/165473 (access date: 2019/11/20). URL 2: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451390 (access date: 2019/08/24). URL 3: https://archnet.org/sites/4018/media_contents/9105 (access date: 2019/10/02) URL 4: https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100028004317.0x000001? utm_source (access date: 2019/12/20). URL 5: https://iiif.bodleian.ox.ac.uk/iiif/viewer/aa779ca1-ae98-47cd-8c85-9568bec91e68 (access date: 2019/12/27). URL 6: https://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100023586788.0x000001?utm_ source (access date: 2019/12/03). URL 7: https://www.harvardartmuseums.org/art/216288(access date: 2019/07/04). URL 8 https://www.khanacademy.org/humanities/ancient-art-civilizations/ancient-near-east1/babylonian/a/the-queen-of-the-night-relief(access date: 2019/09/12). URL 9: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/257513(access date: 2019/12/06). URL 10: https://www.britishmuseum.org/collection/object/G_1848-1020-1 (access date: 2020/02/20). URL 11: http://www.chinabuddhismencyclopedia.com/en/index.php?title=Kinnara (access date: 2019/12/28). URL 12: https://www.ancient.eu/Garuda/ (access date: 2020/01/27 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,205 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,691 |