تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,495 |
تعداد مقالات | 70,192 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,363,724 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,588,476 |
واکاوی هویتی شخص بدون ریش در نقش برجسته های اردشیر اول ساسانی | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 8، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، خرداد 1400، صفحه 167-188 اصل مقاله (1.44 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2021.270894.142650 | ||
نویسندگان | ||
حمزه قبادی زاده* 1؛ علی اصغر سلحشور2؛ یونس یوسف وند3 | ||
1دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.ا | ||
2دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
3دانش آموخته دکتری باستان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
در چهار نقش برجستهی اردشیر بابکان در فیروزآباد، نقش رستم و نقش رجب و در پشت سر شاه، شخصی با صورت اصلاحکرده نمایش داده شده است. در مورد هویت این شخص نظرات مختلفی ارائه گردیده که با عناوین مختلفی چون خواجهی مگسپران، خدمتکار یا محافظ شاه از او یاد شده است. مقایسهی این نوع شمایلنگاری با آنچه که از نمونههای مشابه پیش از حکومت ساسانی در ایران زمان هخامنشی و آشور بر جای مانده نشان میدهد که تراشیدن ریش یکی از سنتهای رایج در میان روحانیون بلند پایه بوده که به احتمال در ادوار بعد خصوصاً دورهی ساسانی نیز تداوم داشته است. علاوه بر این، بر اساس بررسی برخی نشانههای موجود و تحلیل روایتهای تاریخی، احتمال تعلق نقش شخص مذکور به فردی غیر از خانوادهی سلطنتی وجود دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
ساسانیان؛ نقش برجسته؛ اردشیر اول؛ روحانی؛ شخص بدون ریش | ||
مراجع | ||
ابن اثیر، عزالدین ابیالحسین، (1370)، الکامل فی التاریخ، ترجمۀ سید محمدحسین روحانی، تهران، اساطیر.
ابن بلخی، (1363)، فارسنامه، به تصحیح گای لسترنج و نیکلسن، تهران، اساطیر.
بویس، مری، (1386)، زرتشتیان: باورها و آداب دینی آنها، ترجمۀ عسگر بهرامی، تهران، ققنوس.
پرادا، ادیت، رابرت دایسون و چارلز ویلکینسون، (1383)، هنر ایران باستان، ترجمۀ یوسف مجید زاده، تهران، دانشگاه تهران.
دینوری، (1346)، اخبارالطوال، ترجمۀ صادق نشات، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
سامی، علی، (1389)، تمدن ساسانی، تهران، سمت.
فردوسی، ابوالقاسم، (1379)، شاهنامه، بر اساس چاپ مسکو، به کوشش سعید حمیدیان، تهران، قطره.
شپرد، دوروتی، (1387)، هنر ساسانی، در: تاریخ ایران کمبریج، ج 3، از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، گردآورنده: احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، ج چهارم، تهران، امیرکبیر.
شراتو، امبرتو، (1383)، هنر اشکانی و ساسانی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران، مولی.
شهبازی، علیرضا شاپور، (1389)، تاریخ ساسانیان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
علیخانی، الهه، (1386)، «بررسی مهرهای به دست آمده از کاوشهای محوطه قصر ابونصر فارس»، پایاننامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما حکمت اله ملاصالحی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
فرصتالدوله شیرازی، محمد نصیر بن جعفر، (1362)، آثارالعجم، به کوشش علی دهباشی، تهران، یساولی.
فره وشی، بهرام، (1378)، کارنامه اردشیر بابکان، تهران، دانشگاه تهران.
کرزن، جرج، (1362)، ایران و قضیه ایران، ترجمۀ وحید مازندرانی، ج دوم، چ دوم، تهران، علمی فرهنگی.
کریستینسن، آرتور، (1378)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، صدای معاصر ساحل.
کلانی، رضا، (1396)، «بررسی چند امکان برای تعیین هویت دو سوار ساسانی در نقش برجستهی فیروزآباد»، مطالعات باستانشناسی، دورۀ 9، شمارۀ 1، صص 209- 189.
کلانی، رضا، (1396)، تبار و نشانشناسی سواران ساسانی در نقش برجستة فیروزآباد، تهران، ندای تاریخ.
فونگال، هوبرتوس، (1378)، جنگ سواران در هنر ایرانی و هنر متأثر از هنر ایرانی در دوره اشکانی و ساسانی، ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی، تهران، نسیم دانش.
گیرشمن، رومن، (1390)، هنر ایران در دوران اشکانی و ساسانی، ترجمۀ بهرام فروشی، تهران، علمی و فرهنگی.
گوبل، روبرت، (1384)، گلمهرهای تخت سلیمان: جستاری در مهرشناسی اواخر دوره ساسانی، ترجمۀ فرامرز نجد سمیعی، تهران، سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری.
لوکونین، ولادیمیر گریگوریویچ، (1384)، تمدن ایران ساسانی، ترجمۀ عنایتالله رضا، چ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، (1349)، مروج الذهب، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی و فرهنگی.
مسعودی، (1349)، التنبیه و الاشراف، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مسکویه رازی، ابوعلی، (1369)، تجارب الامم، ترجمۀ ابوالقاسم امامی، تهران، سروش.
مشکوتی، نصرتالله، (1349)، فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران، تهران، سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران.
مصطفوی، سید محمدتقی، (1343)، «نقوش ساسانی در فارس»، انجمن فرهنگ ایران باستان، دورۀ 1، شمارۀ 3، صص 37- 29.
ملکزاده بیانی، ملکه، (1351)، «سکهها، نقوش و سنگنبشتههای شاپور اول»، بررسیهای تاریخی، شمارۀ 2، صص 46 ـ 23.
موسوی حاجی، رسول و علیاکبر سرفراز، (1396)، نقش برجستههای ساسانی، تهران، سمت.
نصراله زاده، سیروس، (1384)، نام تبارشناسی ساسانیان از آغاز تا هرمزد دوم، تهران، پژوهشکده زبان و گویش با همکاری اداره کل امور فرهنگی.
نلدکه، تئودور، (1378)، تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، ترجمۀ عباس زریاب، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تجارب الامم فی اخبار ملوک العرب و العجم، (1373)، تصحیح رضا انزابی نژاد و یحیی کلانتری، مشهد، دانشگاه فردوسی.
ویلسن، کریستی، (1317)، تاریخ صنایع ایران، ترجمۀ عبدالله فریار، تهران، وزارت معارف.
هینتس، والتر، (1385)، یافتههای تازه از ایران باستان، ترجمۀ پرویز رجبی، تهران، ققنوس.
Alarm, M. 2007. Ardashir's Eastern Campaign and the Numismatic Evidence. in: J. Cribe and G. Hermann (eds.). After Alexander: Central Asia before Islam. Proceedings of the British Academy, Oxford. Albenda, P. 1996. The Beardless Winged Genies from the Northwest Palace at Nimrud. Annual Meeting of the American Schools of Oriental Research. Held In Philadelphia. Alikhani, E. 2007. Study of the Seals Obtained from the Excavations of the Palace of Abu Nasr Fars. Master Thesis. Supervisor Professor Hekmatollah Molla Salehi, University of Tehran, Faculty of Literature and Humanities. [In Persian]. Alvarez-Mon, J. 2009. Ashurbanipal's Feast: A View from Elam, Iranica Antiqua 44: 131-180. Bivar, A. D. H. 1972. Cavalry Equipment and Tactics on the Euphrates Frontier. Dumbarton Oaks Papers 26: 273-291. Bivar, A. D. H. 1979. The Absolute Chronology of the Kushano-Sasanian Governors in Central Asia. G. Hermatta (ed.). Prolegomena to the Sources in the History of Pre-Islamic Central Asia. Budapest: 317-332. Boyce, M. 2007. Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Customs, Translated by A. Bahrami. Seventh Edition. Tehran. Qoqnoos. Boyce, M. 1968. The Letter of Tansar, Roma . [In Persian] Brunner, J. C. 1974. The Middle Persian Inscription Of The Priest Kirder At Naqs-I Rustam, Near Eastern Numismatics, Iconography, Epigraphy, and History. in: C. Miles and D. K. Koymjian (eds.). Studies In Honor of George, Beirut: 97-113. Canepa, M. 2013. Sasanian Rock Reliefs. in: D. T. Potts (ed.). The Oxford Handbook of Ancient Iran. Oxford University Press: 856- 877. Christensen, A. 1999. Iran during the Sasanids, Translated by R. Yasemi. Tehran. Sedaye Moasere Sahel . [In Persian]. Curzon, G. 1983. Iran and the Case of Iran, Translated by V. Mazandarani, Vol. II, Second Edition. Tehran. Elmi va Farhangi . [In Persian]. De Jong, A. 1997. Traditions of the Magi: Zoroastrianism in Greek and Latin Literature. Leiden. De Mecquenem, R. 1947. Contribution a l’etude du palais achemenide, in R. DeMecquenem, L. Le Breton and M. Rutten (eds.). ArchéologieSusienne. Memoires de la Mission Archeologiqueen Iran 30. Paris. De Waele, E. 1977. Nouvelles miettes de sculpture rupestre sassanide a Naqsh-e Rostam, Syria, Tome 54. fascicule 1-2: 65-88. Dinvari, 1967. Akhbar al-Tawwal, Translated by Sadegh Nasha't, Tehran: Iranian Culture Foundation. Erdmann, K. 1943. Die Kunst Irans zur Zeit der Sasaniden, Berlin. Erdmann, K. 1948. Sasaniddische Felsreliefs- Römische Historienreliefs, in Antike und Abendland, Beiträge zum Verständnis der Griechen Römer und ihres Nachlebens, Vol. 111: 75- 87. Farahvashi, B. 1999. Name-ye Ardeshir Babakan, Second Edition. Tehran. the University of Tehran . [In Persian]. Ferdowsi, A. 2000. Shahnameh, Based on the Moscow Edition. Prepared by S. Hamidian, Vol. 7, Tehran, Qatreh . [In Persian]. Forsat al-Dawla Shirazi, Mohammad Nasir bin Jafar. 1983. Asar al-Ajam. Prepared by Ali Dehbashi, First Edition. Tehran. Yasavoli . [In Persian]. Frye, R. N. 1974. The Sasanian bas- relief at Tang-i Qandil. Iran 12: 188-190. Ghirshman, R. 2011. Iranian Art during the Parthian and Sasanid Eras, Translated by B. Faravashi, Third Edition. Tehran. Elmi va Farhangi . [In Persian]. Gignoux, Ph. 1991. Les Quartre Inscriptions Du Mage Kirdir: Textes et Concordances Paris. Cahier Studia Iranica 9. Goebbels, R. 2005. Takht-i Suleiman Bullae: An Inquiry into Late Sassanid Sigillography, Translated by F. Najd Samiei, First Edition, Tehran, Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization . [In Persian]. Grabowski, M. 2009. Wczesno Sasanid z Kie Relief Skalne Iranu, Studia Materialy Archeoogiczne. Tom 14: 17-53. Grabowski, Maciej. 2011. Ardašīr's Struggle against the Parthians. Towards a Reinterpretation of the Fīrūzābād I Relief. Iranica Antiqua 46: 207-233. Grenet, R. 1990. Observations Sur Les Titres de Kirdir, Studia Iranica 19, f. 1: 87-93. Gyselen, R. 1989. Note De Glyptique Sassanide Les Cachets Personnels De Ohrmazd-Mogbed, Etude Irano – Aryennes Offertes A Gilbert Lazard, Cahier Studia Iranica 7. Paris: 185-192. Haerinck, E. 1999. Une tradition iranienne L art des Bas-reliefs Rupestres, Dossiers d Archeologie 243: 54-60. Haernick, E. and Overlaet. B. 2009. The Sasanian Roch Reliefe of Bahram II at Guyum (Fars, Iran). Iranica Antiqua 44: 531-558. Harper, P. O. 1981. Silver Vessels of the Sasanian Periods I: Royal Imagery. New York. Henning. W.B. 1952. The Monuments and Inscriptions of the Tang-I Sarvak. Asia Major 2: 151-178. Henning, W. B. 1954. Notes on the Great Inscription of Sapur I. Jackson Memorial Volume, Bombay. Selected Papers. Acta Iranica 15 1977 (2): 415-29. Herodotus, 1981. Histories, trans. Godley. Herrmann, G. 1969. The Dārābgird Relief: Ardashīr or Shāhpūr? A Discussion in the Context of Early Sasanian Sculpture. Iran 7: 63-88. Herrmann. G. 1970. The Sculptures of Bahram II. The Royal Asiatic Society. Herrmann, G. 1977. The Iranian Revival. Elsevier. Phaidon. Herrmann, G. 2000. The Rock Reliefs of Sassanian Iran, in J. Curtis (ed.). Mesopotamia and Iran in the Parthian and Sasanian Periods, Rejection and revival, 238 BC-AD 642. London. British Museum Press. Herzfeld, E. 1926. Reisebericht, Zeitschrift Der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft 80.: 226-283. Herzfeld, E. 1935. Archaeological History of Iran. London. Oxford University Press. Herzfeld, E. 1941. Iran in the Ancient East, Archaeological Studies Presented in the Lowell Lectures at Boston. London, Boston and New York. Hinz, W. 2006. New Finds from Ancient Iran, Translated by P. Rajabi, First Edition. Tehran. Qoqnoos . [In Persian]. Huff, D. 2008. Formation And Ideology Of The Sasanian State in The Context of Archaeological Evidence. in: V. S. Curtis and S. Stewart (eds.). The Sasanian Era. I. B. Tauris: 31-59. Huyse, PH. 1988. Kerdīr and the First Sasanians. in: Sims-Williams, N (ed.). Proceeding of the Third European Conference of Iranian studies, Part 1.Dr.Luding Verlag. Wiesbaden. Huyse, PH. 1999. Die Dreisprachige Inschrift Sabuhrs I. A Der Kab-I Zaedust (SKZ).2Bde. (=Corpus Inscrionum Iranicarum III 1.) Part III. Pahlavi Inscriptions. Not Complete. London. Ibn Athir. Izz al-Din Abi Al-Hussein. 1991. Al-Kamil Fi Al-Tarikh, Translated by M. H. Rouhani, Vol. I, Tehran, Asatir . [In Persian]. Ibn Balkhi, 1984. Farsnameh, G. le Strange and R. Nicholson, (eds.), Tehran, Asatir [In Persian]. Jackson, W. 1906. Persia Past and Present. London. Macmillan & Co. Kaim, B. 2009. Investiture or Mithra, Towards a New Interpretation of So-Called Investiture Scenes in Parthian and Sasanian Art. Iranica Antiqua 44: 403-415. Kalani, R. 2017. Study of Several Possibilities to Determine the Identity of Two Sasanid Riders in the Relief of Firuzabad. Pazhuheshhaye Bastanshenasi 9 (1: 209-189 [In Persian]. Kalani, R. 2017. The Descent and Symbolism of Sasanid Riders in the reliefs of Firuzabad, First Edition. Tehran. Nedaye Tarik . [In Persian]. Lerner, J.A. 2007. The Seal of a Eunuch in the Sasanian Court. Inner Asian Art and Archaeology 1: 113-118. Levit-Tawil, D.1993. Re-dating the Sasanian reliefs at Tang-e Qandil and Barm-e Dilak: Composition and Style as Dating Criteria. Iranica Antiqua 28: 141-168. Lukonin, V. G. 2005. Sasanid Iranian Civilization, Translated by E. Reza. Tehran. Elmi va Farhangi . [In Persian]. Mac Kenzie, D. N. 1989. The Sasanian Rock Reliefs at Nagsh-i Rustam, Iransche Denkmaler, Paraghraph 17. MacDermot, B. C. 1954. Roman Emperors on the Sassanian Reliefs. Roman Studies 44: 76-78. Malekzadeh Bayani. M. 1972. Coins, Reliefs and Inscriptions of Shapur I. Pazhuheshhaye Tarikhi (Historical Studies) 2 : 46-23 . [In Persian]. Mashkouti, N. 1970. List of Historical Monuments and Ancient Sites of Iran. First Edition. Tehran. National Organization for the Protection of Antiquities of Iran. [In Persian]. Masoudi, 1970. Al-Tanbih va Al-Ashraf. Translated by A. Payande. Tehran. Bongahe Tarjome va Nashre Ketab . [In Persian]. Masoudi, Abul Hasan Ali Ibn Hossein. 1970. Moravvej Al- Zahab. Translated by A. Payande. Vol. 1. Tehran. Elmi va Farhangi . [In Persian]. Mostafavi, M. T. 2006. Sasanid Reliefs in Fars,. Anjomane Farhange Iran Bastan (Ancient Iranian Culture Association) 1 (3: 37-29 . [In Persian]. Mousavi Haji, R. and Sarfaraz, A. A. 2017. Sasanid Reliefs. First Edition. Tehran. Samt .[In Persian]. Muskouyeh Razi, Abu Ali. 1990. Tajarob Al- Omam. Translated by A. Emami. Vol. 1. Tehran. Soroush . [In Persian] Nasrollahzadeh, S. 2005. The Name of Sasanid Genealogy from the beginning to Hormozd II. First Edition. Tehran, Research Institute of Language and Dialect in Collaboration with the General Office of Cultural Affairs . [In Persian]. Niederreiter, Z. 2015. Cylinder Seals Eleven Eunuchs (ša re ši Officials), A Study on Glyptics Dated to the Reign of Adad-nērārī. State Archives of Assyria Bulletin 21: 117-156. Nöldeke. T. 1999. History of Iran and the Arabs during the Sasanid Era, Translated by A. Zaryab. Tehran. Institute of Humanities and Cultural Studies . [In Persian]. Oppenheim, A. L. 1973. A Note on sa resi. JANES 5. Overlaet, B. 2009. A Roman Emperor At Bishapur and Darabgird: Uranius Antonius and the Black Stone of Emesa. Iranica Antiqua 46: 461-502. Overlaet, B. 2013. And Man Created God? Kings, Priests and Gods on Sasanian Investiture Reliefs. Iranica Antiqua 48: 313-354. Paruk, D. J. 1924. Sasanian Coin. Bombay. The Times Press. Porada, E. Dyson. R. and Wilkinson. C. 2004. Ancient Iranian Art, Translated by Y. Majidzadeh, Third Edition, Tehran University . [In Persian]. Razmjou, S. 2010. Persepolis: A Reinterpretation Palaces and Their function. in: J. Curtis and St. J. Simpson (eds.). The World of Achaemenid Persia. I.B.Tauris & Co Ltd. Reade, J. E. 1972. The Neo-Assyrian Court and Army: Evidence from the Sculptures, British Institute for the Study of Iraq. Iraq 34 ( 2): 87-112. Ricciardi, R. A. 2003. A Reconsideration of the Išconography of the Triumphal Reliefs of the Shapur I. M. A. Thesis. University Of Cincinnati. Sami, A. 2010. Sasanid Civilization, Vol. 2. Second Edition. Tehran. Samt. [In Persian]. Sarre, F. 1921. L Art de La Persa Ancienne. in: E. Gres and Gie (eds.) .L Art de L Orient. Paris: 1-55. Schmidt, E. 1953. Persepolis I, Structures, Reliefs and Inscriptions. Chicago. Illinois. The University of Chicago Press. Schmidt, E. F. 1970. Persepolis III. Chicago. University of Chicago Press. Shahbazi, A. S. 2010. History of the Sasanids, Vol. 1. Tehran. University Publishing Center. [In Persian]. Shaki. M. 1981. The Denkard Accounf of the History of the Zoroastrian Scriptures. Archir Orientalnt 49. Shepard. D. 2008. Sassanid Art, In: History of Iran Cambridge, Vol. 3, part two: From the Seleucids to the collapse of the Sasanid Empire. Prepared by Ehsan Yarshater. Translated by H. Anousheh. Vol. 4, Tehran. Amirkabir . [In Persian]. Sherato. U. 2004. Parthian and Sasanid Art. Translated by Y. Azhand. First Edition. Tehran. Mola . [In Persian]. Sprengling. M. 1953. Third Century Iran. Šapor and Kartir. Chicago. 32 Tajareb Al- Omam Fi Akhbar Moluk Al- Arab va Al- Ajam. 1994. R. Anzabi Nejad and Y Kalantari, (eds.). Mashhad. Ferdowsi University . [In Persian]. Trümpleman, L. 1975. Truimph über Julian Apostata. Jahrbuch Für Numismatik und Geldgeschichte 25: 107- 111. Vanden berghe, L. 1984. Reliefs Rupestres de l’Iran Ancient. Ruxelles. Von Gall, H. 1999. War Riders in Iranian Art and Art Influenced by Iranian Art in the Parthian and Sasanid Periods. Translated by F. Najd Samiei. First Edition. Tehran. Nasime Danesh . [In Persian]. Von Gall, H. 2008. New Perspective on Sasanian Rock Reliefs, in: D. Kennet and P. Luft (eds.). Current Research in Sasanian Archaeology, Art and History, Proceedings of a Conference Held At Durham University, November 3rd And 4th, 2001: 149-161. Weber, U. 2009. Wahram II, König der Könige Von Eran und Aneran. Iranica Antiqua 44: 559- 643. Widengren, G. 1971. The Establishment of the Sasanian Dynasty in The Light of New Evidence. in: Atti Del Convegno Internationale Sul Tema: La Persia (Roma, 31- Marzo- 5- Aprile 1970). Rome: 711-782. Wiesehofar, J. 2001. Ancient Persia from 550 To 650 AD. I. B. Tauris & Co Ltd. Wilson, C. 1942. History of Iranian Industries, Translated by A. Faryar, First Edition, Tehran, Vezarate Maa'ref (Ministry of Education) . [In Persian] Wright, J. L. 2012. King and Eunuch: Isaiah 56: 1-8 in Light of Honorific Royal Burial Practices. Biblical Literature131 (1): 99-119 Yarshater, E. 1982. Encyclopedia Iranica F. 1: 67-8. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 972 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 654 |