تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,495 |
تعداد مقالات | 70,192 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,363,407 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,587,997 |
شناسایی مواد باقیمانده در عطردان های شیشه ای از دورة اشکانی تا سدههای نخست دورة اسلامی به روش کروماتوگرافی گازی کوپل شده با طیف سنج جرمی(GC-MS) | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 2، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، خرداد 1400، صفحه 23-40 اصل مقاله (1.02 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2019.271372.142653 | ||
نویسندگان | ||
نفیسه حسینیان یگانه* 1؛ آرمان شیشه گر2؛ سید محمد امین امامی3؛ صمد نژاد ابراهیمی4 | ||
1دانشآموخته دکتری باستان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران. | ||
2استادیار گروه باستان شناسی، پژوهشکده باستانشناسی، تهران، ایران. | ||
3دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
4استادیار گروه فیتوشیمی، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
از دیرباز گیاهان و سایر مواد معطر در عطرسازی کاربرد داشته اند و در نتیجه تولید عطردان نیز مورد توجه صنعتگران و هنرمندان بوده است. کاربرد گیاهان و سایر مواد معطر در عطرسازی با گرفتن روغنهای عطرمایه آنها، مقدور بوده است. مواد به کار رفته در تولید مواد عطری، بیشتر از گیاهانی نظیر گلسرخ، میخک و زعفران، عود و صندل و صمغ های گیاهی و همچنین از برخی جانورانی چون آهو و ماهیعنبر، عنبر و مُشک و اظفار گرفته می شده است. عطردانهایی که برای نگهداری این محصولات به کار میرفتهاند، ظروف کوچکی از جنس های گوناگون بوده اند که بنا بر فناوری ساخت و تزئینات رایج در هر دوره اشکال و تزئینات متفاوت و متنوعی به خود گرفتهاند. همواره شیشه یکی از مواد مورد علاقه برای تولید چنین عطردان هایی بوده است. در این نوشتار پس از شرحی اجمالی دربارة پیشینة عطرسازی و کاربرد عطردان از دورة هخامنشی تا سده های نخست دوران اسلامی، به تحلیل مواد باقیمانده درون پنج ظرف شیشه ای که از نظر ظاهری عطردان محسوب می شوند، از دوره های اشکانی تا سده های نخست دوران اسلامی موجود در مخزن موزة آبگینه ها و سفالینه های ایران پرداخته شده است. بدین منظور این پنج عطردان، با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی کوپل شده با طیفسنج جرمی ((GC-MS در آزمایشگاه کروماتوگرافی گازی پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه داروئی دانشگاه شهید بهشتی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند. آثار مواد طبیعی باقیمانده در این اشیا عمدتاً ترکیبات حاوی اسیدهای چرب، کلسترول و وکس شناسایی شده اند. همچنین در دو نمونه مشخصاً بقایای مواد عطری نیز شناسایی گردید. | ||
کلیدواژهها | ||
GC-MS تحلیل مواد؛ عطردان؛ دورة اشکانی؛ دوره ساسانی؛ سدههای نخست دورة اسلامی | ||
مراجع | ||
اشمیت، اریک، فریدریش، (1342)، تخت جمشید، بناها، نقشها، نبشتهها، ترجمة عبدالله فریار، ج 1، تهران، فرانکلین و امیرکبیر.
پیگولوسکایا، نینا ویکتورینا، (1367)، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمۀ عنایتالله رضا، تهران، علمی فرهنگی.
دوبووآز، نیلسون، (1342)، تاریخ سیاسی پارت، ترجمة علیاصغر حکمت، تهران، ابنسینا.
رهبر، مهدی، (1391)، «آرامگاه زیرزمینی الیمایی در صالح داوود»، نامورنامه، مقالههایی در پاسداشت یاد مسعود آذرنوش، به کوشش حمید فهیمی و کریم علیزاده، تهران: ایران نگار،صص 314-289.
شیشهگر، آرمان، (1391)، «نگاهی به پیشینة تولید مواد بخور و رابطة آن با تولید مواد عطری، آرایشی، دارویی و ادویة غذایی در ایران باستان»، نامورنامه مقالههایی در پاسداشت یاد مسعود آذرنوش، به کوشش حمید فهیمی و کریم علیزاده، تهران: ایران نگار، صص 288-271.
کریستنسن، آرتور، (1372)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، تهران، دنیای کتاب
لسترنج، گی، (1337)، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمۀ محمود عرفانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
نیاکان، لیلی، (1376)، «تجزیهوتحلیل رسوبات موجود در درون شیشههای کوچک (عطردانهای) دوران اسلامی در موزۀ ملی ایران»، خلاصه مقالات دومین گردهمایی باستانشناسی ایران، 1376، صص 196-195.
ویسهوفر، یوزف، (1380)، ایران باستان از 550 پیش از میلاد تا 650 پس از میلاد، مرتضی ثاقب فر، تهران، ققنوس
یارشاطر، احسان (گردآورنده)، (1373)، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان، (جلد سوم- قسمت اول) ترجمة حسن انوشه، تهران، امیرکبیر.
Christensen. A. 1993. l'iran sous les sassanides. Translation: Rashid Yasami. Tehran: donyaye ketab. 8th ed. [in Persian] Colombini. M.P. and Modugno. F. eds. 2009. Organic mass spectrometry in art and archaeology. John Wiley & Sons. Debevoise. N. C. 1938. A political history of Parthia (pp. 121-47). Chicago: University of Chicago Press. Debevoise. N. C. 1963. A political history of Parthia. Translation: Ali Asghar Hekmat. Tehran: Ebn-e-sina [in Persian] Fisher. W. B. Boyle, J. A., Boyle, J. A., Gershevitch, I., Yarshater, E., Frye, R. N., ... & Jackson, P. (Eds.). 1968. The Cambridge History of Iran (Vol. 5). Cambridge University Press. Forbes. R. J. (1965. Studies in Ancient Technology. Leiden: E. J.Brill,Vol. III. Fox. M. V. 2010. Character and Ideology in the Book of Esther: with a New Postscript on a Decade of Esther Scholarship. Wipf and Stock Publishers. Kroger. J. 1995. Nishapur: glass at the early Islamic period, New York: The Metropolitan Museum of Art. Le Strange. G. 1905. The lands of the Eastern caliphate: Mesopotamia, Persia, and central Asia, from the Moslem conquest to the time of Timur. University Press. Le Strange. G. 1958. The lands of the Eastern caliphate: Mesopotamia, Persia, and central Asia, from the Moslem conquest to the time of Timur. Translation: Mahmood Erfani. Tehran: bongah-e-tarjomeh va nashr-e-ketab. [in Persian] Lenfant. Dominique (ed., trans. comm.). 2009. Les histoires perses de Dinon et d'Héraclide (Paris: De Boccard,) (Persika, 13). Negro-Ponzi. M. 1968-69. Sasanian Glassware from Tell Mahuz (north Mesopotamia, Mesopotamia, III-IV, Torino: G. Giappichelli, 293-385. Nyakan. l. 1997. Analysis of sediments inside small perfume glasses of the Islamic era in the National Museum of Iran, Abstracts of the Second Symposium on Iranian Archaeology, p 195-196. [in Persian] Pigolovskaya. N. 1988. Iranian cities in Parthian and Sassanid times Translation: Enayatollah Reza. Tehran: Elmifarhangi. [in Persian] Rahbar M. 2012. An Underground Elimaean Tomb at Saaleh Davood; in NĀMVARNĀMEH; PAPERS IN HONOUR OF MASSOUD AZARNOUSH. Fahimi H. alizadeh k.(eds.) Tehran: IranNegar 351-379. [in Persian] Ribechini. E. Modugno, F., Baraldi, C., Baraldi, P., & Colombini, M. P. 2008. An integrated analytical approach for characterizing an organic residue from an archaeological glass bottle recovered in Pompeii, (Naples,Italy). Talanta, 74(4), 555-561. Sanders. C. R. 1991. Memorial Decoration: Women, Tattooing, and the Meanings of Body Alteration. Michigan quarterly review. 30(1), 146-157. Schmidt. E. F. 1957. Persepolis I. Structures, reliefs, inscriptions. Chicago: University of Chicago Press. Schmidt. E. F. 1963. Persepolis I. Structures, reliefs, inscriptions. Translation: Abdollah Faryar. Vol 1. Tehran: Franklin va Amirkabir. [in Persian] Schmidt. E.F. Van Loon, M.N., & Curvers, H.H. 1989. The Holmes Expeditions to Luristan, Chicago: 2 vol. Shishegar A. 2012. History of the Production of Incense Materials in Relation to Perfume, Cosmetic, Medical and Food Spices in Ancient in NĀMVARNĀMEH; PAPERS IN HONOUR OF MASSOUD AZARNOUSH. Fahimi H. alizadeh k.(eds.) -Tehran: IranNegar. 377-394. [in Persian] Wiesehöfer. J. Ancient Persia: From 550 BC to 650 AD. Translation: Morteza Saghebfar. Tehran: Ghoghnoos. 4th ed. [in Persian] Yarshater. E. (ed). 1994. The Seleucid, Parthian and Sasanid Periods. (vol.3- 1st part) Translation: Hasan Anoosheh. Tehran: Amirkabir. [in Persian] | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 732 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 502 |