
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,692 |
تعداد مقالات | 72,232 |
تعداد مشاهده مقاله | 129,192,781 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,023,724 |
زنانهنگاری در نسخۀ مصوّر حملۀ حیدری (مقایسۀ تطبیقی جایگاه زن در نگارههای نسخ مصوّر حملۀ حیدری) | ||
زن در فرهنگ و هنر | ||
مقاله 3، دوره 12، شماره 4، دی 1399، صفحه 543-566 اصل مقاله (1.48 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2021.319245.1546 | ||
نویسنده | ||
فاطمه ماهوان* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
چکیده | ||
مردان در حماسهها عهدهدار نقشهای اصلی هستند و حضور زنان در سایه قرار میگیرد. اگر این حماسه موضوع دینی داشته باشد، منع حضور زنان دوچندان میشود. پژوهش حاضر جایگاه زن را در نگارههای نسخة حملة حیدری باذل مشهدی (مورخ۱۲۲۲ ه.ق، محفوظ در کتابخانة ملی فرانسه) از منظر موضوع، ارتباط متن و تصویر، شاخصههای تصویری و... بررسی میکند. برای نشاندادن اهمیت جایگاه زن در این نسخه، نگارههای آن را با یکی از نسخ همعصر، یعنی چاپ سنگی مصور حملة حیدری راجی کرمانی، مقایسه میکنیم. این دو نسخه تقریباً در یک دورة زمانی (عصر قاجار) اما در دو مکان مختلف (هند و ایران) مصور شدهاند. این مقایسه تطبیقی نشان میدهد که حملة باذل، زن را در نقشهای متنوع و گوناگونی به تصویر درآورده است؛ از زن در جایگاه قدیس یا فرشته گرفته تا زنانی در نقش نوازنده و رقصنده. اما تصویر زن در نگارههای حملة راجی به فرشته و قدیس محدود میشود. نگارگر این نسخه با ابداع شیوهای نوین و خلاقانه، نهتنها بر حضور زنان چشم نپوشیده، بلکه آنان را دوشادوش یا حتی پیشاپیش مردان ترسیم کرده است. این موارد سبب میشود که زن در نگارههای حملة حیدری باذل از چارچوبهای فکری و فرهنگیِ سنتی فراتر رود و نقشهایی را عهدهدار شود که در تصاویر کمتر حماسهای میتوان نظیر آن را پیدا کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
حملة حیدری؛ حماسة دینی؛ باذل مشهدی؛ راجی کرمانی؛ زنانهنگاری؛ حضرت فاطمه(س) | ||
مراجع | ||
[1] باذل مشهدی، محمدرفیع (۱۲۲۲). حملۀ حیدری (نسخۀ خطی)، پاریس: کتابخانۀ ملی فرانسه. [2] ـــــــــــــــ (بیتا). حملۀ حیدری، تهران: علمی. [3] بلنیتسکی، الکساندر (۱۳۹۰). هنر تاریخی پنجکنت، ترجمۀ عباس عزتی، تهران: مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن)، فرهنگستان هنر. [4] بهنام، عیسی (۱۳۴۶). «ایلام مهد اولیه تمدن ایرانی»، هنر و مردم، ش ۵۸، ص2ـ7. [5] راجی کرمانی، ملابمانعلی (بیتا). حملۀ حیدری (نسخۀ خطی)، تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. [6] سهراب، سحر (۱۳۹۵). «نگارگران زن و زن در نگارههای مکتب هند و ایرانی گنجینة هنرهای تزئینی اصفهان»، پایاننامة مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران. [7] صفا، ذبیح الله (۱۳۶۹). حماسهسرایی در ایران، چ 5، تهران: امیرکبیر. [8] کاشفی خوانساری، علی (۱۳۸۰). «حملۀ حیدری (تأملی دربارۀ داستانهای منظوم مولای متقیان و معرفی یک شاعر)»، کتاب ماه هنر، ش ۳۱، فروردین و اردیبهشت، ص ۲۸ـ۳۲. [9] کنبی، شیلا (۱۳۸۹). رضا عباسی اصلاحگر سرکش، ترجمة یعقوب آژند، چ2، تهران، فرهنگستان هنر. [10] میرانصاری، علی (۱۳۶۸). «باذل مشهدی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج ۱۱، ص ۴۳۲۱. [11] ولییاری اسکندری، زهره (۱۳۹۰). «بررسی جایگاه و شکل عنصر زن در نگارگری سنتی ایران (از مکتب هرات تا ابتدای دورة قاجار)»، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. [12] یاسینی، راضیه (۱۳۹۳). «بررسی تطبیقی تصویر زن در ادب فارسی و نگارههای ایرانی»، پژوهشنامة زنان (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، س5، ش ۲، پاییز و زمستان، ص ۱۳۹ـ۱۶۲. [13] ــــــــــــــ (۱۳۹۷). تصویر زن در نگارگری، تهران: علمی و فرهنگی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 407 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 348 |