پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,700 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,008,027 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,689,434 |
جنبش خزینه اقدامات بهداشتی برای اصلاح وضع حمام‌ها و مقاومت‌های مردمی | ||
| مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق) | ||
| دوره 27، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 35-59 اصل مقاله (463.38 K) | ||
| نوع مقاله: علمی وپزوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jsr.2021.81416 | ||
| نویسنده | ||
| سولماز سپهری آزاد* | ||
| دانش‌آموخته مطالعات فرهنگی دانشگاه علم و فرهنگ تهران | ||
| چکیده | ||
| پس از قرن‌ها استفاده از حمام عمومی، ناگهان خزینه منشأ آلودگی و شیوع بیماری شناخته شد و می‌بایست جایش را به‌دوش می‌داد و «حمام عمومی» به «حمام انفرادی» بدل می‌شد. هم‌گام با اعمال شیوه‌های انضباطی نهادهای قانونی، مفهومی متفاوت از حفظ‌الصحه در جامعه شکل گرفت، آلودگی معابر، آب‌راه‌ها، اهمیت بهداشت عمومی و ضرورت پیشگیری موضوع سخن‌ها شد، میکروب را بلایی خانمان‌سوز نامیدند و آلودگی صورتی مرئی یافت. «اصلاح وضع حمام» (۱۳۴۹ ـ ۱۳۱۸) که ابتدا راهی کج‌دارومریز می‌پیمود، در شهریور ۱۳۳۶ با اخطار وزیرکشور، صورتی جدی‌تر یافت و نهادهای قانونی در برابر مقاومت گرمابه‌دارها، مردم و روحانیت، شیوه‌های انضباطی سخت‌گیرانه‌تری برای نظارت و کنترل درپیش‌گرفتند. دوگانۀ آلوده/بهداشتی به دوگانۀ نجس/پاک بدل شد و نگاه به‌بیماری، عامل بیماری‌زا و سلامتی تغییر کرد. این پژوهش بر مبنای روش تحلیل اسنادی و با بینشی تبارشناسانه می‌کوشد رخداد تغییر خزینه به دوش و تحولات ناشی از آن را در بستر تاریخی زمان خودش بررسی کند و با استفاده از اسناد و بازسازی جامعۀ آن‌روز به‌شناسایی رخدادها، عوامل و نیروهای هم‌آیندی بپردازد که هم‌زمانی‌شان در بزنگاه تاریخیِ ضرورت و تصادف به تغییر و ساخت جامعه‌ای نو انجامید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خزینه؛ حمام عمومی؛ حفظ‌الصحه؛ مقاومت؛ بهداشت سنتی؛ بهداشت مدرن؛ آلودگی آب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Khazine movement Sanitary Measures to Improve the Situation of Baths and Popular Resistance | ||
| نویسندگان [English] | ||
| solmaz sepehri azad | ||
| Master graduated in cultural studies | ||
| چکیده [English] | ||
| After centuries of using public baths, it’s Khazine suddenly became regarded as the source of contamination and desease outbrak. So it was required to replace Khazine with shower-bath. In fact, "public bath" was to be transformed and replaced with "private bath". In order to "baths improvement", legal authorities mobilised; and along with exercising disciplinary procedures, a different notion of hygiene was simultaneously being formed in the society: the contamination of passages and canals, the importance of public sanitation and the necessity of prevention strategies became the issues of debates; microbe was called devastating plague and contamination became visible. baths improvement (1318-1349) was not taken seriously at first but, in Shahrivar 1336, following the interior minister's command to put an end to Khazine’s problem, the situation changed. The owners of Garmabe (bathhouse), ordinary people and clergymen resisted to obey the new rules and conceived of new ways to use Khazine hiddenly. Legal authorities exercised more rigorous disciplinary procedures in turn. Surveillance and controling was expanded and the delinquent owners of Garmabe were summoned to the court. The duality of impure/ pure was replaced with the duality of contaminated/ sanitary, and the public opinions about the disease, the causes of the desease and healthiness were changed. The current study is based on the method of documantray analysis and a geneological approach by means of official and personal documents and through delineating the circumstances of the society of that time. It intends to provide a knowledge of the events, causes and conjunctional forces which their conjunction at the turning point of historical combination of necessity and contingency led to transformation and construction of a new society. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Khazine, public bath, hygiene, resistence, sanitation and modern sanitation | ||
| مراجع | ||
|
پولاک، یاکوب ادوارد (۱۳۶۱)سفرنامهپولاکایرانوایرانیان، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی. تاورنیه، ژان‌باتیست (۱۳۳۶).سفرنامهتاورنیه، ترجمۀ ابوتراب نوری، تصحیح دکتر حمید ارباب‌شیرانی، تهران: کتابخانۀ سنایی. حیدری، آرش (۱۳۹۵) تبارشناسی استبداد ایرانی از منظر تاریخ فرهنگی از ابتدای عصر ناصری تا برآمدن رضاشاه (رسالۀ دکتری)، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه علامه‌طباطبایی، تهران، ایران. دروویل، گاسپار (۱۳۳۷)سفرنامۀدروویل، ترجمۀ جواد محیی، تهران: بنگاه مطبوعاتی‌گوتنبرگ. راوندی، مرتضی (۱۳۶۴) تاریخاجتماعیایرانحیاتاقتصادیمردمایرانازآغازتاامروز، جلد ۵، تهران: ناشرمؤلف. روزنامۀاختر. از سال اول شمارۀ ۱ (ژانویۀ ۱۸۷۶) تا سال دوم شمارۀ ۳۶ (مارس ۱۸۷۶) روزنامۀفرهنگاصفهان، ۲۶ صفر ۱۲۹8. ش ۸۳، ص ۲. سبزواری، حاج‌ملااسماعیل (۱۳۵۲) کتابملائکه، تصحیح محمدباقر بهبودی، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه. سرنا، کارلا (۱۳۶۲) آدم‌هاوآیین‌هادرایران، ترجمۀ علی‌اصغر سیدی، تهران: زوار. سندهای 1 تا 33 در متن، در سند ۲۹۰۸۶/۲۹۳ در آرشیو ملی ایران. تعطیلی خزانه‌های گرمابه‌های شهر مشهد، ۸-۱۳۳۵، شامل 315 برگ، مکاتبات درخصوص بستن خزانه‌های گرمابه‌های شهر مشهد. سند ۲۹۰۸۶/۲۹۳، آرشیو ملی ایران. تعطیلی خزانه‌های گرمابه‌های شهر مشهد، ۸-۱۳۳۵، شامل 315 برگ، مکاتبات درخصوص بستن خزانه‌های گرمابه‌های شهر مشهد. سند ۳۹۱۴۹/۱، آرشیو ملی ایران، بخشنامۀ وزارت کشور به شهرداری‌ها، ۱۶/۶/۱۳۳۷. سند ۱۶۳۲/۲۹۳/۹۸، آرشیو ملی ایران، بخشنامۀ فرمانداری به شهرداری، 9/11/1336. سند 43381/240، آرشیو ملی ایران، بخشنامۀ وزارت‌مالیه در خصوص استعمال لغت بهداشت به جای حفظ‌الصحه و ادارۀ بهداری به جای ادارۀ صحیه، شامل 15 برگ. شاردن، ژان (۱۳۷۲) سفرنامۀشاردن، ۵ جلد،ترجمۀ اقبال یغمایی، تهران: توس. شاملو، احمد (۱۳۷۹)کتابکوچه، جلد ۶، تهران: مازیار. شاملو، احمد (۱۳81)کتابکوچه، جلد 11، تهران: مازیار. شریعتی، علی (۱۳۵۰) فاطمهفاطمهاست، تهران: حسینیۀ ارشاد. شهری، جعفر (۱۳۵۷)شکرتلخ، تهران: امیرکبیر. کرزن، جرج. ن (۱۳۴۹)ایرانوقضیهایران، ترجمۀ غلامعلی وحیدمازندرانی، تهران: علمی‌وفرهنگی. محمدبن عمر رازی (۱۳۴۳) خوابگزاری، تصحیح و مقدمۀ ایرج افشار، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران. مستوفی، عبدالله (۱۳۴۳) شرحزندگانیمن، ۳ جلد، تهران: زوار. هدایت، صادق (۱۳۴۲)نیرنگستان، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 573 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 412 |
||